آرتروز زانو یا استئوآرتریت زانو چیست؟

استئوآرتریت یا سائیدگی زانو که به آن آرتروز زانو هم میگویند از شایعترین علل درد زانو در سنین متوسط و بالا است که در آن غضروف مفصل دچار آسیب و خوردگی میشود. این بیماری صرفنظر از درد و تورم موجب تغییر شکل و اشکال در راه رفتن هم میشود.

عــلل آرتـــروز زانــو:

ساییدگی غضروف های مفصل زانو که با نام استئوآرتریت مفصل زانو یا آرتروز مفصل زانو هم شناخته می شود علل مختلفی دارد مانند:

• بالا رفتن سن
• اضافه وزن
• ضربه به مفصل زانو
• عفونتهای مفصل زانو
• بعضی از بیماریهای روماتولوژیک و داخلی

عــلایم آرتــروز زانــو:

علایم آرتروز زانو که به علت از بین رفتن غضرو ف ها و سایش استخوانها به هم ایجاد می شود بسته به شدت بیماری عبارتند از:

• درد موقع راه راه رفتن
• درد موقع پایین و بالا رفتن از پله ها
• احساس خشکی در زانو ها پس از چند دقیقه نشستن یا بیدار شدن از خواب
• ورم زانوها
• احساس خش خش در زانوها

درمــان آرتــروز زانــو

• ورزش

انجام نرمش های کششی و تقویتی میتواند تا حد زیادی قابلیت انعطاف مفاصل را حفظ کرده و آنها را قوی نگه دارد تا بتوان از عهده انجام فعالیت های روزمره برآمد. شنا و پیاده روی از نرمش های خوب هستند. آرتروز هر مفصل نرمش های مخصوص به خود دارد که با یاد گرفتن آنها میتوان تا حدود زیادی درد را کاهش داد

• کاهش وزن

اگر چاق هستند کم کردن وزن میتواند تا حد زیادی درد ناشی از آرتروز را کم کند. حتی چند کیلو کاهش وزن هم تاثیرات مهمی در کم کردن علائم بیماری دارد. اگر وزن متعادل دارید باز هم کم کردن وزن میتواند در کاهش علائم بیماری به شما کمک کند.

• دارو

دارو میتواند درد و التهاب ناشی از آرتروز را کاهش دهد. برای مطالعه داروهای مورد استفاده در ساییدگی مفصل به مقاله بعد مراجعه کنید

• زانو بند

در شرایطی که پزشک نیاز بداند استفاده از آن برای بیمار مفید خواهد بود.

• طب سوزنی

در مواردی که بر اساس تشخیص متخصص پزشکی ورزشی لازم باشد، این روش درمانی هم در کاهش درد بیماران کمک کننده خواهد بود.

• تزریق PRP داخل زانو

در این روش پس از خونگیری از بیمار،خون سانتریفیوژ شده و بخش خاصی از آن به نام پلاسما غنی از پلاکت جداشده و به داخل مفصل زانوی فرد تزریق می گردد. البته این روش سه نوبت برای بیمار تکرار می گردد. فراموش نکنیم که این روش یک روش درمانی جدید است و در مطالعات انجام شده حداقل 50% در کاهش درد بیماران موثر بوده است.

