این بیماری موجب اختلالاتی در کنترلکردن عضلات و نیروی عضلانی، بینایی، تعادل، حس و عملکردهای فکری و ذهنی میشود. مغز، نخاع و اعصاب بینایی از طریق الیاف عصبی با یکدیگر در ارتباط هستند.
سلولهای عصبی یک پوشش محافظتکننده به نام میلین دارند. میلین یک نوع پروتئین است که الیاف عصبی را میپوشاند و از آنها حفاظت میکند. بدون میلین، مغز و نخاع نمیتوانند با بقیه عصبهایی که در بدن وجود دارد ارتباط برقرار کنند.
ممکن است میلین ملتهب شود و یا تخریب گردد. به این فرایند دمیلینه شدن میگویند. در M.S سلولهای سیستم ایمنی از طریق عروق خونی وارد مغز، نخاع و یا اعصاب بینایی شده و موجب ایجاد التهاب، دمیلینه شدن و آسیب به عصبها میشوند.
در این بیماری در نواحی از عصب به صورت تکه تکه تخریب در میلین روی میدهد و به تدریج میلین در سرتاسر مغز و نخاع از بین میرود.
علت ایجاد بیماری M.S چیست؟
علت دقیق این بیماری شناخته نشده است اما بسیاری از متخصصان باور دارند که M.S یک بیماری خودایمنی است. به این معنی که دفاع بدن یا سیستم ایمنی، اشتباهاً به بافتهای سالم بدن حمله میکند.
در M.S سیستم ایمنی فرد به سیستم عصبی مرکزی، ( مغز و نخاع ) حمله ور میشود.
هنوز مشخص نیست که چرا این بیماری در برخی از افراد روی میدهد و برخی دیگر به آن مبتلا نمیشوند. ممکن است دلایل ژنتیکی مطرح باشند چون به نظر میرسد در مواردی بیماری سابقهی خانوادگی دارد.
محلی که فرد در آن بزرگ شده است نیز ممکن است موثر باشد. M.S در افرادی که در مکانهای سردتر و دورتر از استوا بزرگ شدهاند شایعتر است.
گفته شد که علت دقیق این بیماری شناخته نشده است. اگرچه این بیماری درمان قطعی ندارد اما داروها میتوانند در بسیاری از افراد تناوب و شدت حملات را کاهش دهند. بیشتر افراد مبتلا چندین دهه زندگی میکنند اما برخی افراد در سالهای آینده با سیر پیشروندهی بیماری و ناتوانی مواجه میشوند.
M.S در افراد مختلف متفاوت است. ممکن است فردی در تمام عمر مشکلات کمیداشته باشد و فردی شدیداً دچار ناتوانی شود. بیشتر افراد حالتی بین این دو دارند.
معمولا M.S یکی از این چهار حالت را دارد:
1- عود کننده – بهبود یابنده، که طی سالها، علائم به تدریج برطرف میشوند و پس از مدتی باز میگردند.
2- پیشروندهی ثانویه، که در ابتدا از الگوی قبلی پیروی میکند و مدتی بهبودی و مدتی بروز علائم را نشان میدهد اما حالت پیشرونده پیدا میکند و به سرعت بدتر میشود.
3- پیشروندهی اولیه، که سیر بیماری از ابتدا به صورت پیشرونده است و بدتر میشود.
4- عود کننده - پیشرونده، که در آن علائم میآیند و میروند اما آسیبهای عصبی، پیوسته بدتر میشوند.
ورزش میتواند به تخفیف علائم MS کمک کند. اما بسیار مهم است که برای موفق شدن، احتیاطهای لازم را در یک برنامهی ورزشی در نظر بگیرید. نکتهی مهم دیگر این است که بیش از حد به ورزش نپردازید. انجام فعالیتهای ورزشی در بیماران مبتلا به MS باید با احتیاط انجام گیرد و حرکات کششی موجب آسیب نشود. اگر در ورزش افراط کنید ممکن است موجب کشیدگی عضلات و آسیب به سیستم عضلانی شوید. افزایش درد در عضلات منجر به خستگی بیش از حد و وارد شدن استرس به بدن و ذهن میشود. قبل از آغاز برنامهی ورزشی با پزشک خود مشورت کنید.
پزشک شما ممکن است چه توصیههایی برای شما داشتهباشد؟
* در بارهی نوع ورزشی که مناسب شماست و انواعی از ورزش که باید از آن اجتناب کنید.
* درمورد شدت فعالیتی که باید داشته باشید.
* دربارهی دوره و مدت زمانی که باید ورزش کنید و در مورد محدودیتهای فیزیکی شما.
مراجعه به سایر متخصصان مانند فیزیوتراپیست میتواند به شما کمک کند. فیزیوتراپیست میتواند با توجه به نیاز شما نوع ورزشی که مناسب شما باشد را طراحی کند. در این صورت ورزشی که متناسب با علائم بالینی، شکل بدن، نیروی بدنی و سلامت کلی شماست انجام میشود.
چگونه میتوانید با ایمنی ورزش کنید؟
* همیشه قبل از شروع ورزش با نرمش مناسب بدن را گرم کنید و پس از ورزش نیز با نرمش آرام بدن را سرد کنید.
* به آرامیپیش بروید. مثلا اگر قرار است که 30 دقیقه ورزش کنید، با جلسات 10 دقیقهای شروع کنید و به تدریج آن را افزایش دهید.
* در یک محیط امن ورزش کنید. از ورزش در سطوح لغزنده اجتناب کنید، در نور کم ورزش نکنید، قالیچهها را کنار بگذارید و هر چیزی که ممکن است خطری در حین ورزش برای شما ایجاد کند را دور کنید.
* اگر در تعادل مشکل دارید، هنگام ورزش به یک نرده یا تکیهگاه تکیه کنید.
* هر زمانی که احساس کردید حالتان خوب نیست و یا ممکن است آسیب بببینید ورزش را متوقف کنید.
* فعالیتی را انتخاب کنید که برای شما جالب باشد و از انجام آن لذت ببرید. ورزشهای ایروبیک آبی، شنا، تای چی و یوگا ورزشهایی هستند که برای بیماران مبتلا به MS مناسب هستند.
اگر دمای بدن شما بیش از حد افزایش یابد چه اتفاقی خواهد افتاد؟
برخی از افراد مبتلا به MS به گرما حساس هستند. به این معنا که در مواقعی که بدن گرم میشود و دمای آن افزایش مییابد علائم بیماری دوباره پدیدار شده و یا بدتر میشوند. در هنگام ورزش دمای بدن افزایش مییابد.
چگونه میتوان از افزایش بیش از حد دمای بدن جلوگیری کرد؟
* در ساعات گرم روز ، ورزش نکنید و از ورزش در ساعات 10 صبح تا 3 بعد از ظهر خودداری کنید. اگر بیرون از منزل ورزش میکنید، سعی کنید صبحها و یا عصرها ورزش کنید.
* مقدار زیادی مایعات خنک بنوشید.
* مراقب حالتهای بدن خود باشید. اگر دچار علائمیشدید که قبل از ورزش آنها را نداشتید، آرامتر ورزش کنید و یا ورزش را متوقف کنید تا بدنتان خنک شود.
* شنا، ورزشهای آبی و نرمشهای آبی ایروبیک بدن شما را حین ورزش خنک نگه میدارند. قبل از ایکه وارد آب شوید در بارهی دمای آب استخر از مسئول استخر سؤال کنید. همچنین مطمئن شوید که سطوح لغزنده در اتاق کمدها و در اطراف استخر وجود نداشته باشد.