زانوی ضربدری

علل

1)- وراثت.

2)- راه رفتن زودرس کودک.

3)- بیماریهایی که بر روی استخوان یا ساختار مفصل زانو اثر میگذارند مانند نرمی استخوان و آرتروز.

4)- جوش خوردن شکستگی استخوانهای اطراف زانو بصورت ناهنجار.

5)- رشد بیش از حد کندیل داخلی در مقایسه با کندیل خارجی زانو.

6)- کاهش زاویه بین سرو گردن استخوان ران با تنه.

7)- پارگی کپسول و رباط داخلی زانو و کوتاهی کپسول ورباط خارجی زانو.

8)- ضعف عضلات نیمه غشایی و نیمه وتری.

9)- کوتاهی عضلات و بویژه عضله کشنده پهن نیام و دوسررانی.

نشانه ها

1)- نزدیکی زانوها به خط میانی بدن.

2)- دور شدن قوزکهای داخلی از هم.

3)- کوتاهی تاندون آشیل.

4)- تمایل کشگکها به خارج و احتمال بروز نیمه دررفتگی آن.

5)- ساییده شدن زانوها به هم در هنگام راه رفتن.

6)- درد و احساس خستگی زودرس به هنگام راه رفتن.

7)- درد پشت ساق و جلوی آن.

8)- کوتاهی قد.

9)- آرتروز زودرس زانو.

10)- بروز عوارض ثانویه مانند کف پای صاف.

11)- افزایش وزن.

12)- ساییدگی بیش از حد کنار داخلی کفش.

13)- راه رفتن با پای چرخیده به خارج و گاه بطور عکس با پنجه های چرخیده به داخل.

  معاینه و شناسایی

فرد در حالت ایستاده و راه رفتن از نمای جلو و پشت بازدید میشود و ساییدگی فش بررسی میگردد. برای تشخیص این عارضه میتوان از خط شاقولی و برای اندازه گیری دقیق آن از متر یا کولیس به این شرح استفاده کرد:

الف- خط شاقولی: همانطور که در بحث ارزیابی زانوی پرانتزی عنوان شد درنمای مقابل چنانچه فرد پشت صفحه شطرنجی یاخط شاقولی بایستد در حالت طبیعی باید خط مرجع در امتداد طولی از مرکز ران- کشگک و ستیغ درشت نی عبورکرده و در میان انگشت شست وانگشت دوم فرود آید. در فرد مبتلا به زانوی ضربدری باتوجه به شدت ناهنجاری این خط به طرف داخل پا مایل شده واز لبه داخلی انگشت شست عبور میکند.

ب- متر نواری یا کولیس: آزمودنی بدون کفش وجوراب درحالی که زانوها و رانهای وی دیده میشود در مقابل آزمونگر بصورت کاملا راحت می ایستد بدون آنکه متحمل انقباض غیر طبیعی و تنش غیر معمول در عضلات ناحیه ران باشد.

درحالی که زانوهای وی به یکدیگر نزدیکند فاصه میان قوزکهای داخلی پا با متر نواری یا با کولیس اندازه گیری میشود. در این روش عارضه را برحسب شدت ابتلا به چهار درجه تقسیم میکنند:

درجه1- فاصله میان دو قوزک داخلی از 5/2 سانتیمتر کمتر است.

درجه2- فاصله میان دو قوزک داخلی بین 5/2 تا 5 سانتیمتر است.

درجه3- فاصله میان دو قوزک داخلی بین 5 تا 5/7 سانتیمتر است.

درجه4- فاصله میان دو قوزک داخلی بیشتر از 5/7 سانتیمتر است.

ملاحظات اصلاحی و درمانی

_ ارایه حرکات تقویتی برای عضلات جانب داخلی ساق و ران مانند راست داخلی- نیمه غشایی و نیمه وتری و عضلات درشت نیی خلفی و قدامی.

_ اراییه حرکات کششی برای عضلات جانب خارجی ساق و ران مانند دوسررانی- کشنده پهن نیام و عضلات نازک نیی.

_ اراییه حرکات کششی برای کپسول ناحیه خارج زانو- ناحیه خارجی مچ پا و رباطهای جانب خارجی زانو و مچ پا.

_  پرهیز از نشستن قورباغه ای.

_ پرهیز از حرکات پرشی عمودی و کنترل و تقسیم فشار به هنگام فرود دراینگونه پرشها.

نمونه تمرینات کششی

1)- در وضعیت نشسته بحالت چهارزانو با کمک دستها یک ران را بالا آورده و زانو را به سینه نزدیک کنید وتنه حالت قایم داشته باشد.

2)- در وضعیت نشسته با پاهای کاملا باز و ور از هم یکی از پاها را از زمین اندکی بلند کرده و سپس آنرا از خط وسط عبور داده و بکوشید انرا به پای دیگر نزدیک کنید.

3)- در وضعیت نشسته بحالت تمرین 2 بکوشید هر دو پا را بالا آورده سپس بصورت قیچی آنها را تا حد ممکن از روی هم عبور دهید.

4)- در وضعیت خوابیده به پشت دستها بصورت باز و دور از هم و پاها کاملا کشیده باشد بکوشید با بلند کردن یک پا و عبور آن از روی بدن آنرا به پنجه دست مخالف نزدیک کنید.

5)- در وضعیت خوابیده به پهلو یک پا را در امتداد خط یافق بالا برده وسپس بطرف پایین و عقب ببرید. این حرکت موجب کشش نوار خاصره ای  درشت نیی میگردد.این حرکت را میتوان بصورت ایستاده در حالتی که یکا عقبتر است نیز انجام داد.

نمونه تمرینات تقویتی

1)- در حالت نشسته اب پاهای کشیده و کاملا باز همراه با یک چرخش خارجی به ران عضلات چهارسر را بحالت انقباض همطول منقبض کنید.فشار فضا رکبی پشت زانو به زمین راهنمای خوبی برای این حرکت است.

2)- در حالت نشسته کف پاهارا به یکدیگر چسبانده و زانوها را از هم دور کنید سپس دستها را بر روی زانو گذاشته و مقاومت کنید آنگاه بکوشید رانها را به هم نزدیک کنید.

3)- در وضعیت نشسته با پاهای کاملا باز و از هم دور همراه با اعمال مقاومت دستهارا در ناحیه جانب داخلی گذاشته و رانها را به یکدیگر نزدیک کنید. این عمل میتواند همراه با چرخش خارجی ران صورت گیرد.

4)- در وضعیت نشسه درحالی که زانوها خم و کف پا برروی زمین است توپ یا شیء انعطاف پذیری را بین دو زانو گرفته و با فشار به آن بکوشید زانوها را به هم نزدیک کنید.

5)- در وضعیت خوابیده به شکم ساق را به سمت داخل چرخانده و در مقابل خم کردن زانو مقاومت کنید. این حرکت موجب تقویت عضلات همسترینگ بویژه عضلات نیمه غشایی و نیمه وتری میشود.

منبع:کتاب حرکات اصلاحی دکتر دانشمندی دکتر علیزاده و دکتر قرخانلو