تنیس البو مقاوم به درمان را میتوان به توسط پی آر پی درمان کرد

در حدود 48 درصد کسانی که به تنیس البو مزمن دچار هستند در شش ماه بعد از تزریق "پلاسمای سرشار از پلاکت" علائم بالینی به نحو چشمگیری بهتر شده و شدت درد آنها کاهش پیدا کرده است. این نتیجه مطالعه ای است که در گردهمایی سالانه انجمن ارتوپدی امریکا ارائه شده است. پی آر پی یا "پلاسمای سرشار از پلاکت" نوعی فرآورده خونی است و تزریق آن در بعضی نقاط از اندام راهی است که در سال های اخیر برای درمان تعدادی از دردهای سیستم حرکتی پیشنهاد شده است. تنیس البو بیماری شایعی است که در حدود 2-1 درصد از افراد جامعه وجود دارد و موجب درد در قسمت خارجی آرنج میشود. این بیماری در واقع به علت التهاب تاندون در محل اتصال عضلات پشت ساعد به سطح خارجی آرنج ایجاد میشود. تزریق پی آر پی از درمان های جدیدی است که برای تنیس البو پیشنهاد شده است. در مطالعه ای که در گردهمایی سالانه انجمن ارتوپدی امریکا (2013) ارائه شده است تعداد 230 بیمار مبتلا به تنیس البو مزمن که به درمان های معمول جواب مناسب درمانی نداده اند مورد بررسی قرار گرفته اند. در تعدادی از این بیماران برای درمان از تزریق پی آر پی استفاده شده و در تعدادی دیگر از بیماران تنها آب مقطر به ناحیه آرنج تزریق شده است. بعد از گذشت 24 هفته 75 درصد از گروهی که تزریق پی آر پی برای آنها انجام شده بود کاهش چشمگیری در میران درد آرنج داشتند در حالیکه این میزان در گروه کنترل (تزریق آب مقطر) 56 درصد بود. بعد از گذشت شش ماه از تزریق میزان کاهش درد در گروهی که از پی آر پی استفاده کرده بودند 84 درصد و در گروه کنترل 66 درصد بود. این مطالعه نشان میدهد که در مواردی که علائم تنیس البو با درمان های معمول بهبود نیافته و مزمن میشود استفاده از روش تزریق پلاسمای سرشار از پلاکت (پی آر پی) میتواند نتایج خوبی را به همراه داشته باشد.

منبع : ایران ارتوپدی

PRPدرمانی

در PRPدرمانی ، سلولهای فعالی که در روند ترمیم ضایعه ی بافتی شرکت می کنند را از خون جدا نموده و با غلظت بالا و کنترل شده و متناسب با ضایعه، در مفصل تزریق می کنند. اثرات درمانی ،بعد از گذشت زمان 4-3 روز از تزریق، شروع شده و نمود بارز آن حدود 4-3 هفته بعد  می باشد.5-3 تزریق زانو و هر کدام  با فاصله ی 4-3 هفته، می تواند به درمان مناسب آرتروز زانو منجر شود.

فوائد درمان آرتروز زانو با روش PRP درمانی:

1-باعث "درمان" آرتروز زانو  می شود نه اینکه تسکین موقت درد ایجاد کند.

2-بجای استفاده از داروهای شیمیایی ، از فراورده های بدن خود بیمار برای درمان استفاده می شود. لذا اثرات مضر درمان با داروهای شیمیایی در این روش وجود ندارد.

3- با توجه به اینکه، PRPمحصولی تولید شده از بدن خود بیمار است، هیچ گونه عارضه یا مشکل در درمان برای بیمار ایجاد نمی شود.

4-در روش تهیه کردن PRP ، نیازی به مراحل زمان بر کشت سلولی مورد نیازدر درمان با سلول بنیادین،وجود ندارد.

چه افرادی به PRPنیاز دارند؟

PRP ، باعث رشد غضروف و درمان آرتروز زانو می شود.  لذا کلیه ی افرادی که مبتلا به آرتروز زانو هستند، می توانند از فوائد PRP سود ببرند. آرتروز زانو، هرچه در مراحل ابتدایی تری باشد، پاسخ مناسب تری به PRP می دهد. موارد شدیدتر، به تعداد دفعات PRP بیشتری نیاز دارد. به همراه این درمان، استفاده از روشهای جلوگیری از پیشرفت آرتروز زانو الزامی است.

از PRPدرمانی برای درمان چه بیماریهایی می توان استفاده کرد؟

از PRP اولین بار در جراحی قلب و به منظور بهبود سریعتررگ کرونری جراحی شده، استفاده شد. بدنبال مشاهده ی اثرات مثبت آن، در موارد دیگر نیز استفاده و مورد تأیید قرار گرفت. موارد زیر از این جمله است:

1- ترمیم آسیب دیدگی های  رباط صلیبی(به شرط پارگی نسبی) و آسیب منیسک زانو.

