استئوپروز یا پوکی استخوان

استئوپروز یا پوکی استخوان

تعریف :استئوپورز بیماری است که در آن  استخوان ضعیف و شکننده میشود . به حدی که با کوچکترین استرس  مثل سرفه یا خم شدن میشکند . این شکستگی بیشتر در لگن ، مچ دست و ستون فقرات اتفاق میافتد . استخوان یک بافت زنده و پویا است و دائما در حال جذب و جایگزین شدن است اما در استئو پورز بافتی که جایگزین یا جدید شده ، کیفیت استخوان قدیمی یا جذب شده را ندارد .

پوکی استخوان هم در آقایان و هم در خانم ها دیده میشود. اما در خانم های نژاد سفید آسیایی مخصوصا بعد از سن یائسگی شایعتر است .

داروها ، مکمل های غذایی و ورزشهایی که در آنها وزن بدن تحمل میشود میتوانند باعث تقویت بافت استخوانی بشوند .

علایم :

در مراحل اولیه بیمار هیچ علایمی ندارد (به همین علت بیماری خاموش گفته میشود ) اما با پیشرفت پوکی استخوان یکسری علایم ظاهر میشود .

1-     درد های پشت به علت شکستگی  های ریز و مکرر مهره ها

2-     ایجاد شکستگی با نیروهای خیلی کوچک و کمتر از حد انتظار

3-     قامت خمیده

4-     کوتاه شدن قد

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد ؟

1-     خانم ها در ابتدای دوران یائسگی

2-     افرادیکه  دچار شکستگی غیر طبیعی استخوان شده اند .

3-     افرادیکه کوتاه شدن قد را تجربه میکنند . (بعد از سنین میانسالی )

4-     افرادیکه یک دوره طولانی داروهای کورتیکواستروئید مصرف میکنند

5-     افرادیکه سابقه خانوادگی پوکی استخوان دارند .

6-      وجود بیماریهای همزمان دیابت ، تیروئید

علل پوکی استخوان :

تا سن 20 سالگی میزان توده استخوانی به حداکثر خودمیرسد . از آن به بعد با افزایش سن میزان برداشت استخوان از تشکیل آن بیشتر میشود  . به عنوان یک قانون هر چقدر توده استخوانی در جوانی بیشتر باشد احتمال ابتلا به پوکی استخوان در سنین  بالا کمتر است .

عوامل خطر  (risk factorS  )

1-     سن

2-     نژاد

3-     جنس

4-     جثه

5-     سبک زندگی افراد (روش زندگی بی تحرک )

6-      وضعیت پزشکی فرد

7-     اختلالات هورمونی مثل مشکلات تیروئید ، پرکاری پارا تیروئید و غدد فوق کلیوی

8-     وضعیت تغذیه ای : کلسیم کم رژیم غذایی – اختلالات غذا خوردن مثل انورکسیا

9-     جراحی جهت کاهش وزن

10- مصرف داروهایی مثل کورتون ها ، داروهای ضد تشنج ، ضد افسردگی ، ضد ریفلاکس معده و ...

11- مصرف زیاد الکل – دخانیات و ...

عوارض پوکی استخوان :

شکستگی های استخوان مخصوصا در لگن و ستون فقرات

تشخیص :

شایعترین روش اندازه گیری دانسیته استخوان (DXA ) Dual energy X –ray absorptiometry

درمان:

مهمترین پایه درمان تغییر سبک زندگی است مثل : ورزش – عدم مصرف سیگار – اجتناب از مصرف   زیاد الکل ، پیشگیری از زمین خوردن و سقوط مثل نپوشیدن کفشهای پاشنه بلند ، راه رفتن  روی سطوح هموار

با توجه به اینکه افراد د استئوپروتیک نمیتوانند همه نوع ورزشی انجام دهند و تجویز ورزش بر اساس شرایط بیماران فرق میکند لذا توصیه و تجویز ورزش در کنار درمان در حیطه خدمات متخصصان طب فیزیکی و توانبخشی میباشد

 سه فاکتور  پیشگیری مهم جهت حفظ سلامتی  استخوانها :  

1-دریافت کلسیم کافی

2-     دریافت روزانه V.TD به اندازه کافی

میزان نیاز روزانه به کلسیم از سن 18 تا 50 سالگی 1000mg روزانه و در خانم ها بالای 50 سال و آقایان بالای 70 سال 1200 mg  میباشد .

