آشنایی با انواع نوروپاتی‌های محیطی

علل گزگز و یامورمور ویا سوزن‌سوزن شدن دست و پاها چیست ؟

آشنایی با انواع نوروپاتی‌های محیطی

گزگز و یا سوزن‌سوزن شدن دست و پاها در حالتی که اعصاب محیطی انتهای دست و پاها به صورت دوطرفه و متقارن دچار التهاب شده است، دیده می‌شود.این علائم گاهی به صورت یک طرفه شروع و در نهایت در سمت مقابل نیز دیده خواهد شد که این‌گونه التهاب اعصاب، اصطلاحا به نوروپاتی محیطی معروف‌اند.
اعصاب محیطی دست و پا دارای رشته‌های حسی و حرکتی‌اند که اعصاب حسی، حس اندام‌ها و اعصاب حرکتی، فرمان حرکت عضلات و به تبع آن حرکت اندام را موجب می‌شوند و برحسب این‌که کدام‌یک از رشته‌های عصبی گرفتار شده باشند، علایم حسی یا حرکتی یا مخلوطی از علایم دیده خواهد شد. در بسیاری از نوروپاتی‌های محیطی علایم نخست به صورت اختلالات حسی همانند سوزش، سوزن‌سوزنشدن، کرختی و بی‌حسی در انگشتان دیده می‌شود در صورتی که اعصاب حرکتی محیطی بیشتر از رشته‌های حسی گرفتار شده باشند علایم به صورت ضعف و تحلیل عضلات دست‌ها تظاهر می‌کند.
علل و عوامل فراوانی موجب بروز نوروپاتی‌های محیطی می‌شوند که می‌توان آنها را به اقسام مختلفی تقسیم‌ بندی کرد .
* نوروپاتی‌های محیطی ناشی از بیماری‌های ارثی :این بیماری‌ها به صورت فامیلیال بوده که اکثرا به صورت حرکتی بروز می‌نمایند ولی در نوروپاتی‌های محیطی که در اثر بیماری‌های متابولیک ظاهر می‌شوند، می‌توان به دیابت شیرین، کم‌کاری غده تیروئید، نارسایی کلیوی و نارسایی کبدی اشاره کرد.

لازم به ذکر است در بیماران دیابتی در بسیاری از موارد نوروپاتی‌های محیطی به صورت حسی است و این بیماران بی‌حسی، احساس سوزش و گزگز پا (در شب) را دارند، که اختلال حسی در پاها و گاهی در دست‌ها به صورت کاهش حس درد و تماس تظاهر می‌کند که در صورت درگیری اعصاب حرکتی، تحلیل عضلانی در دست‌ها دیده می‌شود.
این نوع نوروپاتی‌ها در هر مرحله‌ای از بیماری ، دیابت دیده می‌شود و گاهی از اولین علایم ابتلا به دیابت است، البته این فرم از نوروپاتی‌ ربطی به شدت بیماری دیابت ندارد.
طبق تحقیقات به دست آمده در بعضی از بیماران مبتلا به کم‌کاری غده تیروئید (هیپوتیروئیدی) نیز نوروپاتی‌ محیطی به صورت بروز اختلالات حسی در پاها تظاهر می‌کند که بیمار از گزگز پا شکایت می‌کند، که اگر این نوع از اختلالات حسی به صورت پیشرفته نباشد به آسانی به درمان بیماری هیپوتیروئیدی پاسخ می‌دهد. بیماران مبتلا به سیروز کبدی نیز به صورت نادر نوروپاتی محیطی را تجربه می‌کنند.

گاهی علامت پیش درآمد ضایعه کبدی، نوروپاتی است.همچنین در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی، حالتی به نام اورمی اتفاق می‌افتد که اصطلاحا اوره خون بالا می‌رود و موجب بروز علایم مختلفی در سیستم‌های بدن می‌شود. 

نوروپاتی محیطی در بیماران اورمیک یک پدیده شایع است (سندرم پاهای بی‌قرار) که گفته می‌شود این بیماران هنگامی که در بستر خوابیده‌اند یا این‌که در حالت نشسته هستند ، دچار احساس ناراحتی در پاهایشان می‌شوند که با حرکت دائم پاها کاهش می‌یابد و این علامت پیش‌آگهی شروع نوروپاتی محیطی است.
آمار نشان می‌دهد نوروپاتی اورمی بیشتر در پاها دیده می‌شود و خود را به صورت احساس سردی، سوزش شدید و بی‌حسی پاها نشان می‌دهد.گاهی نیز علائم به صورت حرکتی است که در این نوع از نوروپاتی‌ها، با درمان اورمی نظیر دیالیز یا پیوند کلیه، بهبود حس می‌شود.

گاهی نیز نوروپاتی‌های محیطی در اثر سموم، سرب، جیوه، آرسنیک، یا داروهایی همچون فنوباربیتال، کورتون‌ها و… به وجود می‌آیند.

فقر تغذیه بخصوص در مورد ویتامین‌ها نیز موجب بروز نوروپاتی محیطی می‌شود که کمبود این ویتامین‌ها بیشتر در افراد الکلی مزمن، بیماران دارای سندروم سوءجذب، فقر غذایی شدید، زنان شیرده، زنان حامله با استفراغ‌های شدید و … دیده می‌شود.

البته گاهی نوروپاتی‌های محیطی در اثر عفونت‌هایی نظیر بیماری جذام، دیفتری، حصبه، بوتولیسم،سرطان‌ها، عدم کفایت خون‌رسانی، بیماری‌های کلاژن نظیر لوپوس و… به وجود می‌آیند. که در این موارد بهترین را تشخیص و درمان ( شامل تشخیص عامل و بیماری زمینه‌ای و درمان ) علت نوروپاتی محیطی است .
 

مور مور شدن دست وپاها می تواند از عوارض غلظت خون باشد .

این بیماری به هر علتی که ایجاد شده باشد عوارضی را برای بیمار در پی خواهد داشت. وقتی که خون غلیظ می‌شود، دیگر نمی‌تواند به راحتی درون عروق بدن جریان داشته باشد و این امر باعث کاهش خون‌رسانی به قسمت‌های مختلف می‌شود.

به طور مثال افراد مبتلا به غلظت بالای خون دچار کاهش خون‌رسانی به مغز هستند و بنابراین خواب‌آلودگی دارند. سرگیجه، سردرد، اختلالات بینایی و حتی و وزوز گوش از دیگر علائمی است که در پی ابتلا به این بیماری در فرد ایجاد می‌شود. در برخی بیماران به علت سکون و کند شدن جریان خون، خون در عروق لخته می‌شود. این لخته شدن خون در عروق گاهی خطرات جانی ناگواری را برای فرد در پی دارد. کبود شدن بدن، گلگون و سرخ بودن صورت، خون دماغ و یا خون‌ریزی گوارشی هم به علت غلظت خون بالا‌ ایجاد می‌شود. در بسیاری از این بیماران فشارخون بالاتر از حد عادی و معمول است. در ضمن، بالا رفتن غلظت خون باعث می‌شود که سطح اسید اوریک خون بالا برود. این مسأله باعث می‌شود که فرد مستعد ابتلا به نقرس و سنگ کلیه شود. به دلایل مختلف این افراد مستعد ابتلا به زخم معده هم هستند. در ضمن برخی معتقدند اگر چه به احتمال کم، اما این افراد در خطر ابتلا به برخی از بدخیمی‌های خونی در سنین بالا قرار دارند.

این اختلال سال‌ها به طول می‌انجامد و سیر بالینی کندی دارد به طوری که بیمار ممکن است چندین دهه از عمر خود را با این بیماری خون (در اصل سطح هموگلوبین خون) سپری کند. به هر حال برای پیشگیری و به حداقل رساندن عوارضی که گفته شد بهتر است هرچه سریع‌تر سطح غلظت خون به حد عادی رسیده شود. در حال حاضر پزشکان معتقدند که در مردان مبتلا به این بیماری باید کاری کرد که هموگلوبین کمتر از 14 و در زنان کمتر از 12 باشد. بهترین کار برای رسیدن به این هدف، اهدای منظم خون است. این کار به قدری تکرار می‌شود که بدن فرد دچار فقر آهن شود و به علت کمبود آهن دیگر قادر به ادامه خون‌رسانی بیش از حد نباشد. پس از رسیدن به این مرحله، اهدای خون هر سه ماه یک بار تکرار می‌شود.