2-مک به ترمیم ارگی ناقص و آسیب دیدگی های مزمن تاندونهای شانه و آشیل.

3- التهاب عضلات آرنج که اصطلاحا" به آن آرنج تنیس بازان یاTennis Elbow می گویند.

4- طاسی و ریزش مو(تزریقPRPبه پوست سر)

5-جوان سازی وست صورت و از بین بردن چین وچروکهای پوست.

آنچه در بالا ذکر شد، موارد ثابت شده و تأیید شده ی استفاده از PRP است. در موارد دیگر مانند خار پاشنه و ... نیز به انجام PRP (در صورت عدم پاسخ به سایر درمانها) توصیه شده است.

PRP  در اصل پلاسمای غنی شده از پلاکت می باشد که از خون بیمار تهیه می گردد. برای بدست آوردن PRP خون بیمار توسط پرسنل با سرنگ حاوی سیترات از بدن خارج شده و در دستگاه سانتریفیوژ قرار می گیرد سپس گلبولهای قرمز ،سفید و پلاکتهادر سطوح مختلف در لوله آزمایش جدا می گردد ودر آخر پلاسمای غنی از پلاکت از سطح مناسب برداشت میشودکه حاوی 8-4 برابر تعداد پلاکت درهرسانتی متر مکعب پلاسمای طبیعی میباشد.  

PRP در پیوند مو:موارد کاربردی استفاده از PRP در پیوند مو :

1.  برای حفظ و تقویت فولیکول مو بعد از پیوند مو

2.  به منظور ارتقاء بهبود و ترمیم بافت پس از پیوند مو

3.  برای تحریک رشد فولیکولهای خفته مو و رشد موی جدید

فولیکول بعلل مختلف,  بین زمانی که مو از ناحیه برداشت خارج می شود تا روی محل پیوند قرار بگیرد، می تواند آسیب ببیند:

1.   کم شدن آب بافت واحد مو (بین زمان برداشت تا پیوند)  

2.    کم شدن مواد مغذی و اکسیژن رسانی بدلیل نبود جریان خون از طول زمان برداشت تا پیوند    

3.  بهم خوردن درجه حرارت و اسید و قلیایی واحد مو پس از برداشت تا مرحله پیوند   

4.  بهم خوردن جریان خون واحد برداشته شده تا انطباق دوباره خونرسانی در محل پیوند

استفاده از PRP در جهت کاستن اثرات سوء بر فولیکول منتج از علل فوق الذکر موثر است. طبق بررسی انجام شده قرار دادن فولیکولها درست قبل از پیوند در محیط PRP  با توجه به تغذیه بالای فولیکول توسط PRP در رشد بعدی موبسیار موثر است. ضمناً PRP با قرار دادن فاکتورهای تحریک سلولهای بنیادی بر روی فولیکول مو باعث می شود تغییر از حالت نهفته به حالت فعال سریعتر انجام پذیرد. PRP ترمیم بافت پس از برداشت را در محل برداشت سریعتر می کند و با توجه به فاکتور PDGF که در اختیار محل برداشت پس از عمل قرار می گیرد احتمال اسکار را هم کمتر میکند.

عوارض PRP:هیچ خط آلرژی یا حساسیت واکنشی گزارش نشده است(ضدعفونی و سترون سازی باید در هر مرحله از آماده سازی PRP  رعایت شود بخصوص در افرادی که مستعد عفونت می باشند). گاهی التهاب های بسیار جزئی ، ضعیف و گذرا در محل استفاده از PRP  دیده شده که نتیجه آزاد شدن عوامل مرتبط با پلاکت هاست و مشکل ساز نیست.

