سنجش تراکم استخوان

چندین روش مختلف برای اندازه گیری توده استخوانی وجود دارد اما بیشترین روشی که مورد استفاده قرار می گیرد روش DXA یا جذب دوگانه اشعه ایکس میباشد. با این روش، اندازه توده استخوانی در گردن استخوان ران، ستون فقرات، مچ دست یا تمام اسکلت بدن سنجیده میشود واغلب به آن اسکن استخوان گفته میشود. ارزشی که برای توده استخوانی بوسیله اندازه گیری تولید می گردد را اصطلاحاً تراکم معدنی استخوان یا BMD می نامند و نام کلی که برای آزمایشهای اندازه گیری تراکم استخوان بکار می رود تراکم سنجی استخوان یا دانزیتومتری استخوان میباشد. جدیدترین دستگاه اسکن استخوان میتواند این اندازه گیری ها را در عرض فقط چند دقیقه انجام دهد در حالیکه دستگاههای قدیمی تر این کار را در عرض 20 یا 30 دقیقه انجام می دادند. گرچه از اشعه ایکس برای اندازه گیری استفاده میشود اما مقدار اشعه ای که بکار می رود بسیار جزئی میباشد و ضرری ندارد. بنابراین می توان از آن حتی در کودکان و خانمهای حامله هم در صورت نیاز استفاده نمود بدون اینکه خطری متوجه آنها باشد.

برای اندازه گیری توده استخوان توسط اسکن استخوان، شخص باید روی یک تخت دراز بکشد. وقتی توده استخوانی در ستون فقرات اندازه گیری میشود، یک بالش مربع شکل در زیر رانها گذاشته میشود (این کار برای مستقیم شدن قسمت پایینی ستون فقرات تا جای ممکن صورت می پذیرد). یک میله نازک فلزی بر روی محلی که قرار است انداه گیری شود بالا و پایین می رود و بر خلاف سایر دستگاههای اسکن، در اینجا هیچگونه تونلی وجود ندارد که بیمار به داخل آن برود. هیچ نیازی نیست که لباسها درآورده شود، گرچه لباسهایی که دارای اشیاء یا تکمه های فلزی هستند باید قبل از انجام اسکن درآورده شوند. همچنین هیچ تزریقی در این آزمایش انجام نمی گیرد.
روش دیگری که بوسیله آن می توان توده استخوانی را اندازه گیری نمود، استفاده از اولتراسوند (سونوگرافی) است که به آن BUA گفته میشود. از این روش معمولاً برای استخوان پاشنه پا استفاده میشود.


محدودیت های اشعه ایکس:
برای تشخیص شکستگی ها در پوکی استخوا معمولاً از اشعه ایکس استفاده میشود. با این حال، در تعیین کاهش توده استخوانی خیلی سودمند نیستند زیرا تراکم استخوان در یک دستگاه اشعه ایکس، بستگی به تعدادی عوامل تکنیکی خود اشعه ایکس و نیز مقدار واقعی استخوان دارد.
اینطور گفته میشود که کاهش توده استخوانی فقط وقتی می تواند به خوبی دیده شود که استخوانها نیمی از تراکم طبیعی خود را داشته 
باشند! بنابراین استخوانهای نازک در یک رادیوگرافی را باید جدی درنظر گرفت، اما کاهش توده استخوانی را اغلب نمی توان در یک عکس رادیوگرافی ساده تشخیص داد.
در حال حاضر، رادیوگرافی با اشعه ایکس تنها روشی است که برای تشخیص شکستگی های ستون فقرات بطور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرند. گرچه دستگاههای جدید DXA می توانند تصاویر بسیار واضحی از ستون فقرات بگیرند و ممکن است در نهایت از آنها برای تشخیص شکستگی های ستون فقرات استفاده شود. یک مزیت مهم این روش آن است که مقدار اشعه ایکسی که در روش DXA بکار می رود بسیار کمتر از دستگاههای رادیوگرافی معمولی است.

منبع :وبلاگ دکتر دقاق زاده