ویتامین D جهت جذب کلسیم لازم است . نیاز روزانه به کلسیم 600تا 800 واحد بین المللی است اما در افرادیکه بر اساس آزمایشات سطح ویتامین D   خونشان پایین است ممکن است به vit.D روزانه بیشتری نیاز داشته باشند .

3-     ورزش منظم

درمان دارویی :

-     بیس فسفونات ها ا مثل آلندرونات – ریزودرونات- زولندرونیک اسید و ...

-     هورمون درمانی  (HRT ) مثل رالوکسفین در خانم و تستوسترون در آقایان

و داروهای دیگر

منبع:انجمن طب فیزیکی و توانبخشی

خار پاشنه چیست؟

فاشیت پلانتار (التهاب پاشنه)

این بیماری درد و التهاب یک باند ضخیمی از بافت است که فاشیای پلانتار نامیده میشود که در قسمت زیرین پا تا پاشنه قرار گرفته است . و استخوان پاشنه را به انگشتان متصل میکند . این بیماری یکی از شایعترین علل درد پاشنه است . این بیماری به غلط با عنوان خار پاشنه نیز شناخته می شود در حالی که وجود خار پاشنه لزوما با درد همراه نمی باشد. فاشیت پلانتار باعث ایجاد درد تیز در پاشنه میشود که معمولا با اولین قدمی که فرد ، صبح بعد از بیدار شدن روی زمین میگذارد شروع میشود . وقتی پاشنه روی زمین نیست ، درد وجود ندارد . ولی وقتی بعد از یک نشستن طولانی یا بعد از بیدار شدن از خواب پا روی زمین گذاشته میشود همان درد وجود دارد . این بیماری در دوندگان شایعتر است . افراد با وزن بالا  خانم های باردار  و افرادی که از کفش های بدون ساپورت مناسب استفاده میکنند بیشتر در معرض این بیماری هستند .

علل: فاشیای پلانتار نقش یک جذب کننده شوک را در کف پا بر عهده دارد و اگر نیروی زیادی به این فاشیا وارد شود باعث پارگیهای کوچک در فاشیا می شود . که به دنبال کشش های طولانی که در این فاشیای آسیب دیده ایجاد میشود التهاب و تحریک در بافت ایجاد میشود .

ریسک فاکتورها :

-          سن : اغلب بین سنین 40-60 سالگی است

-          جنس : در خانم ها بیشتر است

-          مدل ورزش : ورزش ها و فعالیتهایی که با تماس مکرر پا روی زمین همراه هستند . مثل دویدن طولانی مدت ،  باله

-          مکانیسم های معیوب در پا : کف پای صاف ، قوس زیاد پا ، مدل غیر نرمال راه رفتن

-          چاقی : باعث ایجاد استرس بیشتر روی فاشیای کف پا میشود .

-          شغل : شغل هایی که با ایستادن طولانی همراه است کارگران ، کارخانه ها ، معلمین

-          کفش نامناسب : کفش هایی که پاشنه کوتاه و غیر قابل انعطاف دارند .

عوارض :

نادیده گرفتن فاشیت پلانتار میتواند باعث ایجاد یک درد مزمن در پاشنه شود که بسیاری از فعالیتهای فرد را مختل میکند . از طرفی به علت وجود درد در پاشنه فرد مدل راه رفتن خود را  ممکن است تغییر بدهد که باعث ایجاد درد زانو یا کمر میشود .

تشخیص :

با گرفتن شرح حال و معاینه بالینی است . وجود نقاط دردناک در کف پا میتواند باعث تشخیص این بیماری شود . برحسب معاینه بالینی گاهی عکسبرداری مثل رادیوگرافی ساده یا MRI برای رد سایر علل درد مثل شکستگی های پاتولوژیک انجام میشود . گاهی در عکس ساده وجود خار پاشنه  ثابت میشود که وجود یا عدم وجود خار پاشنه برای تشخیص این بیماری الزامی نیست.