بهره گیری از PRP و ماندگاری فولیکول مو در پیوند مو :

گاهی ممکن است عجیب بنظر برسد که چگونه پیاز مو میتواند از ناحیه ای در پشت سر به  بخش دیگری در جلوی سر منتقل شود و زنده بماند. عواملی که باعث تخریب بافت پیوندی میشود عبارتند از :

1- ضربه به فولیکول

2- عوامل بیوشیمیا یی

3- عوامل عروقی (اکسیژناسیون ، خون رسانی )

ضربه به فولیکول در نتیجه برش ، کم آبی فولیکول جدا شده ، خرد شدن بافت اولیه به واحدهای فولیکول در طول عمل جراحی پیوند اتفاق می افتد که البته در زمان خرد کردن بافت به واحدها، استفاده از میکروسکوپ و مرطوب نگه داشتن بافت و دقت در کاشت, تخریب بافتی ناشی ار آن را به حداقل می رساند .

عوامل بیو شیمیایی اشاره به این موضوع دارد که وقتی واحد مو از محل اولیه جدا میشود در نتیجه باعث قطع خون رسانی شده و ذخائر بافتی مختل می شود وفولیکول دچار کمبود  اکسیژن ،مواد مغذی لازم و اختلال درPH محیط  و تغییر درجه حرارت می گردد و  این مجموعه می تواند باعث  ایسکمی   بافتی و تسریع در تخریب آن شود . لذا برای کاستن آسیبها ی منتجه اکثر پزشکان از محلول نرمال سالین  برای نگهداری بافت از زمان برداشت تا زمان کاشت استفاده  می نمایند .

عوامل عروقی که شامل اکسیژناسیون سریع پس از جراحی و در دسترس بودن عروق جدید در بافت می باشد نیز عامل دیگری برای بقای بافت پیوندی است. هر عضوی که پیوند میشود, عروق تغذیه رسان آن نیز پیوند میشود. به استثنای فولیکولهای مو که امکان برقراری پیوند برای عروق مویینه هر فولیکول در حین پیوند وجود ندارد و اصطلاحاً گرافت آزاد است . برای دستیابی فولیکولها به اکسیژن روشهای پیشنهادی استفاده موضعی از اکسیژن هایپربار  وجود دارد و یا میتوان از گشاد کننده های عروقی برای رسیدن بهتر اکسیژن بهره گرفت و یا میتوان از فاکتورهای محرک رشد عروقی استفاده کرد که این فاکتورها  با استفاده از PRP به راحتی قابل دسترسی است.

PRP از سال 1970 شناخته شده است ولی اخیرا از آن بعنوان فاکتوری در تکمیل و روند درمان استفاده می شود. در حال حاضر بصورت وسیع در جراحی های ارتوپدی ، دندانپزشکی ،جراحی فک و صورت مورد استفاده قرار میگیرد پلاکتها بوسیله سانتریفیوژ از خون فرد جدا میشود . بخش کوچکی ازپلاسما غنی شده از پلاکتهاست که در محلهای مورد نیاز جراحی از آن استفاده میشود .با توجه به اینکه در تمام مراحل کار نهایت استریلیتی وجود داشته و از وسایل یکبار مصرف استفاده می شود  امکان  آلودگی نزدیک به صفر است .

چگونه  PRP به پیوند مو کمک میکند ؟به یاد داشته باشید که پلاکتهای بدن عامل اصلی بهبود زخم می باشد ،وقتی زخمی در اثر برش ایجاد می شود, لخته های کنار زخم حاوی پلاکت است که این  سبب شروع روند بهبود می باشد. فاکتورهای محرک رشد پلاکتها, تشکیل عروق جدید و تولید کلاژن را تحریک میکنند  تا ترمیم زخم انجام شود . بعلاوه گلبولهای سفید موجود در PRP سبب از بین رفتن باکتریهای موجود  در محدوده زخم می شوند .مساله مهم این است که PRP باید در حدی که خاصیت درمانی داشته باشد تغلیظ شود ، در سیستم کار فعلی پلاکت PRP معادل 5 برابرغلظت آن در خون در گردش عروقی است ( این تعریف برای 10CC ، PRP  است .)

