وبلاگ شخصی دکتر امیرهوشنگ واحدی

دکتر امیر هوشنگ واحدی متخصص طب فیزیکی و توابخشی، درمان بیماریهای ستون فقرات، عصبی، عضلانی و مفصلی و ... مطب کرج، جهانشهر-روبروی بیمارستان مدنی

وبلاگ شخصی دکتر امیرهوشنگ واحدی

دکتر امیر هوشنگ واحدی متخصص طب فیزیکی و توابخشی، درمان بیماریهای ستون فقرات، عصبی، عضلانی و مفصلی و ... مطب کرج، جهانشهر-روبروی بیمارستان مدنی

گودی بیش از حد کمر

افزایش بیش از حد گودی کمر را کمر گود یا لوردوز کمری می گویند.  البته همه افراد به صورت طبیعی دارای یک انحنای مقعر به سمت عقب در ناحیه پایین کمر هستند و آنچه که موجب می‌شود انحنای موجود در پایین کمر غیرعادی و به صورت یک بیماری شناخته شود، افزایش بیش از اندازه این تقعر است.


نمی توان با معاینه تنها و تکیه بر نگاه کردن بگوییم کودی کمر در یک فرد غیر طبیعی است  زیرا  در یک نگاه تنها زاویه و درجه مشخصی برای بیان غیرعادی بودن گودی کمر ممکن قابل عنوان نیست و مساله تنها با معاینه و عکسبرداری قابل تشخیص است.

به دلیل شباهت این انحنای کمر به نمای ظاهری لوردهای انگلیسی در زمان ایستادن، اصطلاح لوردوز برای این حالت مورد استفاده قرار گرفته است .

وجود این انحناها برای ما نقشی بسیار مهم داشته و بسیاری از توانایی های ما در اثر همین برجستگی ها و فرورفتگی ها پدید می آید و اصولا توانایی ایستادن ما تا حد بسیار زیادی مدیون همین انحناها است .

میزان انحنای ستون فقرات در یک ناحیه، بر سایر قسمت ها نیز اثر گذاشته و می تواند آن ها را تغییر دهد.

وقتی میزان انحنای کمر به حدی بیشتر از میزان طبیعی آن می رسد برای نامیدن آن اصطلاحا از کلمه ی هیپرلوردوزیس ( hyperlordosis   )  یا گودی بیش از حد کمر  استفاده می کنیم.

●  علت گودی بیش از حد کمر چیست ؟

در حقیقت ستون فقرات توسط تعداد زیادی عضله محافظت می شود که سلامت و تعادل آن ها در سلامت و نرمال بودن حالت ستون فقرات نقش بسیار مهمی ایفا می کند.

عدم تعادل در عضلات نام برده یعنی قوی بودن برخی و ضعف یا گرفتگی بعضی دیگر از آن ها موجب پدید آمدن ناهنجاری هایی در شکل کلی ستون فقرات خواهد شد.

در این میان نقش عضلات شکمی، بازکننده های مفصل پا به لگن و عضله ی بزرگ پشت باسن، در ایجاد گودی بیش از حد کمر، پُر رنگ تر از سایر عضلات این ناحیه است.

● چرا گودی بیش از حد در کمر به وجود می آید؟

در حقیقت ستون فقرات توسط تعداد زیادی عضله محافظت می شود که سلامت و تعادل آن ها در سلامت و نرمال بودن حالت ستون فقرات نقش بسیار مهمی ایفا می کند.

عدم تعادل در عضلات نام برده یعنی قوی بودن برخی و ضعف یا گرفتگی بعضی دیگر از آن ها موجب پدید آمدن ناهنجاری هایی در شکل کلی ستون فقرات خواهد شد.

در این میان نقش عضلات شکمی، بازکننده های مفصل پا به لگن و عضله ی بزرگ پشت باسن، در ایجاد گودی بیش از حد کمر، پُر رنگ تر از سایر عضلات این ناحیه است.

● برخی از علل گودی بیش از حد کمر

از جمله علت های اصلی گودی بیش از حد کمر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

▪ آکندروپلازی(Achondroplasia): این بیماری در حقیقت ارثی بوده و با اختلال در رشد و تکامل استخوان ها و نسوج غضروفی همراه است. در این بیماری دست و پاها کوتاه هستند.

▪ التهاب دیسک کمر (discitis)

▪ قوز بیش از حد ناحیه ی پشت(kyphosis)؛ در این حالت ستون فقرات کمر به طور جبرانی دچار انحنای بیش از حد می گردد.

▪ چاقی: خصوصا بزرگی بیش از حد شکم و ضعف عضلات این ناحیه باعث کشیدگی بیش از حد ستون فقرات به سمت جلو و افزایش گودی کمر خواهد شد.

▪ پوکی استخوان: با تسهیل تغییر ارتفاع و شکل نرمال مهره ها باعث تغییر انحناهای طبیعی ستون فقرات می شود.

▪ در رفتگی تدریجی مهره ها (spondylolysis): این حالت اغلب در ناحیه ی کمر دیده می شود و با لغزش یا جابجایی مهره ها همراه است. این بیماران معمولا از کمر درد، احساس جدا شدگی و لقی کمر، گودی بیش از حد کمر و برجستگی باسن شکایت دارند.


▪ ضعف عضلات شکمی در اثر علل مختل
درد در ناحیه کمر یکی از مشکلات رایج در سراسر دنیاست در آخرین مقالات دانشمندان در سال ۲۰۰۳ حدود ۸۰% از مردم در طول زندگی کمر درد را تجربه کرده اند. از دلایل رایج کمر درد می توان به ناراحتی و اختلالات عضلانی، چاقی و استرس و گاهی اوقات افسردگی نیز اشاره کرد.

ستون فقرات از توده های استخوانی به نام مهره تشکیل شده است. در یک ستون فقرات سالم سه انحنا وجود دارد:

۱-(cervical) گردنی = انحنای داخلی درگردن
۲-(thoracic) پشتی = انحنای خارجی در وسط
۳-(Lumber) کمری = انحنایی در پایین پشت هنگامی که انحنای پایین خیلی زیادتر از حد معمول باشد (۳) باعث فشار بر روی پشت می گردد و به آن (Lumbar lor dosis) می گویند.


عضلات پشت و قفسه سینه در صورتی که قوی و قابل انعطاف باشند کمک به حفظ صحیح این انحنا می کنند.
از علائم بالینی این عارضه معمولاً درد بیشتر از ۳ روز در  ناحیه کمر است (همراه با خستگی) که با معاینه فیزیکی از ستون فقرات عکس از ستون مهره ها، سی تی اسکن می توان آن را تشخیص داد. جهت درمان این عارضه از ضد دردهای مخدر، ضد التهاب ها (مانند آسپرین و بروفن) و داروهای شل کننده عضلانی که باعث کاهش اسپاسم درد می شوند استفاده شود.
ورزش های خسته کننده ایزومتدیک باعث تقویت عضلات کمر پشت می شوند که در این خصوص شنا کردن در آب خیلی موثر است.


ضایعات ستون فقرات اغلب اوقات باید حداکثر تا پیش از سن بلوغ اصلاح شوند. اما خوشبختانه گودی کمر افزایش‌یافته را می‌توان تا ۲۰ سالگی هم تا حد زیادی به حالت عادی برگرداند.
بهترین ورزش‌ها برای اصلاح ناهنجاری‌ قابل‌ترمیم و گودی کمر، انجام حرکت‌های کششی برای تقویت عضلات خلفی ران، عضلات شکم و عضلات سینه‌ای است. به‌طورکلی دو گروه از عضلات برای حفظ لوردوز کمر ضروری هستند؛ عضلات جدار شکم و عضلات راست‌کننده لگن. اگر این دو گروه عضلات قوی باشند و تعادل عضلانی بین این دو گروه وجود داشته باشد، لوردوز کمری در وضعیت طبیعی خود حفظ خواهد شد.
شنا کردن به ویژه کرال سینه و انجام حرکت کششی «گربه و شتر» کمک زیادی به تقویت عضلات مسوول در استحکام گودی طبیعی کمر می‌کنند. به طوری که گفته می‌شود شنا کردن می‌تواند تا ۹۰ درصد در بهبود این ناهنجاری موثر باشد.


●  مکانیسم های بدن:

۱- ایستادن- اجتناب از طولانی ایستادن و راه رفتن، همچنین خم شدن به سمت جلو در هنگام کار .

۲ – نشستن – استرس و فشار بر روی کمر بیشتر در حالت نشسته است تا ایستاده , در نتیجه از نشستن طولانی مدت خودداری کنید. استفاده از یک چهار پایه کوتاه در زیر پاها در هنگام نشستن ، بایستی به صورت دوره ای نشسته و راه بروید.

۳- خوابیدن – به منظور جلوگیری از اسپاسم عضلات پشت بایستی به صورت دوره ای به هنگام فعالیت استراحت نمود. اجتناب از خوابیدن بر روی شکم، استفاده از جسم سفت و سخت مثل تخته تا از انحنای زیاد از حدکمر پیشگیری شود.
از کفش های با پاشنه های خیلی بلند که باعث انحنای بیش از حد کمر به طرف جلو می شود خودداری کنید.
همواره در جهت تقویت عضلات شکم و لگن کوشش نماییم چون این ها در نگهداری وضعیت صحیح بدن موثراند.
به هنگام ایستادن بایستی سعی شود که قفسه سینه به طرف جلو و عضلات شکم جمع گردد و از قفل کردن زانوها در حالت ایستاده خودداری شود.

در موارد بروز اکتسابی گودی بیش از حد کمر مانند چاقی شکم و نشستن ناصحیح و علل دیگر در صورتی که علت اولیه مشخص شود می‌توان با اصلاح وضعیت و انجام تمرینات ورزشی این بیماری را درمان کرد اما در موارد گودی کمر مادرزادی درمان بسیار سخت است و تنها می‌توان از پیشروی این بیماری با فیزیوتراپی و انجام تمرینات ورزشی جلوگیری کرد.


● درست  بنشینید :

اغلب ما بدون این که خودمان آگاه باشیم در بسیاری از اوقات روز با بد نشستن و استفاده ی ناصحیح از ستون فقرات مان به تخریب و پیری زودرس و آن دامن می زنیم. بسیاری از دردهای گردن، کتف، شانه، کمر و… در اثر نا آگاهی از طرز استفاده صحیح از بدن به وجود می آیند.

برای درست نشستن، از یک صندلی مناسب بهره بگیرید. این صندلی باید توانایی تغییر ارتفاع را داشته و همچنین پشتی آن نیز بتواند قابل تنظیم باشد تا فشارهای وارده بر ناحیه ی پشت را کاهش دهد.

زانوهای شما باید هم سطح مفصل لگن تان باشند. سعی کنید صاف بنشینید و از لمیدن یا خم شدن بر روی میز کار پرهیز نمایید. در صورت نیاز برای حمایت کمرتان از یک بالشتک کوچک و مناسب بهره بگیرید.

حالا که وضعیت سر و گردن را تنظیم کردید، به پاهای تان توجه کنید! کف پاها را صاف بر روی زمین بگذارید و در صورت لزوم از یک زیر پایی مناسب استفاده کنید و هیچ گاه پاها را به صورت ضربدری قرار نداده و یا روی نوک پنجه نگه ندارید. این کار از وارد شدن فشارهای بیش از حد بر مفاصل شما جلوگیری خواهد کرد. از جمع کردن پا زیر تنه خودداری کنید.

در صورتی که با مانیتور کامپیوتر کار می کنید حداقل فاصله ی ۲۵ تا ۷۵ سانتیمتر بین چشم و صفحه را رعایت کنید. برای این کار رعایت فاصله ای معادل طول بازو کفایت می کند. بالای صفحه ی مانیتور باید در سطح چشم شما باشد، این کار می تواند با استفاده از چند کتاب صورت گیرد.

استفاده از قوزبند یا کمربند اگر بدون نظارت مستقیم پزشک صورت گیرد مثل آن می‌ماند که شما برای درمان سردرد ناشی از یک تومور مغزی تنها به استامینوفن اکتفا کرده باشید.

استفاده از قوزبند و کمربند تنها باید در مدت‌های کاملا محدود (به عنوان نمونه دوره‌های ۴ ماهه) صورت گیرد، نکته مهم‌تر آن که باید روزانه یک ساعت کمربند باز شود و برای جلوگیری از تحلیل رفتن عضلات زیر کمربند ورزش‌های مخصوص آن با جدیت انجام شود.



گودی کمر 56

● به نکات مهم زیر توجه کنید :

▪ در زمان نشستن، کف پا را صاف بر روی زمین قرار دهید، صندلی خود را تنظیم کنید و در صورت نیاز از یک بالشتک کوچک برای پُر کردن فضای خالی پشت کمرتان استفاده کنید.

▪ وقتی ایستاده اید، یک پا را مستقیم روی زمین و دیگری را روی یک پله، چهار پایه و یا هر چیز مشابه، در سطحی کمی بالاتر از پای دیگر قرار دهید. این کار حمایت کمرتان را افزایش خواهد داد.

▪ بهترین حالت برای خوابیدن، وضعیت صورت و شکم رو به بالا است، در حالی که بالشی زیر زانوها قرار گیرد، اما در صورتی که تمایل دارید بر روی شکم بخوابید حتما بالشی زیر شکم خود قرار دهید.

▪ توجه داشته باشید که پوشیدن کفش های پاشنه بلند موجب افزایش گودی کمرتان خواهند شد.

▪ از تقویت عضلات شکم، باسن و کمر غافل نباشید.

با انجام برخی حرکات اصلاحی ورزشی گودی کمر کاهش می یابد و اگر ضعف عضلات شکم عامل اصلی گودی کمر باشد باید عضلات شکم را تقویت کرد.  شما باید حرکات زیر را انجام دهید :

۱- به پشت بخوابید و سرتان را از زمین بلند کنید. در این حالت، عضلات شکم  منقبض می شود.

۲- به پشت بخوابید و عضلات شکم و باسن را منقبض کنید و کمر را به زمین فشار دهید و چند لحظه این حالت را حفظ کنید. بعد از چند ثانیه استراحت دوباره این کار را تکرار کنید.

۳- باز هم به پشت بخوابید و زانوها و ران ها را خم کنید. در حالی که دست ها

را روی سینه قرار داده اید، حرکت بلند شدن را انجام دهید تا جایی که زاویه

تحتانی کتف، از زمین بلند شود.

اما اگر کوتاهی عضلات خم کننده ران عامل تغییر شکل کمر باشند، باید حرکات اصلاحی ورزش از نوع کششی انجام بدهید :

۱- به پشت روی تخت بخوابید، طوری که زانوها از تخت آویزان باشد. یک پا را از ران به تخت ببندید یا این که پا را در تماس با تخت نگاه دارید. این حرکت باعث می شود عضلات خم کننده ران در پای مخالف کشیده شود. این حرکت باید به صورت متناوب انجام شود تا عضلات خم کننده هر دو ران کشیده شوند.

۲- رو به شکم بخوابید. زانوی یک پا را خم کنید و سپس بالا بیاورید. در این حرکت عضلات جلوی ران کشیده می شود. در صورتی که عضله راست رانی که قسمتی از چهار سر است کوتاه شده باشد، زانو باید حتما خم باشدتا عضله مزبور کشیده شود.

اما اگر کمر گود مادر زادی باشد با حرکات اصلا نمی توان آن را درمان کرد.

در افرایش گودی کمر در خانم ها به دلیل زایمان ها باید عضلات شکم را تقویت کرد.  

 استفاده از کفش های پاشنه بلند هم یکی از عوامل بوجود آمدن  گودی کمر می باشد .

 

●  حرکات  ۶‌ گانه ویلیام به‌ طور خلاصه شامل حرکات زیر است :

حرکت اول:
فرد در حالی که راحت دراز کشیده و زانوهایش خم است، سعی می‌کند ضمن منقبض کردن عضلات شکم، لگن خود را کمی بلند کند.
حرکت دوم :
فرد در حالی که خوابیده و زانوهایش کمی خم است، سعی می‌کند با دست‌های کشیده به حالت نشسته درآید.
حرکت سوم :
فرد در حالت خوابیده، سعی می‌کند زانوهای خود را تا آنجا که می‌تواند به طرف سینه حرکت دهد.
حرکت چهارم :
فرد در حالی که نشسته است، سعی می‌کند به‌طور ملایم دست‌هایش را به مچ پا برساند.
حرکت پنجم :
فرد در حالی که در حالت استارت دو میدانی قرار گرفته است، سعی می‌کند با متمایل شدن به سمت جلو روی پای عقب خود فشار وارد کند.
در مرحله بعد ضمن عوض کردن پاها، همین حرکت را برای پای دیگر انجام می‌دهد.
حرکت ششم :
فرد در حالی که کنار دیوار ایستاده است، سعی می‌کند بنشیند. این تمرین را با استفاده از یک صندلی نیز انجام داد، یعنی فرد در کنار صندلی قرار می‌گیرد و به جای اینکه روی زمین بنشیند، روی صندلی می‌نشیند.


منبع : وبلاگ دکتر فروغ


ورزشهای کششی

ورزشهای کششی یکی از اجزا اصلی برنامه تمرین درمانی طب فیزیکی می باشد. برای اینکه کشش یک عضله یا دسته عضلانی بدرستی انجام شود باید موارد متعددی رعایت شود که به آنها اشاره می کنیم.

۱. محور کشش و ثابت بودن درست قسمتی از بدن حین کشش:برای اینکه کشش درست انجام شود باید زاویه ای که به عضله کشش داده می شود درست باشد و گاهی باید برای کشش درست یک مفصل ثابت باشد و یک مفصل کشیده شود.

۲.شدت کشش: چه مقدار کشش بدهیم

۳.مدت کشش: چند ثانیه کشش موثر است

۴. سرعت کشش

۵. تعداد کشش

۶. نوع کشش

باید توجه داشت که اطلاعات مختلفی که در مورد حرکات کششی چاپ و منتشر می شود و در بسیاری از سایتها به آنها استناد می شود اکثرا بر روی ورزشکاران انجام شده و باید در هنگام  تجویز کشش برای بیماران وضعیت بیمار را در نظر گرفت.

ادامه دارد


عوامل مؤثر بعداز جراحی تا تجویز اندام مصنوعی


یکی از اولین مشکلات بعداز قطع عضو ایجاد تورم است. تورم باعث افزایش درد شده و ترمیم زخم را به تعویق می‌اندازد. برای تجویز اندام مصنوعی باید تا زمان رفع تورم صبر کرد. درمان تورم مشکل نیست. ایجاد فشار مناسب به قسمت باقیمانده از عضو، بالا بردن عضو و شروع سریعتر فعالیت باعث کاهش تورم

بانداژ استامپمی‌شوند. فشردن قسمت انتهائی اندام قطع شده توسط بانداژ  یا سایر وسایل خاص انجام می‌گیرد. بانداژ باید به دقت انجام شود زیرا در صورت بستن باند کشی بصورت نامناسب تورم و درد بیشتر می شود. روش مناسب بانداژ در شکل نشان داده شده است. باند کشی باید هر چهار تا شش ساعت (یا در صورت شل شدن) باز شده و مجدداً بسته شود.

 ایجاد فشارمناسب باعث تحرک مایع در بافت متورم، کاهش فشار و در نتیجه کاهش درد و بهبود سریعتر زخم می‌گردد.

 بالا بردن بخش باقی مانده اندام نیز باعث کاهش تورم می‌گردد. اندام باید بالاتر از سطح قلب قرار داده شود. آویزان کردن عضو از لبه تحت یا صندلی اثر معکوس دارد و باعث افزایش تورم میشود.

توجه کنید که بالشت زیر زانو قرار می گیرد.

 

انقباضات عضلانی باعث حرکت مایع اضافی می شود. بنابراین شروع سریعتر فعالیت باعث کاهش تورم شده و به بهبود زخم کمک می نماید.

قبل از انجام قالب گیری و استفاده از اندام مصنوعی باید محل بخیه‌ها و نواحی برش جراحی بهبود یابند. در صورتی که بهبود کامل نباشد، فشار ناشی از پوشیدن اندام مصنوعی یا فشار در حین راه رفتن باعث آسیب محل بخیه‌ها و زخم می‌شود. در این مورد باید به توصیه‌های پزشک عمل کرد. کاهش تورم و تمیز نگهداشتن زخم به بهبود سریعتر محل زخم جراحی کمک می کند. اما بالا بودن سن، وضعیت بد تغذیه، وجود بیماری زمینه‌ای مثل دیابت یا اختلال عروقی می‌تواند بهبود زخم را به تاخیر بیندازد.  معمولاً بخیه‌ها در عرض دو تا سه هفته کشیده می‌شوند.

باید عوامل دیگری نیز در ارزیابی پس از عمل جراحی جهت تجویز اندام مصنوعی در نظر گرفته شوند. افزایش سن باعث شکننده شدن پوست شده و زمان بیشتری برای بهبود زخم لازم است. باید وجود عفونت قبلی یا استفاده از پیوند پوست در نظر قرار گیرد. پس از قطع عضو، یکی ازجنبه‌های بسیار مهم،  ضعف ناشی از بی‌حرکتی طولانی مدت است. اگر فردی برای مدتی فعالیت نداشته باشد تمام بدن او بخصوص دستگاه قلبی و عروقی هنگام شروع مجدد فعالیت دچار مشکل می‌شود. حتی برخی از بیماران قبل از قطع عضو مدتی فعالیت بدنی نداشته‌اند. همچنین استراحت طولانی مدت دربستر بعد از عمل جراحی باعث این حالت می‌گردد. لذا باید هر چه زودتر و بطور تدریجی با نظر پزشک، فعالیت بدنی بیمار افزایش یابد و درصورت امکان حتی قبل از عمل جراحی ورزشهای خاصی جهت بهتر ساختن عملکرد قلبی عروقی و افزایش قدرت عضلانی شروع شود. این فعالیتها پس از قطع عضو ضروری است ولی باید بتدریج و تحت نظر پزشک انجام گیرد. راه رفتن با واکر و یا با عصای زیر بغل اگر چه برای بیمار مفید است، اما کافی نیست. نیاز به انرژی در طی راه رفتن با اندام مصنوعی بسیار بیشتر از راه رفتن عادی است و لذا فرد نیاز به آموزش و آمادگی دارد. ورزش باید در بیمارستان شروع شده و در منزل ادامه پیدا کند.