درمان :

حدود 90 % بیماران با درمان های نگهدارنده در طی چند ماه بهبود میابند .

-          درمان دارویی : استفاده از برخی داروها هم کمک کننده است مثل ضد التهاب ها (NSAIDS ) کورتون : که مصرف کورتون یا از طریق روش  Ionotophereis است یا به روش تزریق در محل درد . البته تزریقات مکرر اصلا توصیه نشده است به علت اینکه میتواند فاشیای پلانتار را ضعیف کند و باعث پارگی آن شود . و هم چنین بالشتک چربی که در پاشنه پا قرار دارد را از بین ببرد .

درمان فیزیکی

-ورزشهای کششی برای کشش فاشیای پلانتار و تاندون آشیل ، ورزشهای تقویتی عضلات خلف ساق پا

     -اسپلینت شبانه : اسپلینتهایی که باعث ایجاد کشش عضلات خلف ساق در هنگام خواب میشوند و در این صورت فاسیای    پلانتار و تاندون آشیل در طول شب در بیشترین طول خود قرار میگیرند و کشش پیدا میکنند .

   - ارتوز : کفی های پاشنه مخصوص که فشار به پاشنه کمتر وارد میشود .

سایر اقدامات : shock wave : این دستگاه بر اساس امواج صوتی کار میکند . امواج صوتی به قسمتی از پاشنه که در د دارد ساطع میشود  و باعث ایجاد بهبودی در منطقه میشود . این درمان برای نوع مزمن بیماری است که با درمان دارویی ورزش و اسپلینت بهبود نیابد .

جراحی : تعداد کمی از بیماران نیازمند جراحی خواهند بود که  در روش جراحی این فاشیا  را از استخوان پاشنه پا جدا میکنند .

توصیه های درمانی برای انجام  در منزل :

-          وقتی دردتان شدید است پا را در وضعیت بالاتر قرار دهید .

-          استفاده از یخ : روزانه 2-3 بار ، هر بار 20-15 دقیقه یخ را در پوششی از پارچه در پاشنه خود قرار دهید و زیر پاشنه بغلتانید . ماساژ با یخ درد و التهاب را کم میکند .

-          تا زمانیکه دردتان کاهش یابد از راه رفتن طولانی  پرهیز کنید

-          از کفی مناسب که مخصوص این بیماری است در کفش خود استفاده کنید .

-          ورزشهای کششی مخصوص فاشیای پلانتار و تاندون آشیل و عضلات خلف ساق را انجام دهید .

-          ورزشهایی را انجام دهید که فشار کمتری به پاهایتان وارد شود .

منبع:انجمن طب فیزیکی و توانبخشی

کمبود ویتامین دی میتواند موجب پیری زودرس استخوان شود

همه میدانیم که با مسن شدن ما تراکم استخوان ها کاهش پیدا میکنند. حالا یک تیم از دانشمندان در دانشگاه برکلی کالیفرنیا نشان داده اند که روند پیر شدن استخوان میتواند به واسطه کمبود ویتامین دی سرعت پیدا کند.

کمبود ویتامین دی مشکلی است که میتواند موجب کاهش میزان کلسیم استخوان ها و در نتیجه کاهش سختی آنها شود و به همین علت این استخوان ها میتوانند در معرض شکستگی قرار گیرند ولی در تحقیق فعلی نشان داده شده است که کمبود ویتامین دی میتواند جدای از سختی، کیفیت استخوان را نیز کاهش دهد.

ویتامین دی برای جذب کلسیم ضروری است و این ویتامین میتواند بطور طبیعی در بدن ساخته شود. وقتی پوست در معرض نور آفتاب قرار میگیرد میتواند ویتامین دی بسازد. وقتی بدن با کمبود این ویتامین مواجه میشود برای تامین سطح مناسب کلسیم در خون مجبور میشود مقداری کلسیم را از روی استخوان ها برداشت کند و این برداشت موجب ضعیف شدن استخوان میشود. بروز این روند در بچه ها موجب بیماری میشود که به آن راشیتیسم یا ریکتز میگویند. این بیماری را در بالغین استئومالاسی مینامند. استئومالاسی میتواند موجب درد استخوان و ضعف عضلانی شود.

محققین برای بررسی تاثیر کمبود ویتامین دی بر استخوان 15 فرد مبتلا با استئومالاسی را با همین تعداد فرد سالم مورد مقایسه قرار دادند. در این مطالعه استئومالاسی به مواردی اطلاق میشد که میزان ویتامین دی خون به کمتر از 10 میکروگرم در لیتر میرسید. از استخوان لگن تمام افراد مورد مطالعه نمونه برداری انجام شد.

محققین نمونه های استخوانی را با روش های اسپکتروسکوپی مادون قرمز Fourier Transform Infrared (FTIR) spectroscopy و میکروتوموگرافی کامپیوتری X-ray computed microtomography بررسی کرده و ساختمان، مواد تشکیل دهنده و خصوصیات مکانیکی نمونه ها را به دقت تحت مطالعه قرار دادند. آنها با اعمال نیرو به نمونه ها موجب شکستگی در آنها شده و رفتار شکستکی و رشد خطوط شکستکی را بررسی کردند.

محققین نشان دادند که وقتی ویتامین دی کاهش پیدا میکند استخوان در قسمت هایی مواد معدنی (هیدروکسی آپاتیت) خود را از دست میدهد ولی در نقاط دیگر میزان مواد معدنی آن بیش از معمول است. علت وجود این جزیره های با مواد معدنی زیاد عدم فعالیت سلول های استئوکلاست در آنها است.

سلول های استئوکلاست موجب بازجذب و بدنبال آن نشاندن مداوم کلسیم بر روی استخوان شده و در نتیجه میزان مواد معدنی استخوان را در تعادل نگه میدارد. بدین ترتیب مواد معدنی استخوان موتبا عوض شده و استخوان به نوعی جوان و تازه نگه داشته میشود. با کاهش فعالیت استئوکلاست ها در بعضی قسمت های استخوان، مواد معدنی آن قسمت ها تعویض نشده و در واقع پیر میشوند.

بررسی ها نشان داد که کمبود ویتامین دی موجب میشود تا تولید و رشد ترک های استخوانی در نمونه ها 31-22 درصد افزایش پیدا کند.

محققین پیشنهاد میکنند تنظیم سطح ویتامین دی بدن باید در حد متناسب و ثابتی نگه داشته شود تا ساختار و خصوصیات مکانیکی استخوان ها حفظ شده و از پیری زودرس آنها جلوگیری گردد.

منبع : ایران ارتوپدی

درمان استئوکندریت دیسکان زانو چگونه است

 استئوکندریت دیسکان یکی از بیماری های زانو است که میتواند موجب درد و لنگش مفصل شود. این بیماری معمولا کندیل های استخوان ران را گرفتار میکند. در بیماری استئوکندریت دیسکان قسمتی از استخوان زیر غضروفی یکی از کندیل های استخوان ران به علت نرسیدن خون کافی به آن میمیرد.

درمان این بیماری به دو صورت غیر جراحی و جراحی انجام می شود.

 درمان غیر جراحی

در بچه ها در بسیاری اوقات میتوان درمان غیر جراحی انجام داد. درمان غیر جراحی بیشتر در مواردی انجام می شود که قطعه آسیب دیده در محل خود باقی مانده و جابجا نشده است.

درمان بدین صورت است که تمام ورزش های بیمار قطع میشوند. هر حرکتی در زانو که موجب درد شود نباید انجام شود. ممکن است لازم شود تا زانو بمدت 2-1 ماه با استفاده از گچ یا بریس بیحرکت شود. ممکن است لازم شود تا بیمار برای مدتی از عصای زیر بغل استفاده کرده و پای مبتلا را به زمین فشار ندهد. بعد از مدتی، بیمار نرمش های کششی تقویتی اندام تحتانی را زیر نظر فیزیوتراپ انجام میدهد. درمان حدود یک تا یک و نیم سال طول میکشد. در مدت درمان پزشک معالج با انجام تصویربرداری های مکرر از زانو وضعیت استخوان آسیب دیده رو بهبودی آنرا تحت نظر میگیرد.

درمان جراحی

اگر قطعه استخوانی که دچار نکروز شده از محل خود جابجا شده باشد باید درمان جراحی انجام شود. عمل جراحی میتواند به روش باز یا با استفاده از آرتروسکوپ انجام گردد. در حین جراحی پزشک جراح سعی میکند قطعه جابجا شده را مجددا در سر جای اول قرار داده و با پیچ به محل اولیه خود فیکس و بیحرکت کند.

                                  اتصال مجدد قطعه جابجا شده به توسط پیچ
           

گاهی اوقات قطعه جابجا شده و یا محلی که استخوان از آن جدا شده چنان در دراز مدت تغییر شکل میدهند که جاگذاری مجدد قطعه در سر جای اولیه خود غیر ممکن میشود. در این موارد پزشک معالج ممکن است از یکی از روش های زیر استفاده کند

• دریل کردن استخوان در محلی که استخوان و غضروف از دست رفته است تا استخوان و غضروف جدیدی تا حدودی ساخته شود

• پیوند آلوگرافت Allograft transplant : در این روش قطعه ای استخوان همراه با غضروف از یک دهنده فوت شده گرفته شده و به زانوی فرد منتقل میشود.

• اتوگرافت استئوکندرال Osteochondral autograft : در این روش پزشک جراح تکه ای از استخوان همراه با غضروف را از زانوی خود بیمار (البته از قسمتی از زانو که کمتر در سطح مفصلی شرکت میکند و نبود غضروف برای آن قسمت اهمیت کمتری دارد) بداشته و آنرا به قسمت آسیب دیده منتقل میکند.

• پیوند غضروف Autograft chondrocyte implantation : در این روش نسبتا جدید تعداد کمی سلول های غضروفی از قسمتی از زانوی بیمار جدا شده و در محیط خارج از بدن کشت و پرورش داده میشود و بعد از مدتی که اندازه بافت مورد نظر به اندازه کافی رسید طی عمل جراحی بعدی در محل مورد نظر گذاشته میشود.

کشت سلول های غضروفی زانوی بیمار و انتقال مجدد آن به محل آسیب دیده		انتقال قسمتی از غضروف زانوی خود بیمار به محل آسیب دیده

 

پیش آگهی بیماری

پیش آگهی این بیماری تا حد زیادی بسته به سن بیمار، اندازه و محل قطعه ضایعه دیده و جابجا بودن یا نبودن قطعه دارد.
در بیماران با سن کم و آنهاییکه قطعه آسیب دیده کوچک است و از جای خود جابجا نشده است نتایج درمان معمولا خوب است. اگر قطعه کمی جابجا شده و فیکس شود نتایج درمان مناسب است. اگر قطعه کاملا جابجا شده و با جراحی فیکس شده باشد نتایج درمان زیاد رضایت بخش نیست و در مواردی که قطعه جابجا شده در سطحی از زانو بوده که زیر فشار وزن است و با عمل جراحی از زانو خارج میشود درمان نتایج مناسبی بدنبال نخواهد داشت.

منبع : ایران ارتوپدی

استئوکندریت دیسکان

استئوکندریت دیسکان یکی از بیماری های زانو است که میتواند موجب درد و لنگش مفصل شود. این بیماری معمولا کندیل های استخوان ران را گرفتار میکند.
کندیل های ران دو برجستگی گرد در پایینترین قسمت استخوان ران هسند که از غضروف پوشیده شده و با استخوان درشت نی، مفصل زانو را میسازند. در بیماری استئوکندریت دیسکان قسمتی از استخوان زیر غضروفی یکی از کندیل های استخوان ران به علت نرسیدن خون کافی به آن میمیرد. این ضایعه استخوانی بیشتر در کندیل داخلی استخوان ران (آنکه به زانوی مقابل نزدیکتر است) ایجاد میشود (در 85 درصد موارد).
استئوکندریت دیسکان بیماری نادری است و در دو سوم موارد مفصل زانو را گرفتار میکند. این بیماری گاهی اوقات در مفصل مچ پا در سطح بالایی استخوان تالوس و گاهی اوقات در آرنج در سطح مفصلی کاپیتلوم هم دیده میشود. بیماری در 30-20 درصد موارد دو طرفه است.

علت ایجاد استئوکندریت دیسکان

این بیماری میتواند در بچه های 10-8 ساله ایکه ورزش های سخت و رقابتی انجام میدهند و یا در افراد میانسال دیده شود. استئوکندریت دیسکان در جنس مرد شایعتر است. بیماری به علت اختلال در خونرسانی قسمتی از استخوان که درست زیر غضروف مفصلی واقع شده ایجاد میشود ولی علت این اختلال خونرسانی به درستی مشخص نیسست.

ممکن است عواملی مانند ژنتیک، ضربات مکرر به زانو، شلی لیگامانی، انحراف محور زانو بصورت ژنو وارم یا ژنو والگوم، آسیب های منیسک و تغییرات بیومکانیک در زانو بتوانند زمینه را برای ایجاد این بیماری مساعد کنند.

بدنبال مردن استخوان، غضروف روی آن هم از بین میرود و سطح کندیل استخوان ران در ناحیه گرفتار شده ناهموار میشود. این پدیده موجب میشود در حین خم و راست شدن زانو وقتی سطح آسیب دیده از روی سطح غضروفی پلاتوی تیبیا عبور میکند صدا ایجاد شده و یک حالت خشکی و گرفتگی در زانو بوجود آید.

بعد از مدتی ممکن است استخوان مرده اتصالش را با بقیه کندیل ران از دست داده و بصورت یک قطعه آزاد به درون مفصل زانو بیفتد. این قطعه آزاد Loose body ممکن است در درون مفصل گیر کرده و موجب قفل شدن زانو Locking شود. مراحل بیماری کلا به چهار مرحله یا گرید Grade تقسیم میشود.
استئوکندریت دیسکان شایعترین علت قطعات آزاد و لوز در زانوی جوانان است.

علائم استئوکندریت دیسکان

علائم این بیماری در بسیاری اوقات کم و گنگ و مبهم است و به همین خاطر معمولا دیر تشخیص داده شده و یا اصلا تشخیص داده نمیشود. در بسیاری موارد تنها مشکل بیمار کاهش مختصری در دامنه حرکات زانو است. مهمترین علامت این بیماری درد گنگ و مبهمی در زانو است. درد زانوی بیمار میتواند موجب لنگیدن و گاهی اوقت تنها علامت بیماری همین لنگش است. این درد در حین حرکت زانو و با راه رفتن و ورزش بیشتر میشود. بعد از مدتی مفصل دچار محدودیت حرکت شده و متورم میشود. در مراحل پیشرفته بیماری ممکن است به علت ایجاد استخوان آزاد در درون مفصل، زانو قفل شود.

تشخیص

پزشک معالج بعد از صحبت با بیمار راجع به علائم بیماری و پس از معاینه زانو از روش های تصویربرداری برای تشخیص قطعی استفاده میکند.
در معاینه بیمار معمولا مشخص میشود که مایع مفصلی زانو بیشتر شده است. همچنین مشاهده میشود که بیمار در موقع راه رفتن بیشتر تمایل دارد تا پای خود را به خارج بچرخاند. پزشک با خم کردن زانو بطور کامل میتواند محل آسیب دیده را با انگشت فشار دهد که با اینکار درد زانو بیشتر میشود.
بیماری استئوکندریت دیسکان در رادیوگرافی ساده زانو بصورت یک محدوده سفید رنگ در استخوان زیر غضروفی دیده میشود. از اسکن رادیوایزوتوپ هم در تشخیص این بیماری استفاده میشود ولی تشخیص قطعی این بیماری با استفاده از ام آر آی است.

در تصویر سمت راست سیاه شدن قسمتی از استخوان در سطح مفصلی دیده میشود       که از علائم رادیولوژیک استئوکندریت دیسکان است.       تصویر سمت چپ نمونه ای از بیماری در مراحل پیشرفته است        که در آن قطعه استخوانی از سطح مفصلی کنده شده است	در تصاویر بالا دیده میشود که قسمتی از سطح مفصلی کندیل داخلی استخوان ران              از کندیل جدا شده ولی جابجا نشده است.       علت این عدم جابجایی اتصال غضروف روی قطعه با غضروف سالم مجاور است

 
 در تصویر ام آر آی بالا تغییر رنگ قسمتی از استخوان دیده میشود که به علت استئوکندریت دیسکان است

منبع : ایران ارتوپدی