UEBEL  و GRECO  هر دو در تحقیقاتشان به نتایج یکسانی از استفاده PRP  جهت رسیدن به ترمیم زود رس و کاهش عوارضی چون قرمزی و انهدام فولیکولها پس از پیوند رسیده است . پس با این تفاسیر چرا استفاده از PRP  رایج نشده است؟ به علت هزینه های بالای وسایل تهیه مثل سانتریفیوژ و سایر وسایل یکبار مصرف آن ، همچنین PRP و استفاده از آن روشی نو پاست که بسیاری از جراحان با آن آشنایی ندارند .

 پلاکت درمانی چیست؟ 

پلاکت درمانی یا PRP روش نوینی می باشد که بر اساس استفاده از فاکتورهای رشد پلاکتهای خون، فیبروبلاستها و سایر سلولهای بنیادی تحریک و باعث کلاژن سازی می شود. کلاژن نقش بسیار مهمی در حفظ طراوت و جوانی پوست دارد و با سنتز کلاژن جدید، پوست جوانی و زیبایی خود را به تدریج به دست خواهد آورد.

چون در روش پی آر پی PRP به غیر از پلاکت خون خودتان از هیچ ماده خارجی استفاده نمی شود، ایمن ترین روش درمانی در دنیا شناخته شده است. به علت اینکه در پی آر پی PRP از تحریک فیبروبلاستها استفاده می شود بدیهی است که اثرات درمانی آن به تدریج ظاهر گشته و شما می توانید اولین تغییرات مثبت را بعد از دو تا سه هفته از اولین درمان مشاهده نمائید. البته نتیجه مطلوب در پایان ماه دوم تا سوم حاصل خواهد شد.

توجه داشته باشید که با انجام روش پی آر پی، یک بازساری عظیم سلولی در ناحیه درمانی شروع خواهد شده است و این بازساری حتی تا ماه هجدهم ادامه خواهد داشت. البته بر حسب سن، نیاز به درمان مجدد بعد از یک تا دو سال خواهید داشت زیرا عواملی که باعث پیری پوستتان شده است در بدن شما کماکان وجود دارد.

در فیلد زیبایی روش پی آر پی برای درمان چروک ها، سیاهی و پف زیر چشم و همچنین جوان سازی پوست دست یک معجزه می باشد. همچنین در رویش مجدد مو و قطع ریزش مو نتایج شگفت انگیزی در ایالات متحده امریکا و کانادا از خود نشان داده است. پی آر پی PRP اثرات فوق العاده ای به روی اسکارهای جوش و حتی اسکارهای قدیمی دارد.

  کاربرد های پی آر پی PRP

1. طاسی سر یا ابرو.

2. چین و چروک ناشی از افزایش سن.

3. ترمیم زخم های قدیمی ناشی از بریدگی ، سوختگی و ...

4. تسریع در ترمیم شکستگی های استخوانی و یا ضایعات غضروفی مثل آرتروز.

5. ترمیم اسکارهای ناشی از جوش (آکنه)، آبله مرغان.

6. چین و چروک دور چشم. 

7. ترکیب با چربی و ساختن پرکننده طبیعی برای افزایش حجم لب، گونه، سینه و باسن 

  مزایای پی آر پی PRP: 

1. از خون خود شخص استفاده می شود پس باعث انتقال بیماری هایی مثل هپاتیت، HIV و ... نمیشود.

2. به صورت کاملاٌ استریل و از وسایل یکبار مصرف و به صورت بسته انجام میشود پس خون با هوای آزاد در تماس نیست.

3. اثر بسیار طولانی دارد.

4. در اغلب موارد فقط یک بار انجام میشود. 

معایب پی آر پی PRP: 

1. برای شروع اثر نیاز به درمان دارد و گاهی از شش ماه تا یکسال طول میکشد.

2. در 10% موارد ممکن است اثری دیده نشود.

در موارد زیر نمی توان از روش پی آر پی PRP استفاده کرد: 

1. بیماران مبتلا به دیابت.

2. بیماران خونی حاد یا مزمن مثل اختلالات انعقاد خون یا سرطان خون.

3. ترومبوسیتوپنی (کاهش پلاکت ها).