موارد دیگری نیز در تجویز اندام مصنوعی در نظر گرفته می‌شود که یکی از آنها توانایی استفاده از اندام مصنوعی توسط بیمار است که خود بستگی به سن و نوع بیماری زمینه‌ای دارد. وضعیت سلامتی فرد نقش مهمی در تصمیم گیری دارد. توانائی پوشیدن و در آوردن اندام مصنوعی نیازمند مقدار خاصی قدرت بدنی، حفظ تعادل و توانائی دستها است. در صورت وجود ضعف عمومی یا ناتوانی در حفظ تعادل و یا اشکال در عملکرد دستها، می‌توان کمک سایر افراد خانواده را در نظر گرفت.

درافرادی که بعلت دیابت یا اختلال عروقی دچار قطع عضو شده‌اند، وضعیت پای مقابل باید بدقت توسط پزشک تحت نظر قرار گیرد. راه رفتن با واکر، عصای زیر بغل و اندام مصنوعی می‌تواند سلامت پای مقابل راتهدید کند و در صورتی که پای مقابل دچار زخم شود، باید در مورد استفاده از ویلچر یا ادامه استفاده از پای مصنوعی با پزشک متخصص طب فیزیکی مشورت شود.





منبع : وبلاگ دکتر غلامرضا رئیسی

سردرد تنشی


درمانهای نوین مثل بیوفیدبک در درمان انواعی از سردرد مثل سردرد تنشی و میگرن توسط متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی بکار می رود. از طرف دیگر اختلال ستون فقرات می تواند باعث ایجاد و تشدید سردرد شود. در حال حاضر درمان سردرد های مقاوم بصورت چند تخصصی انجام می شود که متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی نیز از اعضای اصلی تیم درمان می باشند.

 سردرد تنشی معمولا یک سردرد منتشر،  با شدت ملایم تا متوسط است که اغلب بصورت یک نوار  فشاری محکم دورتادور سر توصیف  می شود.  سردرد تنشی یا انطور که پزشکان انرا می شناسند "سردرد تیپ تنشی"،  شایعترین نوع سردرد است وهنوز علت دقیق ان شناخته شده نیست.

سردرد تنشی این تصور را در بیمار ایجاد می کند که انقباض عضله  مسئول  ان است وبه همین علت سردرد تنشی نامیده می شودامامتخصصان تصورنمیکنند که علت ایجاد ان انقباضات عضلانی سر باشد.

خوشبختانه، درمان موثر برای سردرد تنشی وجود دارد.  درمان سردرد تنشی اغلب با تعادل بین عادات سالم و یافتن درما ن موثر غیر داروئی ونیز استفاده از دارو امکان پذیر است.

علائم:

علائم سردرد تنشی شامل موارد زیر است:

1-درد مبهم در سر

2-حس تنگی وفشار در  تمامی جلو سر یا در دوطرف وپشت سر

3-حساس بودن  پوست فرق سر، گردن وعضلات شانه

4- گاهی اوقات بی اشتهائی

سردرد تنشی میتواند از30 دقیقه تا یک هفته کامل طول بکشد.   ممکن است گاهی اوقات  یا تقریبا همیشه دچار این نوع سردرد باشید.  اگر سردرد های  بمدت 15 روز یابیشتر در یک ماه وحداقل برای 3 ماه طول بکشد، دراین صورت سردرد مزمن،  نامیده می شود.  اگر سردرد  کمتر از 15 بار در یک ماه تکرار شود ، به آن سردرد اپیزودی  گفته می شود.  با این همه افرادیکه دچار سردرد اپیزودی هستند ،  بااحتمال بیشتری دچار سردرد مزمن خواهند شد.

شدت سردرد تنشی بصورت ملایم تا متوسط توصیف می شود.  شدت سردرد  از فردی به فرد دیگر متفاوت است و دریک شخص شدت ان از سردردی تا سردرد دیگر در همان شخص نیز فرق می کند.

 گاهی اوقات امکان افتراق سردرد تنشی از میگرن دشوار است، اما برخلاف برخی انواع میگرن، سردرد تنشی با اختلالات بینائی (نقاط کور یا فلاش وجرقه نور)، تهوع، استفراغ، درد شکم، ضعف یا کرختی در یک سمت بدن یا  اختلال درصحبت کردن همراه نیست. ودر حالی که فعالیت فیزیکی باعث بدتر شدن سردرد میگرنی می شود، در سردرد تنشی فعالیت فیزیکی باعث بدتر شدن سردرد نمی شود. افزایش حساسیت به نور یا صدا میتواند همراه سردرد تنشی روی دهد،  اما این علائم شایع نیستند.

چه زمانی برای درمان سردرد باید به پزشک مراجعه کرد؟

 اگر سردرد تنشی مشکلی در زندگی فرد بوجود اورده و  بیمار ناچاراست بیش ازدو بار در هفته ،دارو برای تسکین درد مصرف کند باید برای درمان به پزشک مراجعه نمود.

اگر  بیمارسابقه سردرد دارد اما الگوی سردرد  تغییر کرده یا سردرد متفاوتی را تجربه می کند باید به پزشک مراجعه نماید.  گاهی اوقات سردرد ممکن است علامت یک بیماری جدی  مانند تومور مغزی یاپارگی عروق بعلت انوریسم باشد، بنابراین اگر سردرد فعلی  با سردرد های قبلی متفاوت است باید بررسی شود.

چه زمانی با سردرد باید  به اورژانس مراجعه کرد؟

هرگاه یکی از علائم زیر دیده شد باید به اورژانس مراجعه کرد یا اورژانس را خبر کرد:

1-سردرد ناگهانی وشدید که مانند رعد وبرق (تندر)است.

2-سردرد همراه تب، سفتی گردن و کدورت ذهنی ویاگیجی، صرع وتشنج، دوبینی، ضعف، کرختی یا دشواری در صحبت کردن

3-سردرد پس از ضربه مغزی، بخصوص اگر سردرد بتدریج بدتر می شود

4-سردرد مزمن وپیشرونده ای که با سرفه، فعالیت، تقلا یا حرکت ناگهانی شدت آن افزایش می یابد

علل سردرد تنشی:

علل یاعلت دقیق سردرد تنشی نامعلوم است. ابتدا تصور می شد تنش عضلاتنی در عضلات سر وصورت و   گردن ، علت سردرد تنشی باشداما بنظر نمی رسد که افزایش قابل توجهی در تنش عضلانی در افراد دچارسردرد تنشی نسبت به سایر افراد روی دهد.

رایج ترین نظریه درمورد علت سردرد تنشی،  مخلوط شدن یا تداخل سیگنالهای راههای عصبی در مغز است که با افزایش حساسیت به درد در افراد دچار سردرد تنشی تظاهر پیدا می کند.

 افزایش حساسیت عضلانی که علامت شایعی در سردرد تنشی است ممکن است درنتیجه بیش فعالی گیرنده های درد بوجود اید.

 چه عواملی باعث شروع سردرد تنشی می شوند؟

احتمال دارد عوامل دیگری بجز انچه گفته شد در شعله ور شدن سردرد تنشی دخالت داشته باشند.  عوامل احتمالی دخیل  درشروع سردرد تنشی شامل موارد زیر می باشند:

1-استرس

2-افسردگی واضطراب

3-وضعیت بد قامت 

4-کار کردن در وضعیت بدنی کج ومعوج یا حفظ یک وضعیت بدن برای مدت طولانی

5-سفت کردن چانه

 عوامل خطر سردرد تنشی:

عواملی که ریسک خطر ابتلا به سردرد تنشی را بالا می برند شامل این موارد است:

جنس مونث.  در یک مطالعه مشخص شد که تقریبا 90 درصد زنان  ودرحدود 70 درصد مردان ، سردرد تنشی را در طول

زند گی شان تجربه می کنند.

میانسال بودن. سردردتنشی در سالهای 40 عمر(دهه پنجم زندگی) شیوع بیشتری دارد، گرچه تمامی سنین می توانند این سردرد را تجربه کنند.

عوارض سردردتنشی:

 از آنجائی که سردردتنشی شیوع زیادی دارد، تاثیر ان برروی فعالیت شغلی وکیفیت کلی زندگی قابل ملاحظه است.  سردرد های متعدد ممکن است باعث شود   بیماردر فعالیتهای اجتماعی وخانوادگی حاضر نشود.

  بیمار دچار سردرد مزمن ممکن است ناچار شود که از سرکار خود غیبت کرده یا هنگام کار اغلب  فقط از قسمتی از توانائی هایش بهره بگیرد.


منبع : وبلاگ دکتر غلامرضا رئیسی

درمان های غیر دارویی و طب فیزیکی در سردرد تنشی


درمانهای زیر ممکن است به بهبود سردرد تنشی کمک کند:

طب سوزنی:سردرد گردنی

متخصصین طب فیزیکی و طب سوزنی از این روش برای تسکین سردرد تنشی استفاده می کنند.طب سوزنی ممکن است باعث بهبود موقتی سردرد مزمن شود. در طب سوزنی  بایداز سوزن های ظریف ویکبار مصرف استریل استفاده شود تا خطر انتقال عفونت وجود نداشته باشد.  سوزنها درد وناراحتی اندکی ایجاد می کند. طب سوزنی در سایر سردرد های مزمن مانند میگرن  نیز استفاده می شود.

ماساژ:

ماساژباعث رفع موقتی استرس وتنش می شود. ماساژبخصوص برای رفع سفتی وحساسیت عضلات پشت سر ،گردن وشانه موثر است.در برخی افراد ماساژحتی باعث بهبودی سردرد می شود.فرد باید با نوک انگشتان خود ،به ارامی عضلات سر وگردن وشانه ها را ماساژدهد.می توان از شخص دیگری درخواست  نمود،اینکار را انجام دهد.ماساژتوسط افراد اموزش دیده موثرتر است.

تنفس عمیق وبیوفید بک:

درمان های گوناگون ریلکسیشن یا ارام بخشی برای غلبه برسردرد تنشی سودمندهستند.از  این درمانها می توان بعنوان مثال به  روش تنفس عمیق وبیوفیدبک اشاره نمود.  روش بیوفیدبک توسط متخصص طب فیزیکی برای رفع سردردهای تنشی ،میگرن وسردردهای مزمن بکار می رود. روش تنفس عمیق باعث کاهش تنش عضلانی می شود و تعداد ضربان قلب را کم می کند وبرای خواب هم کمک کننده است.برای انجام ارام بخشی با تنفس عمیق ،دهان رابسته وبه ارامی از راه بینی نفس بکشید.   درهمین حال احساس می کنید ریه هایتان پر از هوا شده و در حالی که دیافراگم به پائین می رود،شکم  هم برامده می شود. نفس خود را برای یک ثانیه تگه دارید وسپس از طریق بینی ظرف چهار ثانیه (4 شماره) هوا را بیرون دهید. روش تنفس عمیق را تا زمانی که احساس  ارامش در بدن  ایجاد شود تکرار کنید.

درمان های رفتاری:

 اگر بیمار دچار اضطراب یا افسردگی باشد ،رفتار درمانی توسط  متخصص روانشناسی  می تواند مفید بوده وبه رفع استرس وتنش ودرد کمک کند.

روشهای کمک درمانی:

 استراحت،استفاده از کیسه یخ،حمام بااب داغ ،ممکن است  برای رفع سردرد تنشی بسیار موثر باشد.روشهای گوناگونی وجود دارد که بدون استفاده از دارو، باعث کاهش تناوب وشدت سردرد تنشی می شود.

این روش ها می توانند در برنامه بهبود ودرمان سردرد تنشی ،نقش اساسی داشته باشند. می توان برخی از روشهای زیر را امتحان کرده و بررسی نمود که کدامیک در مورد سردردتنشی  موثرتر است:

کنترل استرس:

استرس باعث شروع سردرد تنشی می شود. یک روش مقابله با استرس این است که از قبل برنامه کار روزانه برنامه ریزی ومرتب شود. روش دیگر  این است که وقت بیشتری برای ارامش وریلاکس بودن اختصاص داده شود. واگر فرد در موقعیت استرس زا گرفتار شد،  گامی به عقب برداشته واجازه دهد احساسات  فروکش کند.

  استفاده از یخ یا گرما :

 استفاده از یخ یا گرما برای رفع درد عضلانی می تواند به بهبودی سردرد تنشی کمک کند. استفاده از گرما یا یخ  در درمان سردرد تنشی واینکه کدامیک برای  موثراست  ، بستگی به  چگونگی پاسخ بدن  دارد. برخی مردم گرما را موثر می دانند وبرخی هم می گویند که استفاده از کیسه یخ باعث بهبودی انها می شود.اگر گرما برای درمان موثر باشد میتوان از یک  تشک کوچک  یا پد گرما زا استفاده نمود. پد گرما زا را روی کمترین درجه ان تنظیم کنید که اسیبی به بدن  نرساند.میتوانید از یک بطری اب داغ روی عضلات دردناک استفاده کنید،بطری را لای پارچه یا حوله بپیچید که گرمای زیاد ،اسیبی به     پوست وارد نکند.  از بطری اب داغ بیش ا ز  15تا20دقیقه در هر ساعت استفاده نکنید زیرا باعث اسیب به بافتها واعصاب می شود. همچنین می توانید از یک کمپرس داغ یا حوله داغ استفاده کنید. حمام ودوش  گرفتن بااب داغ نیز می تواند موثر باشد. اگر از  یخ استفاده می شود،کیسه  یخ را لای پارچه یا حوله ای بپیچید تا به پوست   اسیبی وارد نشودو بعد  انرا استفاده نمائید. بهتر است برای پر کردن کیسه یخ از قطعات کوچک یخ استفاده شده باشد. کیسه یخ را بیش از زمان 15  تا 20 دقیقه در یک ساعت استفاده نکنید زیرا به اعصاب وسایر بافت ها  اسیب وارد می شود.

 داشتن وضعیت قامت مناسب:

قامت مناسب می تواند به رفع تنش از عضلات کمک کند وباعث می شود فشار اندکی به عضلات ،رباط ها(لیگامانها) تاندون ها واستخوان ها وارد گردد.  وضعیت قامت مناسب از تمامی قسمت های بدن  حمایت بعمل اورده وباعث راحتی حرکات      می شود. در هنگام ایستادن  بایدشانه های را عقب وسر  رابالا  نگه داشت. شکم وباسن  را تو داده و چانه  هم ،در وضعیت مناسب و تو باشد. هنگام نشستن، باید را ن ها  موازی زمین بوده وسر افتاده به جلو نباشد. می توان با متخصص طب فیزیکی در مورد درمانهای بهبود دهنده وضعیت و در صورت لزوم استفاده از بریس مشورت نمود.

درمانهای نوین مثل بیوفیدبک در درمان انواعی از سردرد مثل سردرد تنشی و میگرن توسط متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی بکار می رود. از طرف دیگر اختلال ستون فقرات می تواند باعث ایجاد و تشدید سردرد شود. در حال حاضر درمان سردرد های مقاوم بصورت چند تخصصی انجام می شود که متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی نیز از اعضای اصلی تیم درمان می باشند.

 سردرد تنشی معمولا یک سردرد منتشر،  با شدت ملایم تا متوسط است که اغلب بصورت یک نوار  فشاری محکم دورتادور سر توصیف  می شود.  سردرد تنشی یا انطور که پزشکان انرا می شناسند "سردرد تیپ تنشی"،  شایعترین نوع سردرد است وهنوز علت دقیق ان شناخته شده نیست.

سردرد تنشی این تصور را در بیمار ایجاد می کند که انقباض عضله  مسئول  ان است وبه همین علت سردرد تنشی نامیده می شودامامتخصصان تصورنمیکنند که علت ایجاد ان انقباضات عضلانی سر باشد.

خوشبختانه، درمان موثر برای سردرد تنشی وجود دارد.  درمان سردرد تنشی اغلب با تعادل بین عادات سالم و یافتن درما ن موثر غیر داروئی ونیز استفاده از دارو امکان پذیر است.

علائم:

علائم سردرد تنشی شامل موارد زیر است:

1-درد مبهم در سر

2-حس تنگی وفشار در  تمامی جلو سر یا در دوطرف وپشت سر

3-حساس بودن  پوست فرق سر، گردن وعضلات شانه

4- گاهی اوقات بی اشتهائی

سردرد تنشی میتواند از30 دقیقه تا یک هفته کامل طول بکشد.   ممکن است گاهی اوقات  یا تقریبا همیشه دچار این نوع سردرد باشید.  اگر سردرد های  بمدت 15 روز یابیشتر در یک ماه وحداقل برای 3 ماه طول بکشد، دراین صورت سردرد مزمن،  نامیده می شود.  اگر سردرد  کمتر از 15 بار در یک ماه تکرار شود ، به آن سردرد اپیزودی  گفته می شود.  با این همه افرادیکه دچار سردرد اپیزودی هستند ،  بااحتمال بیشتری دچار سردرد مزمن خواهند شد.

شدت سردرد تنشی بصورت ملایم تا متوسط توصیف می شود.  شدت سردرد  از فردی به فرد دیگر متفاوت است و دریک شخص شدت ان از سردردی تا سردرد دیگر در همان شخص نیز فرق می کند.

 گاهی اوقات امکان افتراق سردرد تنشی از میگرن دشوار است، اما برخلاف برخی انواع میگرن، سردرد تنشی با اختلالات بینائی (نقاط کور یا فلاش وجرقه نور)، تهوع، استفراغ، درد شکم، ضعف یا کرختی در یک سمت بدن یا  اختلال درصحبت کردن همراه نیست. ودر حالی که فعالیت فیزیکی باعث بدتر شدن سردرد میگرنی می شود، در سردرد تنشی فعالیت فیزیکی باعث بدتر شدن سردرد نمی شود. افزایش حساسیت به نور یا صدا میتواند همراه سردرد تنشی روی دهد،  اما این علائم شایع نیستند.

چه زمانی برای درمان سردرد باید به پزشک مراجعه کرد؟

 اگر سردرد تنشی مشکلی در زندگی فرد بوجود اورده و  بیمار ناچاراست بیش ازدو بار در هفته ،دارو برای تسکین درد مصرف کند باید برای درمان به پزشک مراجعه نمود.

اگر  بیمارسابقه سردرد دارد اما الگوی سردرد  تغییر کرده یا سردرد متفاوتی را تجربه می کند باید به پزشک مراجعه نماید.  گاهی اوقات سردرد ممکن است علامت یک بیماری جدی  مانند تومور مغزی یاپارگی عروق بعلت انوریسم باشد، بنابراین اگر سردرد فعلی  با سردرد های قبلی متفاوت است باید بررسی شود.

چه زمانی با سردرد باید  به اورژانس مراجعه کرد؟

هرگاه یکی از علائم زیر دیده شد باید به اورژانس مراجعه کرد یا اورژانس را خبر کرد:

1-سردرد ناگهانی وشدید که مانند رعد وبرق (تندر)است.

2-سردرد همراه تب، سفتی گردن و کدورت ذهنی ویاگیجی، صرع وتشنج، دوبینی، ضعف، کرختی یا دشواری در صحبت کردن

3-سردرد پس از ضربه مغزی، بخصوص اگر سردرد بتدریج بدتر می شود

4-سردرد مزمن وپیشرونده ای که با سرفه، فعالیت، تقلا یا حرکت ناگهانی شدت آن افزایش می یابد

علل سردرد تنشی:

علل یاعلت دقیق سردرد تنشی نامعلوم است. ابتدا تصور می شد تنش عضلاتنی در عضلات سر وصورت و   گردن ، علت سردرد تنشی باشداما بنظر نمی رسد که افزایش قابل توجهی در تنش عضلانی در افراد دچارسردرد تنشی نسبت به سایر افراد روی دهد.

رایج ترین نظریه درمورد علت سردرد تنشی،  مخلوط شدن یا تداخل سیگنالهای راههای عصبی در مغز است که با افزایش حساسیت به درد در افراد دچار سردرد تنشی تظاهر پیدا می کند.

 افزایش حساسیت عضلانی که علامت شایعی در سردرد تنشی است ممکن است درنتیجه بیش فعالی گیرنده های درد بوجود اید.

 چه عواملی باعث شروع سردرد تنشی می شوند؟

احتمال دارد عوامل دیگری بجز انچه گفته شد در شعله ور شدن سردرد تنشی دخالت داشته باشند.  عوامل احتمالی دخیل  درشروع سردرد تنشی شامل موارد زیر می باشند:

1-استرس

2-افسردگی واضطراب

3-وضعیت بد قامت 

4-کار کردن در وضعیت بدنی کج ومعوج یا حفظ یک وضعیت بدن برای مدت طولانی

5-سفت کردن چانه

 عوامل خطر سردرد تنشی:

عواملی که ریسک خطر ابتلا به سردرد تنشی را بالا می برند شامل این موارد است:

جنس مونث.  در یک مطالعه مشخص شد که تقریبا 90 درصد زنان  ودرحدود 70 درصد مردان ، سردرد تنشی را در طول

زند گی شان تجربه می کنند.

میانسال بودن. سردردتنشی در سالهای 40 عمر(دهه پنجم زندگی) شیوع بیشتری دارد، گرچه تمامی سنین می توانند این سردرد را تجربه کنند.

عوارض سردردتنشی:

 از آنجائی که سردردتنشی شیوع زیادی دارد، تاثیر ان برروی فعالیت شغلی وکیفیت کلی زندگی قابل ملاحظه است.  سردرد های متعدد ممکن است باعث شود   بیماردر فعالیتهای اجتماعی وخانوادگی حاضر نشود.

  بیمار دچار سردرد مزمن ممکن است ناچار شود که از سرکار خود غیبت کرده یا هنگام کار اغلب  فقط از قسمتی از توانائی هایش بهره بگیرد.



منبع : وبلاگ دکتر غلامرضا رئیسی