البته پزشکان در کنار درمان یاد شده از روش‌های درمانی دیگری هم سود می‌برند. به طور مثال با تجویز داروهایی نظیر آسپرین و غیره احتمال لخته شدن خون را کاهش می‌دهند. حتی گاهی برای کنترل مناسب بیماری نیاز به استفاده از برخی داروهای شیمی درمانی است. یک متخصص خون مجرب در این زمینه به راحتی می‌تواند بیماری را کنترل کند و اطلاعات کافی در مورد بیماری به شما ارائه دهد. در گذشته هم از رو‌ش‌های پزشکی هسته‌ای و درمان با مواد رادیواکتیو (نظیر فسفر رادیواکتیو) برای درمان این بیماری استفاده می‌شده. اگر چه هم اکنون امکان انجام چنین درمان‌هایی در کشور ما نیز وجود دارد اما به علت وجود انتخاب‌های درمانی مناسب‌تر، کمتر از آن استفاده می‌شود.‌‌

پرهیز از سیگار و محیط آلوده، مصرف مایعات زیاد (مصرف حداقل روزی 8 لیوان مایعات) از درمان های غلظت خون : گاهی غلظت خون بر اثر بیماری اولیه (غلظت خون اولیه) مغز استخوان است که در این شرایط بیمار باید هر از چندگاه طبق نظر پزشک«فصد خون» (گرفتن خون از بیمار) شود تا حدی که این غلظت در آقایان به زیر 45 درصد و در خانم ها به 42درصد برسد.
در فصد خون، خون گرفته شده از بیمار بلااستفاده است هیچ گاه سیاهی و تیره بودن خون دلیل بر غلظت آن نیست، و طی انجام آزمایشات می توان به این نتیجه رسید، چون خونی که از فرد گرفته می شود از ورید است و خون وریدی به دلیل کمبود اکسیژن اغلب تیره است.

غلظت خون و عوارض آن
فردی که دچار غلظت خون شده است ریسک سکته مغزی و قلبی در وی بالامی رود و در اغلب اوقات دارای فشارخون بالایی است و گاهی ممکن است از طریق بینی دچار خونریزی شود.
سردردهای غیرطبیعی، تاری دید، ناراحتی های معدوی و خارش های پوستی بخصوص خارش پس از استحمام را از عوارض این بیماری عنوان می کند که فرد با مراجعه به پزشک و انجام آزمایشCBC می تواند از میزان غلظت خون خود اطلاع پیدا کند.

چند توصیه
پزشکان بر این اعتقادند که با نوشیدن آب، غلظت خون در حد متعادل باقی می ماند و مشکلاتی چون لخته شدن خون به جهت غلظت خون که عاملی در بروز سکته قلبی است بروز نمی کند.
به طورکلی میوه ها و سبزی ها به علت دارا بودن ویتامینC و فیبرهای محلول و نامحلول، یک عمل حفاظتی در قبال افزایش غلظت خون و کاهش میزان فیبرینوژن (پروتئینی که تبدیل به لخته خون می شود) و افزایش فشارخون دارند که از مهم ترین آنها جهت رفع غلظت خون می توان به آلبالو، لیموترش و موز جهت صاف کردن خون اشاره کرد.

اگر کسی مشکل افزایش تولید گلبولهای قرمز و یا به تعبیری غلیظ بودن خون را داشته باشد...دچار این علائم خواهد شد:
خستگی - سردرد - خواب آلودگی - منگی - خارش یا پرخونی صورت -ببدون علامت و .... خواهد شد...

برای تشخیص آن ملاکهای متعددی باید مد نظر قرار گیرد...به این ترتیب که تعدادگلبولها به 12-7 میلیون میرسد و حتی به 15 میلیون هم شاید برسد... و هماتوکریت در 85% موارد بالای 55% است

افزایش تعداد گلبول‌های قرمز در واحد حجم را، غلظت خون می گویند چنانچه هموگلوبین در مردان بالاتر از ۱۸ و در زنان فراتر از ۱۶ گرم در دسی لیتر باشد، غلظت خون گفته می‌شود.غلظت خون در بدن باعث کندشدن حرکت خون در قلب و رگ ها می شود که باعث گرفتگی اندام هایی نظیر دست و پا، موجب سکته مغزی یا قلبی خواهد شد.
این بیماری بر اثر خوردن مواد غذایی ناسالم و چرب ، روغن نباتی مایع و جامد ، خوردن میوه در غیر فصل آن ، گاه بر اثر استرس ، شادی و ناراحتی که فرد را شکَه کند و گاهی به خاطر کم مصرف کردن خوراکیهای خون ساز و مفید برای خون و گاها بر اثر سوء تغذیه فرد را مبتلا میکند. بخشی از علت ابتلا به بیماری غلظت خون به وجود زمینه های ارثی و مادرزادی مربوط می شود (که این میزان حدود 5تا10درصد است) و بخش دیگر آن به علت ابتلای فرد به بیماری های مختلف است. (بیشترین علت ابتلا به غلظت خون ، وجود بیماری هایی نظیر ریوی و قلبی است. بنابراین برای پیشگیری و حل مشکل خون باید بیماری ها درمان شوند)

نشانه‌های بالینی غلظت خون : گلگونی چهره، برافروختگی چشم‌هاست. این در حالیست که کندی حرکت خون در نسوج حیاتی نظیر مغز و ریه هم سبب بروز مشکلاتی در مغز نظیر اختلالات هوشیاری،‌ منگی، ‌خواب آلودگی، اختلالات بینایی به علت پرخونی سیستم اعصاب مرکزی و اختلالات تنفسی می‌شود .تیرگی رنگ لب به ویژه هنگام انجام فعالیت های ورزشی از جمله علائم دیگر بروز غلظت خون در بدن است.

زمانی که اکسیژن کافی به بدن نرسد برای جبران این کمبود ، گلبول بیشتری در بدن ساخته می شود و این امر باعث افزایش غلظت خون در رگ ها می شود. در شرایط کمبود اکسیژن، سطح خونی اریتروپوتئین افزایش و سبب تحریک پیش ساز خونی در مغز استخوان و افزایش اکسیژن رسانی می‌شود. ‌به افزایش تولید خون از منشا خودکاری در مغز استخوان، سرطان خون یا پلی سیتمی حقیقی اطلاق می شود.

اغلب افراد ساکن مکان هایی نظیر کوهستان و ارتفاعات و یا مکان های دچار آلودگی هوا که در این مکان ها اکسیژن در آنها به میزان کمی وجود دارد ، دچار بیماری غلظت خون می شوند. به گونه ای که میزان غلظت خون در این افراد در اغلب موارد بالا است.

افراد مبتلا به بیماری هایی نظیر بیماری های ریوی و قلبی نیز به علت کافی نبودن میزان اکسیژن در بدن ، دچار افزایش غلظت خون هستند و افزایش غلظت خون در افراد مبتلا به بیماری ریوی نیز باعث آمبولی ریه می شود.

میوه های مفید برای غلظت خون:
1) آلبالو برای رفع غلظت خون مفید است. 2) آب لیموی ترش ضد غلظت خون است. 3) مصرف موز برای صاف کردن خون مفید است.

پزشکان معتقدند با نوشیدن آب، غلظت خون در حد متعادل باقی می ماند و مشکلاتی چون لخته شدنخون به جهت افزایش غلظت خون که عاملی در بروز سکته قلبی است، بروز نمی کند.چرا که کم آبی باعث افزایش غلظت خون شده و گردش خون را دچار اشکال می کند.

به‌طور کلی میوه‌ها و سبزی‌ها به‌علت دارا بودن ویتامین C و فیبرهای محلول و نامحلول، یک عمل حفاظتی در قبال افزایش غلظت خون و کاهش میزان فیبرینوژن(پروتئینی که تبدیل به لخته می شود) و افزایش فشار خون دارند. به همین علت افرادی که گیاه خوارند، نه تنها احتمال ابتلا به سرطان روده‌ی بزرگ را از خود دور کرده‌اند، بلکه دارای خون رقیق‌تر و فشارخون و فیبرونوژن پایین‌تری نسبت به افراد هم‌ سن و سال خود هستند.

به عنوان مثال می توان زنجبیل، زیره و جعفری را نام برد.

برای کاهش لخته شدن خون از روغن جامد، روغن نارگیل ، چربی‌های حیوانی، گوشت قرمز، دل، قلوه، مغز ، پیه ‌گاو و گوسفند به مقدار خیلی کم مصرف کنید و به جای آن از لبنیات کم چرب، ماهی، سبزی و میوه ی فراوان استفاده کنید.

استرس و تنشهای عصبی هم عامل بروز غلظت خون کاذب است
استرس و فشارهای روانی سبب افزایش ترشح آدرنالین و در نتیجه بروز انقباضات عروقی می‌شود، بدین ترتیب پلاسما به خارج عروق نشت کرده و نسبت به آن به گلبول قرمز کاهش می‌یابد.
تعریق و اسهال‌های شدید از علل دیگر بروز غلظت خون (پلی سیتمی) کاذب یا موقت است سن شیوع این عارضه بالای ۴۰ سال بوده و درمردان شایع‌تر است.

افزایش غلظت خون ناشی از افزایش میزان گلبولهای قرمز خون می باشد . این وضعیت می تواند به صورت اولیه و ناشی از بیماری پلی سیتمی ورا باشد و یا ثانویه به مشکلات دیگر میزان گلبولهای قرمز خون افزایش می یابد. عللی مثل : کاهش اکسیژن رسانی بافتی ، بیماری های ریوی ، ارتفاع بالا ، شانت های داخل قلبی ، اختلالات مربوط به هموگلوبین ، کشیدن سیگار ، افزایش تولید اریتروپویتین و تومورها .
بنابراین باید عواملی که سبب افزایش میزان گلبولهای قرمز بررسی و شناخته شود و درمان متناسب با آن انجام شود .
در مورد علایم آن هم باید گفت که بعضی از بیماران در مراحل علامتی ندارند . مشکلاتی مانند ضعف و بیحالی ، سردرد ، سبکی سر ، اختلالات بینایی و تنگی نفس از جمله علایم آن می تواندباشد .خارش و بویژه بعد از دوش گرفتن با آب گرم می تواند باشد. صورت می تواند قرمز باشد و وریدهای چشم ها برجسته باشد. بزرگی کبد و طحال شایع است. زخم معده ، دردهای استخوانی و در مراحل بعد بروز نقرس و سنگ کلیوی می تواند بروز کند.
درمان عبارت است از درمان عامل زمینه ای در صورت وجود ، فصد خون و درمانهای دارویی جهت کاهش تولید گلبولهای قرمز خون .
در مورد مقایسه حجامت و خون دادن باید گفت که اگرچه حجامت می تواند به عنوان یک روش درمانی در بعضی بیمارهای خاص مورد استفاده قرار گیرد ولی نمی تواند در این مورد جای خون دادن را بگیرد . زیرا حجم خونی که در حجامت از بدن خارج می شود زیاد نیست و ما در این مورد نیاز به خارج کردن مقادیری از خون از بدن می باشیم . توصیه می کنم در صورت وجود چنین مسئله ای درمان را تحت نظر فوق تخصص خون پیگیری نمایید.

غلظت وسفتی خونعلت بیماری : این بیماری بر اثر خوردن مواد غذایی ناسالم و چرب ، روغن نباتی مایع و جامد ، خوردن میوه در غیر فصل آن ، گاه بر اثر استرس ، شادی و ناراحتی که فرد را شکَه کند و گاهی به خاطر کم مصرف کردن خوراکیهای خون ساز و مفید برای خون و گاها بر اثر سوء تغذیه فرد را مبتلا میکند
علائم بیماری : غلظت خون : از شایع ترین علائم غلظت خون میتوان به خواب رفتن سریع دست و پا، زردشدن سفیدی چشم، خشک شدن دهان، تشنگی زیاد، و سوزش کف دست وپاها و مغز سراشارهنمود.
توضیحات : باید از غذا های چرب و روغنهای نباتی مایع و جامد پرهیز کنید و به جای آن از روغنهای طبیعی و حیوانی مصرف کنید، غذاهایی بد هضم و سنگین هم چون ماکارونی و تخم مرغ را کمتر استفاده کنید

علل گزگز و یا سوزن‌سوزن شدن دست و پاها چیست ؟

دلیل خواب رفتن مداوم دست و پا چیست؟
حتما بارها برای شما پیش آمده که دچار خواب‌رفتگی دست و پا شوید و گزگز و سوزش ناشی از آن شما را آزار دهد. 
راه رفتن با پایی که خواب رفته کار دشواری است و تنها راه‌حل شل گذاشتن اندام است تا آرام‌آرام به حالت طبیعی باز گردد...
احساس خواب‌رفتگی در اندام‌ها یا هر قسمتی از بدن یک احساس غیرطبیعی و همراه با سایر شکایات حسی نظیر سوزن‌سوزن شدن، گزگز و مورمورشدن یا احساس سوزش است که اصطلاحا آن را «پارستزی» می‌نامند. این حالت‌ها می‌تواند به صورت موقت یا مزمن روی دهد.
بیشتر موارد خواب‌رفتگی دست و پا ناشی از فشار روی یک یا چند عصب است و اغلب چند دقیقه بعد از حذف فشار از بین می‌رود. در واقع حس و تحریکات حسی دست و پا از طریق سلول‌های عصبی به نام نرون از مسیر نخاع وارد مغز می‌شود و هرگونه اختلال در عملکرد این مسیر به طوری که نتواند پیام حسی را به خوبی به مغز منتقل کند به بروز پارستزی می‌انجامد.
خواب‌رفتگی اندام نشانه بیماری است؟
معمولا پارستزی زمانی رخ می‌دهد که مثلا در اثر بد نشستن یا نشستن طولانی‌مدت به صورت دوزانو یا چهارزانو پاها دچار خواب‌رفتگی شوند ولی اگر خواب‌رفتگی اندام به صورت روزمره یا مداوم یا خودبه‌خود و بدون فشار خارجی روی عصب باشد، می‌تواند نشانه یک اختلال یا بیماری زمینه‌ای در بدن باشد. طیف وسیعی از بیماری‌ها و اختلالات می‌توانند به عصب آسیب بزنند. از گیرافتادن عصب در محل‌های خاصی از بدن و تحت فشار قرارگرفتن آن تا بیماری‌های سیستم عصب مرکزی – محیطی یا مشکلات ارتوپدی. در صورتی که از این ‌دسته از افراد هستید، بهتر است برای بررسی علت زمینه‌ای به پزشک مراجعه کنید.
در مواردی خواب‌رفتگی اندام نشانه‌ای از یک بیماری مهم است که بررسی سریع را می‌طلبد. گاهی هم می‌تواند علامت عارضه‌دارشدن یک بیماری زمینه‌ای باشد مثلا در بیماران دیابتی. دیابت به خصوص اگر کنترل‌نشده باشد به اعصاب حسی یا حرکتی محیطی آسیب می‌رساند که این جزو شایع‌ترین عوارض این بیماری است و علائم آن به نوع آسیب بستگی دارد ولی در اکثر موارد اولین نشانه‌ آن احساس خواب‌رفتگی، گزگز و مورمورشدن در انگشتان پا و در موارد طول کشیده، در انگشتان دست است. این علائم معمولا در طول شب تشدید می‌شود. 
میزان شیوع این نوع آسیب در بیماران دیابتی 20 تا 30 درصد گزارش شده است که البته احتمال آن با توجه به سن بیماری و طول مدت ابتلا به دیابت، همراهی با پرفشاری و چربی خون بالا یا سیگارکشیدن فرد افزایش می‌یابد. کنترل مناسب قندخون تا حدود زیادی از احتمال بروز پارستزی می‌کاهد.
گاهی اولین علامت بیماری گیلن‌باره احساس خواب‌آلودگی و گزگز در انگشتان پاست که متعاقب آن ضعف پیشرونده ایجاد می‌شود. تعدادی از بیماران مبتلا به کم‌کاری تیروئید از پارستزی دست و پا همراه با عدم تحمل سرما شکایت دارند.
علاوه بر فشارهایی که ذکر شد، در صورتی که خواب رفتن در دست و پا محدود به انگشت خاص یا محل خاصی از دست و پا باشد، آسیب‌های دیسک و آرتروز ستون فقرات، گردن یا کمر از جمله مواردی هستند که باید آنها را در نظر داشت که معمولا در این افراد شکایت از درد کمر و گردن (خفیف یا شدید) یا سابقه قبلی آن وجود دارد.
پارستزی و خواب‌رفتگی می‌تواند یکی از علائم شایع بیماری «ام‌اس» (MS) باشد. حدود 80 درصد بیماران، درجاتی از این اختلال حسی را در مقاطعی از سیر بیماری خود تجربه می‌کنند. گاهی خواب‌رفتگی یکی از نشانه‌های اولیه بیماری است. اگر پارستزی چند روز یا چند هفته طول بکشد، به‌خصوص اگر قسمت‌های وسیع یا پراکنده از بدن را گرفتار کند، باید آن را پیگیری و بررسی کرد.باید توجه داشت که بسیاری از بیماری‌های دیگر هم در تشخیص افتراقی «ام‌اس» مطرح می‌شوند که علائم مشابه دارند. 
«ام‌اس» طبق معیارهای خاص بالینی و تصویری و نظر متخصصان مغز و اعصاب تشخیص داده می‌شود و هر بیماری با این علائم لزوما مبتلا به «ام‌اس» نیست. مثلا مبتلایان به «فیبرومیالژی» با علائم خستگی و درد منتشر عضلانی مراجعه می‌کنند که انواع اختلالات حسی نظیر سوزن‌سوزن شدن و خواب‌رفتگی اندام می‌تواند از تظاهرات آن باشد. بیشتر بیماران با «فیبرومیالژی» اختلال خواب دارند یا از درجاتی از مسائل روانی نظیر افسردگی رنج می‌برند.
شایع‌ترین علت خواب‌رفتگی دست و پا
گیرافتادن و تحت فشار قرار گرفتن موضعی اعصاب محیطی از شایع‌ترین علل احساس خواب‌رفتگی دست و پاست زیرا این اعصاب در طول مسیر خود در محل‌های به خصوصی مستعد گیرافتادن یا آسیب‌های فشاری هستند. ناحیه پشت و داخلی آرنج، ناحیه مچ و دست، قسمت خارجی زیر زانو یا قسمت داخلی مچ پا از جمله این محل‌هاست. مثلا آنچه تحت عنوان «نشانگان تونل کارپ» شناخته می‌شود، به دلیل گیرافتادن و فشار روی عصبی به نام «مدین» در ناحیه مچ دست اتفاق می‌افتد. این ناحیه (تونل مچ) شایع‌ترین محل گیرافتادن عصب است. افراد مبتلا معمولا خانم‌های خانه‌دار بین سنین 30 تا 40 سال، کاربران رایانه، مکانیک‌های خودرو یا شاغلانی که با دست زیاد کار می‌کنند، هستند. در صورت آسیب عصب، بیماران از گزگز و خواب‌رفتگی یا درد در انگشت نشانه یا میانی و شست در طول شب شکایت دارند و در موارد شدیدتر، این خواب رفتن در روز هم احساس می‌شود. 
اگر خواب‌رفتگی دو یا سه انگشت وسطی شخص را از خواب بیدار کند و احساس کند که با تکان دادن دست خواب‌رفتگی آن کمتر می‌شود، معمولا اولین تشخیص مطرح، «نشانگان تونل کارپ» است مگر خلاف آن ثابت شود. علاوه بر انجام کارهای زیاد با دست، گاهی این نشانگان در زمینه یک بیماری رخ می‌دهد مانند روماتوئید آرتریت، دیابت، آکرومگالی یا در دوران بارداری. مشابه همین حالت ممکن است در مچ پا رخ دهد که آن را «نشانگان تونل تارس» می‌گویند. در این حالت فرد به دنبال ایستادن طولانی یا راهپیمایی دچار کرختی، خواب‌رفتگی و درد در قسمت داخلی کف پا یا کف پاشنه می‌شود که با بیرون آوردن کفش و استراحت کاهش می‌یابد. عموما تروما (ضربه)، چاقی و تورم مفصل مچ پا از علل آن است و گاهی هم علت خاصی برای آن نداریم.
برخی اوقات علامت گیرافتادن عصب (عصب تیبیال) در ناحیه مچ پا شبیه علامت خارپاشنه است که باید آنها را از هم افتراق داد.
از دیگر علل خواب‌رفتگی اندام‌ها، کم‌خونی از نوع کمبود ویتامین B12، ‌مسمومیت با فلزات سنگین نظیرسرب و ارسنیک، التهاب نخاع، ایسکمی موقت مغز، سکته‌های مغزی و گاهی تومورهاست ولی هر فردی با خواب‌رفتگی دست و پا نباید تا زمان بررسی آن به وسیله پزشک به خود برچسب بیماری خاص یا خطرناکی بزند. در هر فرد علت خواب‌رفتگی دست و پا به محل و همراهی با سایر علائم بستگی دارد

منبع:روانپرداز

برچسب‌ها: گزگز دستها, سوزن سوزن شدن پاها, علل گزگز شدن دستها, نوروپاتی‌های محیطی,متخصص طب فیزیکی و توانبخشی

داغ شدن و سوزش پاها

داغ شدن پاها می تواند در اثر آسیب اعصاب پا باشد. برخی مواقع، پاهای داغ ممکن است درد هم داشته باشد و نگذارد خوب استراحت کنید.

---

در شرایط خاص، پای داغ ممکن است با احساس سوزن سوزن شدن (گزگز) و یا بی حسی پاها همراه باشد.

پاهای داغ (burning feet) با نام های مور مور شدن پا و یا احساس خارش و سوزش در پا نیز شناخته می شود.

علل داغی پا

پای داغ می تواند در اثر آسیب عصب ناشی از بیماریدیابت ، قرار گرفتن در معرض مواد سمی خاص، مصرف الکل ، کمبود یکی از ویتامین های گروه B و ایدز ایجاد شود.

- خستگی پاها

- پای ورزشکار : نوعی عفونت قارچی در پوست پا است.

- بیماری شارکو ماری توث : اختلال ارثی که بر اعصاب دست ها و پاها تاثیر دارد.

- نارسایی مزمن کلیه  (اورمی)

- سندرم درد منطقه ای مرکب (Complex regional pain syndrome) : درد مزمن ناشی از عمکرد بد سیستم عصبی

- نوروپاتی دیابت : آسیب اعصاب در اثر بیماری دیابت

- ایدز و ویروس HIV

- کم کاری تیروئید 

- سندرم تونل قوزک پا (Tarsal tunnel syndrome) : فشار غیرطبیعی بر اعصاب پا

- کم خونی  ناشی از کمبود ویتامین B12 و B6

- مصرف الکل

- بیماری لایم  ( Lyme disease) : عفونت باکتریایی که توسط نیش یک انگل در بدن پخش می شود.

- نوروپاتی آمیلوئید

برخی افراد هفته ها و یا ماه ها بعد از عمل جراحی بای پس معده، احساس داغ شدن پا را دارند

- عوارض داروها از قبیل: داروهای شیمی درمانی ، مصرف بیش از اندازه ویتامین B6، داروهای HIV، ایزونیازید (داروی سل)، آمیودارون (دارویی برای درمان ضربان قلب نامنظم )، متفورمین (داروی دیابت) و غیره.

- مسمومیت با فلزات سنگین  از قبیل: سرب، جیوه و آرسنیک

- واسکولیت : هنگامی که سیستم ایمنی اشتباها به عروق خونی حمله کند و باعث التهاب عروق خونی شود.

- سارکوئیدوز : التهاب گره های لنفاوی، ریه ها، کبد، چشمان، پوست و دیگر بافت ها

- سندرم گیلن  باره : هنگامی که بدن اشتباها با سیستم ایمنی مبارزه کند و باعث التهاب اعصاب و ضعف عضلات شود.

- بیماری های مربوط به شریان ها : گردش خون ضعیف در پاها ممکن است باعث درد، مورمور شدن و داغ شدن پا گردد.

- ادم و یا حبس آب در بدن

- افزایش فشار خون  

- برخی افراد هفته ها و یا ماه ها بعد از جراحی bypass معده ، احساس داغ شدن پا را دارند. بعد از این عمل جراحی، ویتامین B کمتر جذب بدن می گردد و موجب اختلال در عملکرد اعصاب پاها و داغ شدن آنها می گردد.

در چه صورت باید به پزشک مراجعه کرد؟

- اگر ناگهان پاهایتان داغ شد، مخصوصا اگر در معرض سم خاصی قرار گرفته اید.

- زخم پا ، عفونت کرده باشد، مخصوصا اگر دیابت داشته باشید.

- اگر طی چند هفته مراقبت خانگی از پای داغ ، هنوز مشکل ادامه دارد.

- علائم پای داغ بدتر و دردناک تر شود.

- داغ شدن پا در تمام پا احساس می گردد.

- از دست دادن احساس در انگشتان و خود پا

مراقبت خانگی

- استراحت کنید و پاهای خود را در سطحی بالاتر قرار دهید.

- کفش های مناسب و راحت بپوشید. کف کفش دارای کفی نرم باشد.

- پاهای خود را با آب سرد بشویید.

- متعادل کردن میزان قند خون

- مصرف مکمل ویتامین B12

- عدم نوشیدن الکل

- ترک سیگار  

- مصرف داروهای ضد درد  و مسکن

- کفش های چرمی و جوراب های نخی و یا پشمی مناسب تر می باشند.

زنجبیل را با روغن نارگیل، روغن زیتون و یا دیگر روغن های گیاهی مخلوط کنید و هر روز به مدت 10 تا 15 دقیقه، پاهای خود را با این مخلوط ماساژ دهید

- استفاده از کرم خنک کننده پا

- خشک کردن پاها بعد از شستن آنها

- ماساژ پاها با پمادهایی که گردش خون را بهبود می دهند.

- مرتب ورزش کنید تا خون را بهتر به گردش درآورید.

- ویتامین B3 مصرف کنید، زیرا درمان کننده داغی پاها می باشد. نخود، لوبیا، شیر، ماست و زرده تخم مرغ دارای این ویتامین هستند.

- آویشن درمان کننده مشکلات گردش خون است. هر روز به مدت 20 دقیقه، پای داغ خود را در آویشن مخلوط با آب قرار دهید تا به گردش خون بهتر کمک کند و سوزش و درد را تسکین دهد.

- پابرهنه را رفتن باعث می شود هوا در پای شما به گردش درآید و پا را خشک کند. برای درمان پای داغ، چند دقیقه پابرهنه و بدون جوراب روی علف، سنگ و ماسه و غیره راه بروید.

- ماساژ زنجبیل برای تسکین پادرد مفید است.

- زنجبیل را با روغن نارگیل، روغن زیتون و یا دیگر روغن های گیاهی مخلوط کنید و هر روز به مدت 10 تا 15 دقیقه، پاهای خود را با این مخلوط ماساژ دهید.

منبع : تبیان 

برچسب‌ها: پا, سوزش پا, زخم پا, داغ شدن پا, علل داغی پا

تشک طبی

یکی از معضلات خانواده ها تهیه تشک است.آیا تشک باید سفت نرم یا نیمه سخت باشد.تشک طبی چیست آیا تشکهای بازار که نام طبی دارند طبی بشمار می روند.

تشک طبی برای هر فردی ویژگی خاصی دارد در واقع یک تشک برای یک بیمارمی تواند طبی محسوب شده و برای فرد دیگری مضر بشمار آید.

برای دانستن اینکه کدام تشک برای هر بیمار خاص مناسب است معاینه بیمار توسط تیم طب فیزیکی و توانبخشی شامل متخصص طب فیزیکی و توانبخشی فیزیوتراپیست کاردرمانگر کمک کننده خواهد بود.

انتخاب تشک بخصوص در درمان دیسک کمر و گردن نقش مهمی دارد.

تصور اینکه تشک سفت و سخت برای دیسک کمر مناسب است تفکر درستی نیست برای این بیماران توصیه می شود  ار تشک نیمه سفت استفاده شود.

در بیماری که دچار نوروپاتی دیابتی و اختلال هروقی می باشد بهتر است از تشک نرم استفاده شود.

قیمت تشک نقشی در کیفیت تشک از نظر طبی بودن ندارد.

در زیر نکاتی در مورد تشک از دیدگاه مهندسی بیان شده است که به روایت از سلامت ایران می باشد:

تشک یکی از مهم‌ترین لوازم منزل است که به طور مستقیم با سلامت اسکلت و عضلات بدن در ارتباط است
استانداردهای تشک سالم

دیگر این روزها صدای پنبه‌زن‌ها را در کوچه‌های پرازدحام شهرها کمتر می‌شنویم. دیگر خبری از زدن پنبه‌های تشک نیست. این روزها کم‌کم انواع تشک‌های فنری و اسفنجی روی تختخواب خانه‌ها جای تشک‌های دست‌دوز را می‌گیرند. ما یک‌سوم عمرمان را روی تشک می‌گذرانیم چون یک سوم عمرمان را خواب هستیم. با این حساب خرید تشک یکی از خریدهایی است که مستقیما با سلامت در ارتباط است.

تشک‌های اسفنجی و فنری تشک‌هایی هستند که اغلب در بازار مصرف دیده می‌شوند ولی در این بازار هفت‌رنگ، بازار تشک‌های تقلبی هم داغ است. تشک‌های تقلبی همان تشک‌های «یونولیتی» هستند. این تشک‌ها بسیار سبک و ارزان قیمت‌تر از تشک‌های اسفنجی‌اند و بیشتر از دو سه ماه عمر نمی‌کنند.

بعضی از افراد فکر می‌کنند اگر تشک خیلی سفت باشد بهتر است که این تشک‌ها طی مدت کمی با چند بار استفاده، شکسته و خراب و غیرقابل استفاده می‌شوند. این تشک‌ها به طور معمول در کارگاه‌های کوچک و بدون مجوز تولید و روانه بازار می‌شوند. برخی فروشندگان نیز تشک‌های خود را با اسامی مشابه مارک‌های معروف سازنده تشک به فروش می‌رسانند که اصلا کیفیت و استانداردهای یک تشک سالم را ندارند. بعضی دیگر از فروشندگان نیز مارک دوخته شده کنار تشک را پاره و جدا کرده و این تشک‌ها را به جای تشک‌های داخلی و خارجی به فروش می‌رسانند. نمونه دیگری از تقلب در بازار تشک به این شکل است که برخی تولید‌کنندگان کارگاهی و زیرپله‌ای، با مراجعه به در منازل و خریداری تشک‌های فنری دست دوم و قدیمی، این تشک‌ها را مجددا بازسازی کرده و با رنگ و طرح جدید و استفاده از روکش نو، به جای تشک نو می‌فروشند. این تشک‌ها به مرور انواع و اقسام بیماری‌های پوستی را برای مصرف‌کنندگان به ارمغان می‌آورند. شما به عنوان یک مصرف کننده باید بدانید می‌توانید شکایات خود را پس از خرید چنین تشک‌هایی با اتحادیه ندافان در میان بگذارید.

چه تشکی استاندارد است؟

اگر قصد خرید تشک دارید باید بدانید یک تشک استاندارد چه ویژگی‌هایی دارد. اداره استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ویژگی‌های خاصی را برای یک تشک استاندارد در نظر گرفته است. یک تشک استاندارد باید فنرهای قوی داشته باشد، عایق‌هایی از الیاف ضد باکتری و ضد حساسیت داشته باشد. نوع پارچه تشک، استحکام و مقاومت آن، نوع دوخت و شرایط آماده‌سازی و بسته‌بندی تشک از پارامترهایی است که نشانه مرغوبیت تشک است. که مورد استقبال افراد مسن قرار می‌گیرند و قیمت بالاتری نسبت به تشک‌های فنری دارند. تشک‌های طبی برقی نوع دیگری از تشک‌های طبی‌اند که به طور معمول با ولتاژ 12 ولت کار می‌کنند. این تشک‌ها برای برطرف کردن دردهای ناشی از آرتروز مفاصل، استخوان و آسب‌دیدگی تاندون‌ها و ماهیچه‌ها استفاده می‌شوند همچنین چون قابلیت گرم شدن دارند می‌توان برای افراد مسن که نیاز به گرم شدن موضعی دارند، از این تشک‌ها استفاده کرد. تشک‌های بادی انواعی از تشک‌ها هستند که به طور معمول برای اوقات فراغت و نیز افرادی که به هر دلیل نمی‌توانند از تشک فنری معمولی استفاده کنند، خریداری می‌شوند.

10 نکته برای خرید تشک

پیش از خرید تشک باید نکاتی را در نظر بگیرید تا وقتی تشک را به منزل آوردید و یک شب روی آن به خواب رفتید از انتخابتان راضی باشید:

پرس و جو کنید: پیش از خرید تشک بهتر است خوب پرس و جو و تحقیق کنید. انواع تشک‌های موجود در بازار را جویا شوید و مارک‌های معروف‌تر و مرغوب‌تر را بیابید. اینجا هم هر قدر بیشتر پول بپردازید بیشتر آش خواهید خورد. شما می‌توانید یا در آگهی‌های اینترنتی به دنبال تشک مورد نظرتان بگردید یا راهی بازار یا نمایندگی‌های فروش تشک شوید. با کارشناسان فروش تشک گفتگو کنید و از آنها بخواهید پس از شنیدن نیازهایی که به یک تشک دارید، مناسب‌ترین تشک را به شما معرفی کنند.

گارانتی: اگر از شرکت‌های معتبر تولید‌کننده تشک، خرید کنید تشک شما دارای گارانتی تعمیرات و تعویض خواهد بود. به طور معمول تشک‌ها تا 10 سال گارانتی نیز دارند. به طور معمول تشک‌های ضد آب را کارخانه‌های سازنده بهتر گارانتی می‌کنند. این تشک‌ها روکش‌‌های ضد آب دارند. بنابراین پیش از خرید تشک داشتن گارانتی و شرایط استفاده از آن را با فروشنده کنترل کنید.

عجله نکنید: برای خرید تشک عجله نکنید و وقت کافی صرف کنید. انواع بسیار متفاوتی از تشک‌ها در بازار وجود دارند. تشک طبی، تشک اسفنجی، تشک بادی، تشک برقی، تشک آبی و... انواع تشک‌های موجود در بازار هستند. شما می‌توانید به آرامی روی تشک دراز بکشید و راحتی آن را امتحان کنید سپس یک تشک دیگر را امتحان کنید.

ثبات و استحکام: هر تشکی که استحکام بیشتری داشته باشد لزوما بهتر و مرغوب‌تر نیست. بعضی‌ها فکر می‌کنند هرچه تشک سفت‌تر باشد برای کمر و ستون فقرات بهتر است ولی این‌طور نیست. اگر تشک خیلی سفت باشد به استخوان ستون فقرات شما اجازه نخواهد داد مطابق با شانه‌ها و استخوان لگن شما خمیدگی پیدا کند. تشک‌هایی که نرم‌تر هستند به استخوان شانه و لگن شما اجازه می‌دهند در تشک کمی فرو روند و استخوان ستون فقرات شما به صورت مستقیم روی سطح تشک قرار گیرد. 

اندازه تشک: اندازه تشک باید متناسب با اندازه قد شما باشد. بزرگ‌ترین اندازه تشک را برگزینید که با اندازه تخت شما هماهنگ باشد.

فنرها را کنترل کنید: اگر تشکی فنرهای بیشتری درونش کار گذاشته شده باشد لزوما تشک بهتری نیست. به طور معمول فنرهای تشک‌ها به هم پیوسته و یا جدا جدا درون آن کار گذاشته شده است. تشک‌هایی که فنرهای به هم پیوسته دارند به طور معمول درون آنها از فنرهای کمتری استفاده شده است چون فنرها به هم پیوسته و گره خورده‌اند. تشک‌هایی که فنرهای از هم جدا دارند، تعداد فنرهایی که درون‌شان کار گذاشته شده است بیشتر است زیرا هر فنر باید به تنهایی از بدن شما هنگامی که روی تشک دراز کشیده‌اید، حمایت کند. مزیت تشک‌هایی که فنرهای مستقل دارند این است که اگر شما روی تشک خوابیده باشید و فرد دیگری روی تشک جا به جا شود شما کمتر متوجه این جابه‌جایی تشک می‌شوید. اگر شما خوابتان سبک است این نوع تشک را خریداری کنید.

تشک‌های 2 لایه را برگزینید: تشک‌هایی که 2 لایه آستر دارند شاید قیمت گران‌تری داشته باشند ولی لایه‌های داخلی آن در سال‌های اولیه مصرف به آسانی لک نمی‌شوند. حتما تشک‌هایی را دیده‌اید که اگر آستر آن را بردارید، اسفنج درون آن از لایه‌های سطحی لک شده است. این تشک‌ها چنین مشکلاتی ندارند.

بودجه شما چقدر است؟ قبل از اینکه برای خرید تشک راهی بازار شوید تصمیم بگیرید که می‌خواهید چقدر پول خرج کنید؟ اگر شما تشک‌های مختلف را امتحان کنید خواهید دید تشک‌هایی که گران‌ترند، راحت‌تر نیز هستند.

از چه مارکی خرید می‌کنید؟ خیلی از اوقات ارزش دارد که شما از یک شرکت معتبر تولید‌کننده تشک، خرید کنید. تشک‌هایی که در این کارخانه‌ها تولید می‌شوند به طور معمول کنترل کیفیت بالایی دارند و به گونه‌ای طراحی شده‌اند که سلامت عضلات و اسکلت بدن را هنگام دراز کشیدن روی تشک تامین می‌کنند.

خجالت نکشید: سعی کنید تحت فشار فروشنده تشکی را خریداری نکنید. اصلا اشکالی ندارد سوالات زیادی درباره قیمت، گارانتی، کیفیت، طریقه حمل تشک به منزل (هزینه بر عهده شما یا فروشنده)، امکان تعویض تشک را از فروشنده بپرسید و سپس با آگاهی کامل اقدام به خرید تشک کنید.

کی به فکر خرید یک تشک جدید باشید

برخلاف عقیده بسیاری از افراد، تشک یکی از مهم‌ترین لوازم منزل است چرا که به طور مستقیم با سلامت اسکلت و عضلات شما در ارتباط است. ما یک سوم عمر خود را در خواب به سر می‌بریم بنابراین بهتر است یک سوم عمر خود را در تشک استانداردی طی کنید که تا خواب ‌آرام و سالمی داشته باشید. اگر تشک شما بیش از 10 سال عمر کرده است، گود شده یا قلمبه قلمبه شده است یا هنگامی که از خواب برمی‌خیزید بدنتان کوفته است، نشانه‌هایی هستند که شاید وقت آن است که به فکر خرید یک تشک جدید باشید. نشانه‌هایی که باید تشکتان را تعویض کنید عبارتند از:

-  در قسمتی از تشک که در آن قسمت می‌خوابید گودی ایجاد شده است.

-  وقتی تشک شما غژغژ صدا می‌دهد.

-  پس از خوابیدن روی تشک احساس کمردرد می‌کنید یا بدنتان کوفته است.

اگر شما بد خواب هستید یا خواب کافی ندارید، می‌تواند نشانه این باشد که شاید تشک شما راحت نیست. خستگی و خواب‌آلودگی در صبح، به سختی از تختخواب بیرون ‌آمدن، صبح وکج خلق بودن، نشانه بدخوابی شما است. مطالعات نشان می‌دهد افرادی که تشک جدیدی را خریداری کرده‌اند، خواب بهتری را تجربه می‌کنند.

برچسب‌ها: کمردرد, تشک طبی, فیزیوتراپی, کاردرمانی, طب فیزیکی وتوانبخشی, خواب, دیسک کمر, گردن درد 

منبع:  وبلاگ دکتر بیژن فروغ

جابجایی بیمار ناتوان

چگونه یک بیمار ناتوان را جابجا کنیم؟

اگر شما از یکی از اعضاء خانواده تان که دچار بیماری سختی شده و در بستر است مراقبت می کنید در معرض خطر کمردرد هستید.

وقتی می خواهید کسی را که در بستر دراز کشیده به حالت نشسته درآورید، وقتی می خواهید فرد را از تخت به روی صندلی چرخدار بکشانید و یا وقتی برای مراقبت از فرد دراز کشیده مجبور هستید برای مدتی روی او خم شوید، کمر شما تحت فشارهای زیادی قرار می گیرد.

در این موارد به نکات زیر توجه کنید:

* امتداد طبیعی سر و گردن و ستون مهره ی خود را همیشه حفظ کنید.

* وقتی کسی را حمل می کنید کمرتان را نچرخانید.

* کسی را که جابجا می کنید کاملاٌ به خود نزدیک نگه دارید.

* در حین جابجایی بیمار، پاهای خود را به اندازه ی عرض شانه باز نگه دارید تا تعادل شما حفظ شود.

* برای بلند کردن یا کشیدن فرد، از عضلات پاهای تان استفاده کنید نه از عضلات کمرتان

* اگر بیمارتان خیلی سنگین است کمک بگیرید.

چه گونه بیمار را از حالت دراز کش به حالت نشسته در آوریم؟

یکی از دستان تان را زیر ساق های بیمار و دست دیگرتان را زیر کمر او قرار دهید.

ساق ها و ران های بیمار را به کنار تخت بچرخانید و در همان حال با دست دیگرتان تنه ی او را هم در عکس جهت بچرخانید؛ به طوری که بیمار در کنار تخت بنشیند.

چگونه بیمار را سرپا کنیم؟

روبروی بیمار بایستید.

پاهای تان را به اندازه ی عرض شانه های تان از هم باز کنید، زانو های تان را خم کرده و کمر تان را مستقیم نگه دارید.

پاهای بیمار را روی زمین قرار دهید و کمی از هم باز کنید. دست های بیمار باید روی تخت یا روی شانه های شما باشد.

بازوان تان را دور کمر بیمار حلقه کنید و انگشتان دست های خود را در پشت بیمار به هم گره بزنید.

بیمار را به طرف خودتان کشیده و به خود بچسبانید. سپس کمی به عقب خم شده و وزن خود را کاملاٌ روی پاهای تان بیندازید.

چگونه بیمار را روی صندلی چرخدار بنشانیم؟

صندلی چرخدار را باید از قبل کنار تخت بیمار قرار داده و قفل کنیم. بیمار و خودتان را با هم به طرف صندلی چرخدار بچرخانید.

زانوهای تان را خم کنید تا بیمار را پایین بیاورید. بیمار در این حالت با هر دو دستانش دسته های صندلی را می گیرد تا به تعادل خود کمک کند.

زانو های خود را کاملاٌ خم می کنید تا جایی که بیمار روی صندلی بنشیند.

منبع:وبلاگ دکتر دقاق زاده 

برچسب‌ها: چگونگی بلند کردن بیمار ناتوان, متخصص طب فیزیکی و توانبخشی, متخصص ارتوپد, متخصص کمردرد 

دررفتگی مکرر (راجعه) شانه

دررفتگی مکرر (راجعه) شانه
تعریف: وقتی شانه بیش از یک بار در برود به نام "دررفتگی مکرر شانه" است. این حالت بیشتر در سنین جوانی رخ می دهد، ولی ممکن است با احتمال کمی در سنین کودکی ویا سنین بالا هم ایجاد گردد. به این بیماری اصطلاحاً "دررفتگی کتف" هم می گویند که در حقیقت یک غلط مصطلح است.

علل دررفتگی مکرر شانه

    علل دررفتگی مکرر شانه زیاد است. اینجا شایعترین آنها ذکر میشود: 
1) وقتی اولین دررفتگی رخ می دهد هر چه سن بیمار کمتر باشد احتمال دررفتگی بعدی بیشتر است، مثلاً اگر بیمار زیر 20 سال باشد این احتمال حتی به 90 درصد هم می رسد.

2) اگر بیمار پس از دررفتگی اول که جا اندازی می شود بیحرکتی (استفاده ازآویز گردن) را به درستی و به مدت کافی ادامه ندهد باز هم احتمال دررفتگی بعدی را افزایش می دهد.

3) اگر دررفتگی اول به درست و توسط پزشک جااندازی نشده باشد، مثلاً توسط شکسته بند محلی و یا مربی ورزشی در زمین ورزش و بدون داروهای مخصوص (داروهای بیهوشی شامل ضد درد، شل کننده عضلانی و...) جااندازی شده باشد باز هم این احتمال بیشتر می شود. دررفتگیهای بعدی هم اگر درست و اصولی و توسط پزشک درمان نشوند احتمال دررفتگیهای بعد از آنرا افزایش می دهند و ضمناً به عناصر اصلی و مهم شانه آسیب زده وموفقیت عمل جراحی را هم کم می کنند.

4) اگر بیمار شلی رباطهای بدن داشته باشد احتمال دررفتگی مکرر شانه بیشتر می شود. شلی رباطی، شلی لیگامانی (Ligament laxity)  یا شلی مفصلی حالتی تقریباً طبیعی است که باعث می شود مفاصل بدن دامنه حرکتی بیشتری داشته باشند. بدن این افراد انعطاف پذیری بیشتری دارد؛ مثلاً انگشتان یا آرنج آنها زیادی به عقب خم می شود. این انعطاف پذیری باعث می شود که در ورزشهایی مثل ژیمناستیک موفق تر باشند، ولی از طرف دیگر مفاصل آنها بخصوص مفصل شانه بیشتر آسیب می بیند، مثلاً دررفتگی شانه در آنها شایعتر است، بویژه اگر ورزشهای سنگین بالای سر مثل والیبال، پرس سینه و ... انجام دهند.

انواع دررفتگی شانه

قریب به اتفاق دررفتگیهای شانه (حدود 97 درصد)، چه برای بار اول و چه حالت مکرر آن از نوع قدامی است، یعنی سر استخوان بازو از مفصل شانه بیرون می آید و به سمت جلوی سینه جابجا میشود. درموارد بسیار کمی نوع خلفی رخ می دهد که سر اسخوان بازو به طرف عقب می رود؛ و در موارد اندکی هم ممکن است بیمار شلی مفصلی بسیار شدید داشته باشد و در رفتگی شانه او هر بار به جهات مختلف باشد، که به این حالت "ناپایداری چند جهتی شانه (Multidirectional Instability)" گفته می شود. گاهی شانه کامل در نمی رود و نیمه دررفتگی(Subluxation)  ایجاد می شود و خودبخود جا می رود )به نام نیمه دررفتگی مکرر Recurrent Subluxation). این بیماران معمولاً وقتی دست خود را زیاد به بالا و عقب می برند (پرس سینه یا بدمینتون)، شانه ناگهان قفل می کند و بیمار آنرا به آرامی تکان می دهد و آزاد می کند. در حقیقت سر شانه تا لبه گلونوئید میرسد ولی کامل از مفصل بیرون نمی آید. این حالت هم مثل موارد دررفتگی کامل مهم است و اصولاً جراحی لازم دارد و اگر درمان نشود معمولاً پس از مدتی به دررفتگی کامل تبدیل می شود و حتی اگر به دررفتگی کامل هم تبدیل نشود، عوارضی مثل دررفتگی کامل بدنبال دارد. 

مکانیسم دررفتگی مکرر شانه

مفصل اصلی شانه بین سر استخوان بازو و قسمت مفصلی استخوان کتف (گلنوئید Glenoid) است. سر بازو گرد و کروی شکل است وسطح مفصلی گلنوئید مثل نعلبکی و کمی گود می باشد. یک لبه برجسته از بافت سفت ولی نه استخوانی به نام لبروم(Labrum)  دور تا دور گلنوئید می چسبد و آنرا عمیق تر می کند که مفصل شانه کمتر دربرود. کپسول مفصلی شانه از یک طرف دورتادور سر بازو را در بر می گیرد و از طرف دیگر به لبروم روی گلنوئید وصل می شود. معمولاً دفعه اولی که شانه در می رود، لبروم از لبه استخوانی گلنوئید کنده می شود(به نام ضایعه بانکارتBankart Lesion )، کپسول مفصلی هم ممکن است پاره شود و گاهی هم لبروم با قطعه ای از استخوان گلنوئید کنده (به نام ضایعه بنکارت استخوانی Bony Bankart Lesion) میشود. این ضایعات ممکن است التیام پیدا نکنند و حمایت آنها از جلوی سر بازو برداشته شود و در نتیجه دررفتگی مکرر رخ دهد. وقتی سر بازو در می رود و جلوی گلنوئید قرار می گیرد، لبه تیز گلنوئید به سر بازو فشار می آورد و درون آن فرو می رود و روی سر بازو فرو رفتگی ایجاد می شود ( به نام ضایعه هیل – ساکس  Hill – Sach’s Lesion)؛ این حالت شبیه فرو بردن یک توپ پینگ پونگ با فشار انگشت است. هر چه دررفتگی تکرار شود این ضایعات بزرگتر می شوند. بخصوص اگر بدون بیهوشی و شل کردن عضلات جااندازی هم بشوند، فشار ناشی از اسپاسم عضلات و کشیدن زورمندانه برای جااندازی،این ضایعات را بزرگتر می کند و ممکن است ضایعه سر به حدی بزرگ شود که حتی با جراحی های معمولی نتوان برای بیمار کاری کرد و مجبور به تعویض مفصل شانه بشویم. از طرفی  هر چه دررفتگی تکرار شود کپسول مفصلی را بیشتر می کشد و متسع می کند، و احتمال دررفتگی بعدی را باز هم افزایش می دهد.

علائم دررفتگی مکرر شانه

علامت اصلی همان دررفتگی است که واضح است. گاهی نیمه دررفتگی رخ می دهد که در بالا شرح داده شد. پس از تکرار دررفتگی ممکن است بیمار در حالت استراحت هم احساس درد کند. معمولاً بیماران می ترسند که دستشان را کامل بالا ببرند.

تشخیص دررفتگی مکرر شانه

تشخیص با گرفتن شرح حال بیمار و پرسیدن از سابقه و وضعیت دررفتگی ها بخصوص دررفتگی اول شروع می شود؛ سپس بیمار کاملاً  معاینه می شود. گرفتن عکس ساده الزامی است و بعد از آن معمولاً MRI یا CT scan درخواست می شود که ممکن است با تزریق و یا بدون تزریق ماده مخصوص به شانه باشند. (  با تزریق باشند به نام MR Arthrography  و CT Arthrography است). لازم به ذکر است که MRI  شانه باید در مرکزی انجام شود که قدرت دستگاه آن از 1.5 تسلا کمتر نباشد و برنامه های آن هم از نوعی باشد که بیشترین کمک را به جراح بکند. (در مورد MRI شانه در یک صفه جداگانه در همین وبلاگ توضیح داده شده است به آدرس زیر:   http://shoulderelbow.persianblog.ir/page/5)

احتیاط های لازم قبل از درمان

1) این بیماران نباید دست خود را به وضعیتی ببرند که می دانند باعث دررفتگی می شود.

2) از شنا کردن در دریا و قسمتهای عمیق استخر پرهیز نمایند هر چند که شناگر قابلی باشند؛ چون ممکن است هنگام شنا کردن شانه در برود و باعث غرق شدن آنها بشود.

3) اگر شانه در برود فقط به بیمارستان مراجعه نمایند تا به روش درست جااندازی شود.

4)همانطور که در قسمت بعدی توضیح داده خواهد شد؛ چون این بیماری هرگز بدون جراحی خوب نمی شود در اسرع وقت برای درمان قطعی (جراحی) به پزشک مراجعه نمایند.

درمان دررفتگی مکرر شانه

  اگر شانه دربرود چه بار اول باشد و چه بارها تکرار شده باشد باید توسط پزشک و ترجیحاً با بیهوشی عمومی و شلی کامل عضلانی جااندازی شود که آسیب بیشتری به شانه وارد نشود.

  پس از جااندازی، اگر شانه بیش از یک بار دررفته باشد یعنی دررفتگی مکرر باشد، تنها درمان جراحی است مگر در شرایط خاصی که جراحی برای بیمار مفید نباشد. مثلاً شلی لیگامانی بسیار شدید و در شرایط ویژه ای باشد که ابتدا درمان غیر جراحی و طولانی مدت شود و اگر پاسخ نگرفت باز هم جراحی می شود؛ یا مثلاً بیمار مشکلات روحی و روانی خاصی داشته باشد که پزشک احساس کند از جراحی سودی حاصل نمی شود.

انواع جراحی برای دررفتگی مکرر شانه

1) جراحی آرتروسکوپیک که اصطلاحاً و به غلط به آن "لیزری" می گویند و به هیچ وجه هم ربطی به لیزر هم ندارد. در این روش وسیله ای به ابعاد یک خودکار از یک سوراخ در پشت شانه وارد مفصل می شود که هم نور را به مفصل می تاباند و هم تصویر داخل شانه را می گیرد و به یک مونیتور منتقل میکند و جراح با نگاه کردن به آن، درون مفصل را می بیند. سپس جراح از طریق سوراخهای دیگری وسایلی را به مفصل می فرستد و ضایعات ایجاد شده (کندگی لبروم، اتساع بیش از حد کپسول و ...) را درمان می کند. برای درمان معمولاً از پیچهای مخصوصی که به انتهای آنها نخ وصل شده استفاده می شود. به این پیچها سوچور انکور (Anchor Suture) گفته میشود که در لبه گلنوئید کار گذاشته می شوند و تا آخر عمر هم باقی می مانند.

2) جراحی باز که قدیمی تر است ولی هنوز روش استاندارد برای دررفتگی مکرر شانه محسوب می شود. در این روش یک شکاف حدود 8 تا 10 سانتیمتر معمولاً جلوی شانه زده می شود و پش از باز کردن کپسول مفصلی، ضایعات ایجاد شده ترمیم می شود. قبلاً در این روش فقط از نخ جراحی تنها ااستفاده میشد ولی امروزه که سوچور انکور در دسترس است، معمولاً از این پیچها نیز استفاده میشود.

جراحی باز بهتر است یا آرتروسکوپیک؟ 

  هر کدام از این دو روش جراحی معایب و مزایایی دارند و هیچکدام بطور مطلق بهتر از دیگری نمی باشند. مثلاً درد پس از عمل در روش آرتروسکوپیک کمتر است، ولی در روش باز دید جراح باز تر است. محدودیت دامنه حرکتی پس از عمل در روش آرتروسکوپیک کمتر است ولی گاهی به دلیلی ممکن است جراح قصداً بخواهد مقداری محدودیت حرکتی ایجاد کند که بهتر مانع دررفتگی بعد از عمل گردد. اگر شلی لیگامانی (مفصلی) خیلی زیاد باشد اصولاً جراحی باز  نتیجه بهتری نسبت به  نوع آرتروسکوپیک دارد. اگر تعداد دفعات دررفتگی کم باشد و ضایعات استخوانی هم کوچک باشند جراحی آرتروسکوپیک بهتر است و گرنه جراحی باز ارجحیت خواهد داشت.

  در مجموع جراح بر اساس جمیع جهات (شرح حال بیمار، معاینه بالینی، بررسی عکسها و MRI و ...) یکی از دو روش را بیشتر به صلاح بیمار میداند و آنرا پیشنهاد می نماید.

 مراحل پس از جراحی

  معمولاً دست بیمار به مدت 6 تا 8 هفته در آویز گردن قرار می گیرد که بر حسب وضعیت بیمار و ضایعات موجود در مفصل شانه و نوع جراحی متفاوت است. پس از گذشت چند روز کم کم بعضی حرکات و تمرینهای ورزشی شروع میشود و به تدریج ورزشهای بیشتری به آن اضافه می گردد. فیزیوتراپی هم لازم است و منظور از آنهم عمدتاً اینست که همین تمرینهای ورزشی را با بیمار کار کنند و آموزش بدهند، و بنابراین نیازی به استفاده از دستگاههای پیچیده و گرانقیمت نیست.

  بیماران تا حدود 3 تا 5 ماه از عمل از رانندگی منع می شوند. بعضی بیماران می پرسن که آیا می توانند یک دستی رانندگی کنند (؟؟!!) که واضحاً پاسخ آنها منفی است. چون هم به لحاظ قانونی ممنوع است و هم ممکن است هر آن حادثه ای رخ دهد که در این صورت انسان ناخودآگاه هر دو دست را به کمک می گیرد و باعث می شود هر آنچه که جراح ترمیم کرده است پاره شود.

میزان موفقیت جراحی

  میزان موفقیت بر حسب وضعیت بیمار و ضایعات موجود در مفصل شانه، نوع جراحی و ... متفاوت بوده و بطور متوسط 90 تا 97 درصد است. بنابراین هیچ درمانی نداریم که صد در صد جواب بدهد، وهیچ جراحی هم چنین قولی به بیمار نمیدهد. اساساً هیچ درمانی، چه جراحی و چه غیر جراحی در علم پزشکی نداریم که صد در صد و بدون عارضه اثر کند. واضح است هرچه بیمار زودتر جراحی شود یعنی دفعات تکرار دررفتگی کمتر باشد نتیجه بهتر خواهد بود.

نتیجه کلی بطور خلاصه:

  اگر شانه دررفت فقط در بیمارستان جااندازی شود و اگر بیش از یک بار در رفت تنها درمان جراحی است، مگر در موارد بسیار بسیار نادر که آنرا پزشک متخصص تشخیص می دهد.                                                                              

 منبع:وبلاگ دکتر نخعی