4. بیمارانیکه نیاز به مصرف آسپیرین و یا سایر داروهای ضد انعقاد خون مثل (وارفارین یا هپارین) دارند.

تبصره: داروهای NSAID_S ( بروفن، ایندومتاسین،دیکلوفناک ،پیروکسیکام و ...) در صورت مصرف بایستی از سه روز قبل قطع شوند در مورد آسپیرین لازم است از 10روز قبل مصرف آن قطع شود.

منبع : کلینیک دکتر پیریایی 

برچسب‌ها: پی آر پی, مزایای پی آرپی, سائیدگی کشکک زانو, آرتروز زانو, درمان زانو درد

درمان آرتروز با تزریق پلاسما

آرتروز (استئوآرتریت) زانو یک بیماری مزمن بسیار شایع است که می تواند عوارض ثانویه جدی بر سلامت افراد داشته و باعث اختلال عملکرد و محدودیت فعالیت در سالمندان شود و نهایتا هزینه های قابل توجهی بر سیستم بهداشت و درمان جامعه تحمیل کند.

با توجه به این که تاکنون درمان قطعی و دائمی برای آرتروز زانو شناخته نشده، روز به روز بر تنوع درمان های موقت و نگهدارنده که درد بیمار را کاهش دهد و عملکرد مفاصل و کیفیت زندگی را بهبود بخشد، افزوده می شود.

مطالعات گسترده درباره درمان های متعدد فیزیکی و دارویی تنها اثرات قطعی کاهش وزن و ورزش درمانی را تائید کرده و تاکنون اثرات هیچ کدام از درمان های دارویی تسکینی، تزریقات داخل مفصلی کورتون و هیالورونیک اسید (موسوم به آمپول های تاج خروس یا ژله ای) به عنوان عوامل پیشگیری کننده یا درمان کننده دراز مدت قطعی آرتروز تایید نشده است.

در چند سال اخیر، استفاده از درمان های موسوم به تزریقات سرم غنی از پلاکت PRP (Platelet Rich Plasma) گسترش یافته است.

اگرچه تبلیغات وسیع و غیرواقعی در خصوص اثرات اغراق آمیز این روش جدید باعث شده معرفی این رویکرد درمانی در مجامع علمی و رسانه ها با چالش هایی همراه باشد.

نکته مهم این است که با توجه به شواهد علمی موجود، استفاده از این روش در جایگاه مناسب و شرایط استاندارد علمی و به شرطی که توسط متخصصان امر و به دور از منفعت طلبی صورت گیرد، می تواند اثرات مفید درمانی امیدوارکننده ای را در برخی بیماری ها از جمله بیماری های سیستم اسکلتی عضلانی در بر داشته باشد.

استفاده از پلاسمای غنی از پلاکت بر این پایه استوار است که پلاکت ها که از سلول های موجود در خون انسان هستند، دارای دانه هایی (گرانول هایی) هستند که مواد موجود در آنها از جمله فاکتورهای رشد مختلف می تواند در روند ترمیم بافت ها و تسریع التیام نسوج موثر باشد.

در پلاسمای غنی از پلاکت، غلظت پلاکت های پلاسمایی که از خون خود فرد (اتولوگ) تهیه شده است، حدود یک میلیون در میکرولیتر یعنی به طور متوسط پنج برابر غلظت پلاکت در خون طبیعی است.

PRP درمانی معمولا خط اول درمان بیماری های تاندونی و آرتروزی نیست، ضمن این که سایر درمان های فیزیکی و توانبخشی باید بعد از درمان با PRP ادامه یابد

پزشکان امیدوارند، این افزایش غلظت بتواند با افزایش غلظت فاکتورهای رشد و احتمالا کاهش عواملی که جلوی تکثیر و بازسازی سلول های عضروفی را می گیرند، سبب بهبود ترمیم بافت ها و از جمله بهبود آرتروز بیماران شود.

برخی مطالعات اولیه آزمایشگاهی و مطالعه بر روی حیوانات، قابلیت فاکتورهای رشد موجود در پلاکت ها را در تکثیر سلول ها، غضروف سازی و ترمیم بافت های آرتروزی نشان داده، اما هنوز شواهد کافی و دقیق درباره اثرات پیشگیری کننده یا درمانی دراز مدت پلاسمای غنی از پلاکت در آرتروز انسان وجود ندارد.

البته مطالعات بالینی انجام شده طی سه چهار سال اخیر، اثرات مثبت تزریق پلاسمای غنی از پلاکت را در کاهش درد و خشکی مفصلی، بهبود عملکرد و افزایش کیفیت زندگی در مبتلایان آرتروز را اثبات کرده اند. ضمن این که مطالعات مذکور تاکنون عوارض جانبی قابل توجهی را نشان نداده اند.

در ایران نیز از حدود دو سال پیش درمان با PRP رو به فزونی گذاشته است. در این مدت اگرچه مواردی از سواستفاده و عوارض ناشی از کاربرد این روش توسط افراد غیرمتخصص و در مراکز غیرمجاز و شرایط غیراستاندارد و از جمله استفاده از کیت های تقلبی و نامعتبر و بخصوص در موارد تبلیغاتی که جنبه زیبایی داشته اند، گزارش شده، اما نتایج تحقیقات مراکز دانشگاهی از جمله گروه طب فیزیکی و توانبخشی و روماتولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ـ که در بیمارستان های شهید مدرس (سعادت آباد) و شهدای تجریش انجام گرفته است ـ اثرات مثبت PRP را در مبتلایان آرتروز خفیف تا متوسط تایید کرده است.

آیا PRP غضروف مفصلی را بازسازی می کند یا پیشرفت آرتروز را به تاخیر می اندازد؟ تشخیص اثرات درازمدت درمان با پلاسمای غنی از پلاکت، بهترین و مناسب ترین غلظت پلاکتی موثر، فاصله زمانی تزریقات و تکرار مناسب این درمان در طول سال نیاز به تحقیقات بیشتر و گذر زمان دارد اما در این میان ذکر چند نکته ضروری به نظر می رسد:

۱ـPRP درمانی معمولا خط اول درمان بیماری های تاندونی و آرتروزی نیست، ضمن این که سایر درمان های فیزیکی و توانبخشی از جمله ورزش درمانی صحیح و اصلاح الگوی مناسب زندگی باید در پی درمان با PRP ادامه یابد.

۲ـ در حال حاضر این روش به عنوان یک درمان غیر قطعی که اثرات آن دست کم تا بیش از شش ماه موثر است، شناخته می شود و اگر چه مطالعات اولیه نشانگر برتری نسبی این روش بر درمان های موسوم به آمپول های ژله ای است و عوارض استروئیدهای تزریقی را ندارد، اما باید در موارد استفاده از آن به عوامل دیگری ازجمله هزینه اثر بخشی آن توجه شود.

۳ـ نکته مهم دیگر این که پلاسمای غنی از پلاکت جایگزین درمان های جراحی ارتوپدی از جمله تعویض مفصل در مبتلایان آرتروز شدید نیست.

۴ـ سالمندان بیش از ۷۵ سال، مبتلایان دیابت، بیماران دارای بیماری های نقص سیستم ایمنی و سرطان، بیماران دچار کم خونی شدید یا اختلالات انعقادی و پلاکتی و بیمارانی که به دلیل سایر امراض مجبور به استفاده از داروهای ضدانعقاد هستند، گزینه های مناسبی برای درمان با PRP نخواهند بود.

به طور متوسط هزینه سه تزریق آمپول های ژله ای مجموعا حدودا ۲۰۰ هزار تومان است.

هزینه دو جلسه PRP در مراکز دولتی و دانشگاهی از ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان و در مراکز خصوصی از ۴۰۰ هزار تومان تا یک و نیم میلیون تومان متفاوت است.

در این خصوص، آنچه بیش از همه بر این تنوع و کثرت قیمت ها دامن می زند، یکی نبود امکان نظارت دقیق مراجع مسوول است که با توجه به پراکندگی و وسعت ارائه این خدمات آن هم در مراکز بدون پروانه کار، بسیار دشوار و نشدنی به نظر می رسد و دوم، ناآگاهی مردم نسبت به این مقوله است که چه کسانی و آن هم در چه مراکزی، مجازند این روش ها را به کار گیرند.

در حوزه بیماری های اسکلتی عضلانی، بیشترین افرادی که قابلیت انتخاب صحیح و انجام درمان با این روش را دارند، پزشکان متخصص دوره دیده در رشته های طب فیزیکی و توانبخشی، روماتولوژی، طب ورزشی و ارتوپدی هستند.

با توجه به این که درمان با PRP هنوز به عنوان درمان استاندارد معمول شناخته شده نیست، توصیه می شود بیماران در صورت تمایل به استفاده از این روش، حتما به مراکز ذی صلاح دانشگاهی مراجعه کنند.

پیش از استفاده از روش PRP بیمار باید به طور کامل توسط پزشک ویزیت شود و شرح حال، سوابق بیماری، وضعیت داروهای مورد مصرف و درمان های اخیر مورد بررسی قرار گیرد، ضمنا طی این بررسی ها علاوه بر اخذ شرح حال و معاینه سیستم اسکلتی عضلانی ممکن است انجام آزمایش های کلی و تصویربرداری ضروری باشد.

یک هفته قبل از درمان و طی چند هفته پس از درمان با PRP باید از مصرف داروهایی که فعالیت های پلاکت ها را مختل می کنند؛ از جمله کورتون و داروهای ضدالتهابی غیرکورتونی (شامل آسپرین، بروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک، پیروکسیکام، ژلوفن و...) اجتناب شود، اما استفاده از داروهای ضددرد موضعی و استامینوفن خوراکی ممنوعیتی ندارد.

تزریق PRP در آرتروز زانو معمولا دو تا سه تزریق به فاصله دو هفته تا یک ماه است، اما برخلاف تزریقات کورتون داخل مفصلی، تعداد دفعات استفاده از PRP محدودیتی ندارد.

برحسب نوع تکنیک و کیت آزمایشگاهی که جهت تهیه پلاسمای غنی از پلاکت استفاده می شود، ۲۰ تا۵۰ سی سی از خون بیمار گرفته می شود سپس طی مراحل سانتریفوژ سه تا شش سی سی پلاسمای غنی از پلاکت ـ که غلظت پلاکت در آن چهار تا شش برابر خون فرد است ـ به دست می آید.

به طور معمول برای درمان آرتروز زانو پنج سی سی و برای درمان آرنج تنیس بازان سه سی سی از محصول بدست آمده به بیمار تزریق می شود.

انجام این تزریقات معمولا دردناک است اما برای این که تزریق ماده بی حسی از اثرات درمانی این روش درمانی می کاهد، سعی می شود تزریقات بدون افزودن ماده بی حسی و ضددرد انجام شود.

بیمار باید تا یک روز بعد از تزریق، از فعالیت فیزیکی و فشار روی ناحیه تزریق خودداری کرده و استراحت کند.

افزایش درد (بخصوص طی دوسه روز اول پس از تزریق)، احساس سنگینی و اندکی تورم و گرمی در ناحیه تزریق، از واکنش های طبیعی است که ممکن است به دنبال درمان PRP ایجاد شود، اما این واکنش ها معمولا شدید نیست و اکثرا طی یکی دو هفته از بین می رود.

برای کاهش این عوارض می توان از کیسه آب و یخ (به مدت ۱۰ دقیقه، سه بار در روز) و قرص استامینوفن و گاه استامینوفن همراه با کدئین (تا چهار بار در روز) استفاده کرد.

ورزش درمانی و برنامه های توانبخشی معمولا از یک هفته پس از PRP شروع می شود. از تزریق پلاسمای غنی از پلاکت در درمان آرنج تنیس بازان، التهاب بورس ها و تاندون ها، فاشئیت کف پا (که عوام به آن خار پاشنه می گویند) نیز استفاده می شود.

دکتر سیداحمد رئیس‌السادات

دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران