کاربرد موسیقی در فیزیوتراپی

ارتباط بین سلامت انسان و موسیقی قرنها مورد بحث بوده است . خاصیتهای درمانی موسیقی نه تنها فرایند های فیزیولوژیکی ، بلکه سیستم سایکو نورو-ایمونولوژیک را نیز تحت تاثیر قرار میدهد .

درد اخطاریست که میگوید بدن ما از بعضی صدمات رنج میبرد . پذیرفته شده ترین تعریف متعلق است به Melzack & Wall  که درد را بعنوان * یک تجربه عاطفی و حسی ناخوشایند مربوط به آسیب واقعی یا بالقوه بافت * تعریف کرده اند . Honington & Kiff  درد را با داشتن ۳ جزء فیزیکی ، عاطفی و عقلی ، توصیف کرده اند .در نظر گرفتن جزء حسی درد ، به تنهایی ، فقط قسمتی از مشکل را حل میکند .
عوامل روانی نقش مهمی را در درد ایفا میکنند . عوامل مشارکت کننده عبارتند از : فاکتورهای فرهنگی ، آستانه درد ، تجربه های قبلی درد ، اهمیت موقعیتها ، احساس تسلط بر درد ، اضطراب و ...
مطالعات آزمایشگاهی ، بطورپیوسته اشاره میکنند که وجود اضطراب اهمیت زیادی در بروز درد دارد . Lepanto  دریافت که زمانیکه فرد بر موقعیت تسلط دارد ، درد راحتتر تحمل میشود  و افزایش اضطراب آستانه درد را پایین میآورد .
تحقیق روی موسیقی و درد
Rider بیان میکند که موسیقی هایی که باعث آرامش میشوند ( موسیقی های آرام ) ، برای شرایط دردناک مفیدترند تا موسیقی های محرک . این می رساند که موسیقی با ریتم آرام  میتواند به بدن و ذهن آرامش ببخشد . Bailey  پیشنهاد میکند که موسیقی ممکن است از طریق تقویت آرامش ، تغییر خلق و احساس تسلط بر موقعیت ، درد و رنج را درمان کند .

* ترکیب موسیقی و فیزیوتراپی
اعمال فیزیوتراپی که باعث از بین رفتن درد میشوند ، بطور اولیه تکنیکهای  modulation حسی هستند و عمدتا جنبه فیزیکی درد را درمان میکنند . فیزیوتراپی مرسوم ، یک  درمان فیزیکی است که هدفش بهبود کیفیت مراقبتهای بهداشتی میباشد . بهر حال ، ما باید بدنبال دستیابی به روشهایی کلی تر و همه جانبه برای درمان باشیم . ترویج موسیقی بعنوان جزئی از درمان ، نه تنها ابعاد روانشناختی درد را مورد توجه قرار میدهد ، بلکه ما را قادر میسازد که دیدگاهی جامعتر در مراقبت از بیمار داشته باشیم .
مهار درد با رسیدن دو تحریک حسی بطور همزمان به مغز افزایش می یابد . Melzack & Wallفکر میکردند که سلولهای بینابینی T در سیستم عصبی مرکزی  تحت تاثیرعوامل زیادی قرار میگیرند . استفاده از موسیقی ، همانگونه که منجر به آسودگی و کاهش میزان ترس و افسردگی میگردد ، مهار درد را نیز افزایش می دهد . بعلاوه ، تمرکز کاهش یافته و خاطره های ناخوشایند قبلی محو میشوند . در همین زمان ارتباط بین بیمار و درمانگر بهبود می یابد . مدل ترکیبی همچنین می تواند سیکل درد را قطع کند . سیکل درد با قرار گرفتن در فشارهای عصبی و ترس ، قویترمیگردد . علاوه بر این ، موسیقی موجب افزایش اندورفین ها در مغز شده که خود باعث تغییر خلق می شود و نهایتاً در تقابل با رفتارهای منفی عمل می نماید . بنا براین موسیقی موانع و سدها را برمیدارد و اجازه می دهد که تکنیکهای رفع درد در درمان فیزیوتراپی از اثر بیشتری برخوردار باشد .

*نتیجه گیری و نتایج تحقیق :
روشن است که این شروع یک استفاده وسیع و بسیار مفید از موسیقی بعنوان یک وسیله در حوزه فیزیوتراپی می باشد ؛ خصوصاً در مواردیکه مشکل بیمار درد و اضطراب است . موسیقی می تواند در میزان بهبودی کمک کننده بوده و بنابراین در ذخیره وقت و هزینه موثر باشد . تغییرات معنی داری در تجربه درد توسط بیمار در اولین روز درمان دیده شد . گروه مورد آزمایش که هم فیزیوتراپی و هم موسیقی برای درمانشان استفاده شد ، در روز بعد از درمان ، درد خیلی کمی را گزارش کردند . بعلاوه گروه مورد آزمایش در روز چهارم شروع درمان ، بطور معنی داری شدت درد کمتری را حس می نمودند . با ناباوری دیده شد که بیماران نه تنها آرام می شوند ، بلکه رفتار منفی آنها کاهش یافته و در شرایط خاص ، رفتار مناسب و بهتری از خود نشان می دهند .
مدل ترکیبی فقط منحصر به یک جنبه از درد نیست ، بلکه راههای مناسبتر دسترسی به درمان جامع را هم ممکن می سازد . صدا و موسیقی خاص ، اثر ترکیبی بسیار بیشتری نسبت به سایر تکنیکهای sensory - module دارند . ترکیب موسیقی با فیزیوتراپی ممکن است تمام انواع درد را تحت تاثیر قرار دهد که تغییر رفتار را در همان زمان ، ممکن و نتیجتاً باعث ایجاد احساس بهبودی در بیمار می گردد .

منبع :انجمن درمانگران ایران

موسیقی درمانی

در یونان قدیم ارتباط نزدیکی بین موسیقی و شفا وجود داشت. این همبستگی به یکی از خدایان یونان «آپولو» شخصیت و شکل داده است. آپولو هم خدای موسیقی و هم خدای طب بود.یونانیان معتقد بودند که امراض نتیجه عدم هارمونی در وجود فرد است و موسیقی با قدرت روحی و اخلاقی خود می تواند با برگرداندن هارمونی و نظم در بدن سلامتی را برای فرد مورد استفاده به ارمغان آورد.پژوهش های انجام شده، نشان می دهد که غده تالاموس به عنوان مهمترین غده در مغز انسان محرک های صوتی را به وسیله سیستم های عصبی دریافت و در کنار حافظه و تخیل به آنها پاسخ می دهد.غده هیپوفیز نیز که از غده تالاموس فرمان دریافت می کند به محرک های صوتی موزون پاسخ می دهد، موجب بروز ترشحاتی می شود که نتیجه آن آزادسازی ماده آرام بخش به نام آندروفین خواهد بود.
با توجه اینکه مهمترین اثر ماده مزبور، تسکین درد در انسان است به سادگی می توان به ارزش موسیقی درمانی که عملاً موجبات آزادسازی ماده آندروفین که علاوه بر تسکین درد، موجبات انبساط و شادی را در انسان فراهم می سازد، پی برد.
تحقیقاتی که توسط کولن در سال ۱۹۹۲ در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان «سنت جرج» لندن صورت گرفته، نشان می دهد که موسیقی به میزان قابل توجهی در تسکین و تقلیل وضعیت بحرانی بیماران که در بخش آی  ـ سی ـ  یو بستری بود ه اند تأثیر داشته است.زیرا ثابت شده است که سیستم اعصاب انسان به محرک های موزیکال پاسخ مثبت می دهد. موسیقی درمانی یک فرآیند فعال است. در موسیقی درمانی، ما انتظار داریم که موسیقی ما را در برگرفته و در تمام وجودمان جریان پیدا کند.
یادتان باشد که از قوه تخیل مغز استفاده کنید. به خاطر داشته باشید: «انرژی در پی اندیشه می آید» هر جا که فکر باشد انرژی هم وجود دارد. برای بهتر گوش کردن به موسیقی دو مطلب را به خاطر بسپارید: ۱- صدای موسیقی در حدی باشد که شما با آن راحت هستید. ۲- خودتان را تسلیم موسیقی کنید.

در اینجا به کاربرد مواردی چند از موسیقی درمانی اشاره می شود:
کاربرد موسیقی درمانی
برای کمک به افراد عقب مانده
با حرکات ریتمیک موزیکال می توان مهارت در هماهنگی های حرکتی را بهبود بخشید، اشعار آوازهای مخصوص را می توان نوشت که از طریق آن مراحل و روش های مهارت های خودیاری مثل لباس پوشیدن و مسواک زدن را یاد بگیرند و به خاطر بسپارند. موزیک تراپیست ها، برای اینکه برنامه های درمانی و روش های مؤثر برای در حال جریان ایجاد کنند، باید برنامه ریزی دقیقی را به کار گیرند.

جریان برنامه ریزی شامل چهار مرحله کلی است: ۱- تعریف مشکل درمانجو یا زمینه نیاز آن (سنجش)
۲- فراهم کردن هدفی برای درمانجو که به رفع مشکل یا نیاز او کمک کند.
۳- برنامه ریزی مناسب فعالیت های موزیکی
۴- تکمیل روش ها و فعالیت ها و ارزشیابی واکنش های درمانجو
مشاهدات و تجربیات اخیر نشان داده است که کاربرد موسیقی در درمان ناتوانی های یادگیری اشخاصی که آسیب های شنوایی دارند، اشخاصی که آسیب های بینایی یا آسیب های گفتاری دارند، مورد استفاده قرار می گیرد.

کاربرد موسیقی درمانی در نارسائی های گفتاری
افرادی که در ارتباط کلامی مشکل دارند با خواندن آوازها و سرودهای مخصوص می توانند در شمرده تلفظ کردن اصوات، گفتار مورد نیاز و مهارت در تشخیص لغات رشد و تمرین کنند. ریتم و صدای موسیقی همچنین می تواند تقویت جریان تکلم را در اختلالات گفتاری مانند لکنت زبان آسان سازد. از موسیقی برای اشخاص زبان پریش (آفازیک) به عنوان روش برای برقراری رابطه کلامی می توان استفاده کرد.

تکنیک شناخته شده، درمان آوازی ملودیک
(Melodic intonation Therepy ( M.I.T در اوایل دهه هفتاد میلادی به عنوان یک روش ترمیمی برای بخشی از مسائل گفتاری بزرگسالان زبان پریش به وجود آمده است. در این روش جملات کوتاه در نمونه های ساده آهنگین، با آواز خوانده می شود. به موازاتی که بیماران عبارات و جملات را یاد می گیرند، آهنگ ها کمرنگ تر و محو می شوند، این روش بر پایه این نظریه قرار گرفته که وقتی نیم کره سمت چپ، آسیب می بیند می توان به وسیله اغراق در آواز (ریتم، با تأکید بیان کردن و جملات ملودیک) با کمک نیم کره راست مغز، تکلم را کمک، تحریک و تسهیل کرد.

کاربرد موسیقی درمانی در درمان
معلولیت های ارتوپدی
بنابر نظر «رودنبرگ» (۱۹۸۲) از موسیقی می توان در چند منظور درمانی برای معلولین ارتوپدی استفاده کرد:
۱- کاهش حواس پرتی
۲- رهایی از تنش ها و حساسیت های شدید
۳- تقویت تمرین های عضلانی
۴- افزایش احساس ارزش شخصی
فعالیت های مختلف موسیقی درمانی می تواند جهت بهبود وضعیت مفاصل و ماهیچه ها و افزایش هماهنگی حرکات آنها کمک کرد. مثلاً نواختن سازهای انتخاب شده با شیوه های مخصوص می تواند تحرک و استقامت مفاصل را افزایش دهد و با هماهنگی قسمت هایی از بدن را بهبود بخشد.
مثلاً نواختن پیانو برای حرکت و خم کردن و کشش انگشت ها و از ریتم سازها برای افزایش دامنه حرکات و منبعی برای الگوهای حرکتی.از نواختن ساز دهنی برای کنترل بهتر دست ها و هماهنگی آن با دهان و تقویت ظرفیت های حیاتی می توان استفاده کرد. یکی دیگر از منافع یادگیری نواختن ساز برای معلولین، احساس کامیابی و رضایت است. نواختن ساز، احساس ارزش شخصی را افزایش می دهد و اگر به صورت گروهی نواخته شود، رشد اجتماعی شان تقویت خواهد شد.

کاربرد موسیقی درمانی در درمان سالمندان
سالمندی معمولاً با درجاتی از زوال کارکرد جسمی و ذهنی همراه است. که این درجات در افراد مختلف متفاوت است. بیشتر افراد مسن خصوصاً آنهایی که در خانه های سالمندان زندگی می کنند، علائمی از اختلالات فکری و بدنی دارند.
بسیاری از سالمندان مشکل پزشکی مانند بیماری های قلبی، دیابت، سرطان و یا فشارخون دارند. به علاوه عده ای نیز به دلایل عاطفی دچار افسردگی و تنهایی می شوند.

موسیقی درمانی می تواند در زمینه تقویت کارکرد جسمی و روحی این افراد مؤثر واقع شود. به عنوان مثال موسیقی همراه با تمرینات و ورزش های روزانه، می توان احساس دردی را که غالباً توأم با این ورزش هاست از ذهن دور ساخته و یا انگیزه و محرک لازم را برای شرکت در انجام این قبیل ورزش ها و فعالیت های حرکتی فراهم کرد.
دست زدن نشاط انگیز و موسیقی ریتمیک می تواند ورم مفاصل انگشتان را صاف کند، اعتماد به نفس او را افزایش داده و انرژی مثبت را در اینگونه افراد تقویت کند. مهم است به خاطر بسپاریم که موسیقی مورد علاقه سالمندان مانند دیگر اقشار مردم دامنه وسیعی دارد. علاقه آنها متناسب با سنشان تغییر می کند. معمولاً افراد مسن به آهنگ های معروفی که در دوران جوانی حوالی سنین ۱۸ تا ۲۵ سالگی گوش می دادند، علاقه نشان می دهند.

منبع :انجمن درمانگران ایران

برد تله مدیسین و ارتباطات از راه دور در پزشکی حوادث غیر مترقبه-2

تله مدیسین به کمک وب (شبکه):

شبکه، یک پایة کارآمد، برای آموزش پزشکی، دسترسی به دانش پزشکی و مشاوره‌های تله‌مدیسین را فراهم می‌آورد. یک سیستم تله‌مدیسین ایده‌ال بر پایة وب، تکنولوژیهای موجود را با قابلیت دسترسی به برنامه‌های کاربردی متعدد و استفاده از امکانات چند رسانه‌ای تلفیق می‌نماید. این سیستم اطلاعات را به یک نقطه با دسترسی منفرد که مستقل از اساس سخت‌افزاری باشد (مانند کامپیوتر شخصی، کامپیوتر لپ‌تاپ، کامپیوتر سایز جیبی) انتقال می‌‌هد و پروتکلی با قابلیت ذخیره و ارسال یا مشاوره از راه دور به موقع می‌باشد این سیستم انتقال مقرون به صرفة اطلاعات و مبادلة اطلاعات کلینیکی در سراسر جهان، حتی نقاط دور از دسترس را امکان پذیر می‌سازد.

واقعیت مجازی:

واقعیت مجازی یک کاربر را در یک دنیای ترکیبی قرار می‌دهد، که یک محیط حسی ایجاد می‌نماید، بطوریکه بطور متقابل به رفتارهای کاربر پاسخ می‌دهد و توسط آنها کنترل می‌شود. هر چه قدر جریان داده‌ها طبیعی‌تر و کارآمدتر باشد (دیدنی‌ها، صداها و احساساتی که همانند شرایط واقعی است)، واقعیت مجازی باورکردنی‌تر است. محیط‌های مجازی می‌توانند بطور موثر افراد را به صورت آزمایشی در آنالوگ‌هایی جهت پزشکی حوادث غیر مترقبه و اقدامات مدیریت کلینیکی میدانهای نبرد آموزش دهند که درست مشابه دستگاههای شبیه‌ساز (سیمولاتور) پرواز هواپیما می‌باشد و از طریق فراهم آوردن فرصتهایی برای تکمیل مهارتها و تمرین روشها قبل از اینکه وارد یک محیط سخت و پر دردسر شوند این امر صورت می‌پذیرد. آموزش دهندة Medisim که اغلب مورد استفاده قرار می‌گیرد، شبیه‌سازی متقابل و توزیع شده را با واقعیت مجازی درهم می‌آمیزد. آژانس پروژه‌های پژوهشی دفاعی، توسعه آموزش پزشکی میدانهای جنگ را شامل آماده سازی محیط‌های پر استرس میدانهای جنگ می‌داند. شبیه‌سازی واقعیت مجازی میدانهای جنگ که دارای اعتبار بالایی هستند به کار کارآموزان پزشکی در خصوص مصدومین آموزشهای لازم را ارائه می‌دهد که شامل آشکار سازی تغییرات فیزیولوژیکی جراحات متعدد و پاسخها به مداخلات درمانی می‌باشد. نوآموزان با مصدومین‌ مجازی از طریق دستورات گفتاری، درخواست جهت اطلاعات و به کارگیری وسایل مجازی ارتباط برقرار می‌نمایند. Medisim برای نوآموز در مورد وضعیت بیمار و اقداماتی که جهت تثبیت شرایط مجروح زخمی انجام می‌شود باز خورد لازم را ارائه می‌دهد. پروژه Medisim همچنین زمینه‌ای به وجود می‌آورد که در آن می‌توان تکنولوژیهای پزشکی پیشرفته میدانهای جنگ را به که صورت نمونه اولیه ساخته شده است را آزمایش نمود. ابزارهای آموزشی واقعیت مجازی معتبر و مشابه برای آموزش فراهم کنندگان مراقبت بهداشتی ماهر مورد نیاز هستند تا وضعیتهای حوادث غیر مترقبه پیچیده را مدیریت کنند و به آنها قبل از وقوع حوادث غیرمترقبه تجربه و درک بهتری ارائه دهند.

کوچک سازی کامپیوترها:

دستیاران (کمکیاران) دیجیتالی شخصی (تله مدیسین جیبی):
علم کوچک سازی کامپیوتر جدید، دستیاران دیجیتالی شخصی را در قطع جیبی (PDAS) تولید کرده است که رابطه‌های شخصی هم دارند. این کامپیوترهای کوچک می‌توانند دارای صفحه کلید، قلم، ورودی‌های صدا و لمس باشند و مدیریت اطلاعات، قابلیت حمل، قابلیت اتصال (از طریق مودم تلفن، شبکه محلی کابلی یا بوسیله فرکانس رادیویی و انتشار اشعة مادون قرمز) را تا درجات مختلفی از پشت الکترونیکی، فاکس، گرافیک وعکاسی دیجیتالی و قابلیت‌های ضبط صدا، امکان پذیر سازد.
توانایی استفاده از یک ارتباط برقرار کنندة کوچک منفرد برای انتقال انواع اطلاعات از هر نقطه ازجهان جهت کارکنان حوادث غیر مترقبه بسیار ایده‌آل خواهد بود. یک دستگاه تله‌مدیسین جیبی که به قابلیت مرور گروب، یک دوربین دیجیتالی، تلفن و کامپیوتر مجهز باشد می‌تواند درهر زمان که نیاز باشد برای مشاوره‌های فوری و در محل راهنمایی لازم را ارائه دهد. ارتش ایالات متحده کامپیوترهای PDA دستی را با فعالیتهای ارتباط تله‌مدیسین‌ جهت مراقبت مجروحین جنگی تلفیق می‌نماید. پیش‌بینی می‌شود که به زودی یک پزشک در خط مقدم با استفاده از یک PDA بتواند تاریخچه پزشکی بیمار خود را بر روی یک لاگ‌تگ دیجیتالی پرینت شده بخواند و اطلاعات را به یک بیمارستان صحرایی از طریق دوربین نصب شده بر کلاه نظامی سربازان و یک میکروفون دهانی منتقل نماید، PDA همه این وسایل کمکی را از طریق دسترسی چندگانه به طبقه‌بندی که سطح وسیع (یک تنوع پیشرفته از ارتباطات از راه دور بدون سیم) به بیمارستانهای صحرایی با هم متصل می‌نماید. پزشکان مستقر در بیمارستان صحرایی از ورودی داده‌ها و ویدئو برای دسترسی به مجروحان و انجام توصیه‌های لازم به پزشکان میدان جنگ (از طریق ضمیمة PDA گوشی تلفن) جهت مراقبت فوری از بیماران استفاده می‌نمایند.

کامپیوترهای پوشیدنی (شکل شخصی):
کوچکتر شدن اجزآء باعث پشرفت سیستم‌های کامپیوتری شخصی که سبک وزن، بدون جلب توجه و پوشیدنی هستند شده است. بخشهای نظامی و غیر نظامی در حال بررسی سیستم‌هایی هستند که عملکرد بدون دخالت دست (hands- Free)، قابلیت انتقال بالا، دسترسی به اطلاعات و تجربیات بصری مشترک دارند.
نمونه‌های اولیة کامپیوترهای پوشیدنی بی‌سیم از تصاویر ویدئویی بهره‌گیری می‌‌نمودند که به تجهیزات ابر رایانه‌ای که بالاتر از پایگاه ارتباط مایکرو ویو با کیفیت است ارسال می‌گردد. آن تجهیزات کامپیوتری تصاویر پردازش شده مخابراتی را به پایگاه ارتباطی با فرکانس بسیار بالا بر می‌گرداند. نمونه‌های جدیدتر، نمایشگرهای تجارتی چسبیده به سر را با ارتباطات سلولار تلفیق کرده‌اند. کوچکتر شدن کامپیوترها ادامه دارد تا عملکرد بالاتر را در فضاهای کوچکتر ادغام نماید و ممکن است بتدریج باعث شود کامپیوترها درون لباس یا عینک پنهان شوند. یکی از اهداف نظامی این است که این نوع سیستم به قدری کوچک شود که غیر قابل دید باشد. دستگاه‌های پوشیدنی که دارای یک ارتباط اینترنتی بدون سیم ودوربین هستند امکان انتقال تصاویر متوالی را به فرد دیگری که در مکان بسیار دورتر آن را نگاه می‌کند. بطوریکه فردی که آن را پوشیده است از طریق صدا، داده و پیام‌های ویدئویی بتوانند ببیند و ارتباط برقرار نماید، برای مثال، فردی که خطر را پیش‌بینی می‌کند می‌تواند یک سیگنال خطر را به افرادی که در مجاورت آن قرار دارند بفرستد.
کامپیوترهای پوشیدنی در آینده نتایج PDA را ادغام می‌کنند ولی بسیار فشرده‌تر، بطوریکه فرد می‌تواند در عین حال که به قربانیان یک فاجعة طبیعی کمک می‌کند ارتباطات لازم را هم برقرار کند. این سیستم پشتیبانی ارتباطی بی‌سیم ایده‌آل است که به افراد امدادرسان در صحنه‌های حوادث غیر مترقبه یاری می‌رساند.

سنسورهای پیشرفته و نظارت پزشکی:
ارتش ایالات متحده در حال تکمیل مواد هوشمند و سنسورهای پیشرفته است. مانیتور وضعیت شخصی (PSM) که یک دستگاه کوچک مثل ساعت مچی است، این قابلیت را دارد که توسط همة سربازان بعنوان بخشی از یونیفرم نظامی، پوشیده شود. این مانیتور به سنسورهای محیطی پیشرفته، سنسورهای فیزیولوژیکی غیر مداخله‌گر (مستقل) با یک CPU، و یک دریافت کنندة موقعیت جغرافیایی که با ماهواره‌های جهانی در ارتباط است و یک رادیوی بی‌سیم کم قدرت در هم می‌آمیزد. PSM علائم حیاتی سربازان (ضربان قلب، دمای بدن، تنفس و فشار خون) بطور مداوم کنترل می‌کند. PSM تا زمانی که درخواست نشود (سوال نشود) غیر فعال باقی می‌ماند و در آن زمان با نشان دادن موقعیت جغرافیایی وعلائم حیاتی، پاسخ لازم را ارائه می‌دهد. در هر صورت، اگر علائم حیاتی سرباز غیر عادی باشند دستگاه علائم حیاتی و موقعیت را انتقال می‌دهد تا پزشک آن را خاموش کند PSM می‌تواند از طریق تعیین مکان سربازان مجروح، نقطة آغاز تریاژ در چند لحظه بعد از این که یک سرباز آسیب می‌بیند، در مورد جنگ افزارهای شیمیایی و بیولوژیکی و شناسایی سربازان مرده جهت جلوگیری از فعالیتهای انتقال خطرناک آنان از خاک دشمن، نسبت مرگ ومیر جنگ را کاهش می‌دهد. هنگامی که یک سرباز مجروح می‌شود، علامت هشدار PSM به نزدیکترین پزشک فرستاده می‌شود و او پس از تعیین موقعیت مکانی وضعیت او را با استفاده از تروماپود تثبیت می‌نماید. واحد پشتیبانی هیات مجروحان و انتقال آنها (LSTAT) یک واحد خیلی کوچک گردیده و در داخل برانکارد قرار دارد و قابلیتهای حمایت از زندگی از یک مرکز مراقبت پزشکی بر عهده دارد. پزشکان دور دست با استفاده از آن می‌توانند بیماران را کنترل نموده و کلیة داروها و مایعات لازم را بررسی نمایند. یک سیستم سنسور نسل جدید که در لباس قرار می‌گیرد (Sensate Liner) برای ارائه علائم حیاتی به پزشک یا LSTAT ساخته شده است چنین سنسورهای پیشرفته‌ای مسلماً در پزشکی حوادث غیر مترقبه کاربرد خواهند داشت.

نیروی دریایی قابلیتهای مانیتورهای میکروالکترونیکی غیر مهاجم و تکنولوژی اطلاع رسانی پزشکی را در یک مانیتور پزشکی قدرتمند و متحرک جهت استفاده در میدان جنگ تلفیق کرده است.
M3 به ارائه تشخیص‌های بیماری و درمان نیروهایی که در میدانهای جنگ هستند کمک می‌کند و همچنین کاربردهای دیگری نیز علاوه بر مواقع جنگ دارد. M3(B) پیشرفته‌ای از طریق ادغام یک کامپیوتر شخصی نظامی میدان جنگ استاندارد ایالات متحده با یک دستگاه کامپیوتری سبک وزن که دارای انواع حسگرهای کلینیکی است پشتیبانی اطلاعاتی و کلینیکی را فراهم می‌آورد. این سنسورها پارامترهایی نظیر فشار خون، الکترو کاردیوگرافی، نبض، اندازه‌گیری اکسیژن و تصویربرداری پزشکی را دقیقاً کنترل می‌کنند.

قابلیت‌های پشتیبانی اطلاعات M3(B) عبارتند از: رابط‌ها و نرم‌افزارهای ارتباطی، ذخیره‌سازی داده‌های بیماران دور دست و نزدیک، انتقال و بازیابی، دسترسی به پایگاههای داده‌های کلینیکی عمومی، نرم‌افزار اتوماسیون اداری، عملی بودن خدمات اصلی پزشکی صحنه جنگ، و تولید گزارش‌های مبتنی بر میدان جنگ. اولین گردان پزشکی (کمپ پاندلتون) در سن دیه‌گوی ایالت کالیفرنیا، در آزمایش M3(B) بعنوان بخشی از تمرین نظامی کبرای گلد (در تایلند) شرکت کرد. کاربران گفتند که سنسورهای کلینیکی از کارآیی بسیار خوب برخوردار بودند و اجازه ذخیره آسان اطلاعات را می‌‌دادند. آنها ذکر کردند که سیستم‌ها باید کوچکتر ساخته شوند و طرز قرار دادن قطعات در کنار هم (اسمبلی) به صورتی طراحی شده باشد که درشرایط مشکل بتواند مورد استفاده قرار گیرد. یک نکته اصلی این است که قبل از استفاده در میدان نبرد حتماً باید قبلاً آزمایش مخصوص جهت استفاده از این سیستم‌ها و در خصوص محیط windows و استفاده از چندین دستگاهی که به کامپیوتر وصل می‌شوند (مثل GPS و ماوراء صوت) ارائه گردد.
M3 رایج به کنترل نفر به نفر (یک کامپیوتر برای هر بیمار) نیاز دارد و نیاز به نظارت برچند بیمار نیز ذکر شد. برای پزشک معالج اهمیت دارد که بتواند به سوابق پزشکی و دموگرافیک بیمار از طریق یک منبع پایگاه داده‌های وابسته مرکزی دسترسی داشته باشد و آن مرکز داده‌ها را به همه برنامه‌های کاربردی نرم‌افزاری که به آن احتیاج دارند توزیع نماید. برنامه‌های کاربردی دیگری جهت دستری به پایگاه داده‌ها، استخراج یا خلاصه سازی اطلاعات و ارسال آن اطلاعات جهت استفاده در دستور و کنترل، تشکیلات عملی پزشکی یا گزارشات کلینیکی نیاز خواهد بود.
این سیستم قوی می‌تواند در صحنة حوادث غیر مترقبه به عنوان اولین اتصال تله‌مدیسین (در محل) در صعب العبورترین مکانها مورد استفاده قرار گیرد.

خلاصه
از نظر تاریخی، توانایی‌های تله‌مدیسین جهت حوادث غیر مترقبه محلی هزینه بر می‌باشد. دسترسی فقط متعلق به مکانهایی که دارای ارتباط کابل زمینی یا ماهواره‌ای و نیز جاهایی که امکان به کارگیری تجهیزات پیشرفته و پیچیده وجود داشته، بوده است.
در گذشته فقط دولتهای بزرگ و شرکت‌های عظیم تجاری می‌توانستند از این زیر ساختها و سیستم‌ها برای تیم‌های امدادی که در مکانهای دور دست یا نواحی که به شدت ویران شده بود به انجام وظیفه می‌پرداختند بهره‌گیری نمایند.
ماهواره نقش حیاتی در ایجاد پویایی و بی‌نیازی به کابل زیستی جهت تله‌مدیسین داشت این انعطاف پذیری بی‌نهایت اهمیت دارد. بزودی، تکنولوژیهای ارتباطی جدید و کوچک سازی کامپیوترها و سنسورهای زیستی موجب تنوع بیشتر استفاده کنندگان تله‌مدیسین در میدان جنگ و سناریوهای پیچیده خواهد شد. کنفرانس از راه دور ویدیوئی بلادرنگ (فوری)، رسمی و پیچیده همیشه مورد نیاز و مفید نبود. قابل انعطاف بودن زمان تهیه و ارسال مشاوره از راه دور بر ارزش آن افزوده است. چنانچه می‌تواند با مواردی نیز که به زمان فوری جهت پاسخگویی نیاز ندارند تطبیق پیدا کند. اینترنت و پست الکترونیکی چند رسانه‌ای در حال تکمیل هستند. در صحنه‌های حوادث غیر مترقبه پیچیده، سیستم‌های مشاوره اینترنتی کارایی بسیاری دارند و استفاده از آن آسان می‌باشد.
از قدیم الایام مشکلات تکنیکی همواره سد راه پیشرفت علم تله‌مدیسین بوده‌اند. سیستم‌ها باید قابل اعتماد بوده و با شرایط محیطی، مداخله و قطع برق سازگار باشند. تعمیر تجهیزات باید آسان و سریع صورت پذیرد. فقدان آموزشهای کافی در گسترش خیلی از سیستم‌ها اختلال ایجاد نموده است. سیستم‌های تله‌مدیسین باید به حداقل آموزشهای تکنیکی نیاز داشته باشد. در جائیکه قرار باشند این سیستم‌ها در کوشش‌های امدادی حوادث غیر مترقبه به کار گرفته شوند، باید آموزش عملی در شرایط شبیه سازی شده به صورت روتین در بیاید.

منبع :انجمن درمانگران ایران

کاربرد تله مدیسین و ارتباطات از راه دور در پزشکی حوادث غیر مترقب

مقدمه
علم مدیریت بحران از تکنولوژیهای گوناگونی جهت به انجام رساندن یک سری وظائف پیچیده بهره می‌گیرد. و یکی از عوامل موثر در مدیریت امدادهای بهداشتی، دسترسی و کنترل کافی به امور نقلیه و ارتباطات می‌باشد. علیرغم یک دهه تجربه، تعداد اندکی گزارشات چاپ شده در خصوص کاربرد تله مدیسین (استفاده از تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات از راه دور به منظور ارائه مراقبتهای کلینیکی به افراد دور دست می‌باشد) وجود دارد. در صورتیکه تله مدیسین می‌تواند اقدامات متناسب با سه مرحله اصلی پاسخ به حوادث را که شامل مرحله پیش از حادثه، مرحله بعد از حادثه و مرحله نوتوانی است را تقویت نماید. پردنیا (Perdenia) و آلن (Allen) پیشنهاد دادند که در برنامه ارزیابی تله مدیسین، جمع‌آوری داده‌ها، ابزار مدیریت داده‌ها و صحت آنها بایستی مدنظر قرار گیرد.

انجمن مدیریت اطلاعات سلامت آمریکا (AHIMA) حداقل محتوی لازم برای تله مدیکال رکود را به شرح ذیل معرفی می‌نماید: نام بیمار
 شماره شناسایی
 تاریخ ارائه خدمات
 پزشک معالج
 پزشک مشاور
 مؤسسه ارائه دهنده خدمات
 رضایت نامه
 نتایج ارزیابی بیمار
 تشخیص احتمالی
 تشخیص نهایی
 توصیه‌های لازم برای مراحل بعدی درمان

موانعی که در راه گسترش تله مدیسین وجود دارد باید مورد بررسی قرار گرفته وگزارش گردد. ارزیابی نیازها قسمت اصلی طرح‌ریزی یک برنامه تله مدیسین پایدار می‌باشد. این امر جهت کلیه حرفه‌ها حیاتی است. و این نیازها باید به طور گسترده تعیین شوند. یک سیستم تله مدیسین کارا، در صورتی می‌تواند گسترش پیدا کند که متخصصین بهداشتی آن را بپذیرند و از آن به عنوان یک تکنولوژی جدید استفاده نمایند.
در طی دهه گذشته، ارتش، برنامه‌های فضائی و آژانس‌های دولتی گوناگون به طور مستمر کاربرد تله‌مدیسین را گسترش داده‌اند و این کاربردها را در شرایط اورژانسهای حوادث غیر مترقبه غیر نظامی و شبیه‌سازی شده آزمایش نموده‌اند. کاربردهای جدید تله مدیسین می‌تواند نتایج پزشکی حوادث غیر مترقبه را بر اساس تجربیاتی که از یک دهه استفاده موثر از تله‌مدیسین در حوادث غیر مترقبه نظامی و غیر نظامی بدست آمده است بهبود بخشد. این مقاله تاریخچه‌ای از فعالیتهای تله‌مدیسین در حوادث غیر مترقبه واقعی و شبیه‌سازی شده و نیز نوآوریهای مستمر تله‌مدیسین را بیان می‌دارد که ممکن است در موقعیتهای بروز حوادث غیر مترقبه مورد استفاده قرار گیرد. اقدامات فوری در حوادث غیر مترقبه با استفاده از تکنولوژیهای ارتباط از راه دور و تکنولوژیهای اطلاعاتی مسیر می‌باشد. هدف سیستم‌های تله‌مدیسین فراهم آوردن سرویسهای مراقبت بهداشتی جهت افرادی است که به دلیل شرایط جغرافیائی و محیطی امکان دسترسی به آنان وجود ندارد. تله‌مدیسین شامل تشخیص، معالجه، نظارت و آموزش بیماران است و موجب دسترسی آسان و مستقل از مکان به مشاوره متخصصین پزشکی و اطلاعات بیماران می‌گردد. کیفیت انتقال (مخابره) اطلاعات شامل ارتباطات سخت افزاری در خطوط تلفن استاندارد و خطوط داده‌های تخصصی (جفتهای تکی / دوتائی سیمهای فلزی، کابل‌های هم محور، کابل فیبر نوری) و ارتباطات بی‌سیم با استفاده از پیوندهای مادون قرمز، رادیوئی، تلویزیونی، موج‌های کوچک الکترومغناطیسی و ماهواره‌ای می‌باشد. تکنولوژیهای پیشرفته زمینی و فضائی هم اکنون زیربنای ارتباطات را تشکیل می‌دهند که به خوبی با نیازهای مدیریت بحران متناسب می‌باشند. در سالهای اخیر پیشرفتهای سریع تکنولوژی ارتباط از راه دور تجدید حیاتی را در تله‌مدیسین و مراقبت از راه دور ایجاد کرده است. و به عنوان راه موثر بالقوه جهت دسترسی به سرویسهای مراقبت بهداشتی تخصصی وعمومی شناخته شده است و ساقه اصلی ارائه خدمات بهداشتی را تشکیل می‌دهد. تکنولوژیهای جدید موجب ساده شدن ارتباطات در حوادث غیر مترقبه خواهند شد و قابلیتهای تله‌مدیسین را افزایش خواهند داد و موجب دسترسی استفاده کنندگان بیشتری به تله‌مدیسین می‌گردند.

کاربردهای تله‌مدیسین و امکانات ارتباطی در پزشکی حوادث غیر مترقبه

چشم اندازه‌های تاریخی و تجارب بدست آمده:

تله‌مدیسین برای اولین بار در اواسط دهة 1980 در حوادث غیر مترقبه به کار گرفته شد. در ابتدا، یک مجموعه‌ای از سیستم‌های ناهماهنگ، حجیم و مشکل موجب بروز مشکلات فنی گردید. آموزشهای بعدی که از طریق آزمایشات و با سختی‌های فراوان صورت گرفت، موجب ایجاد سیستم‌های فنی پیشرفته امروزی گردید. نگاهی به تاریخچة تله‌مدیسین علاوه بر آشکار ساختن نکات مثبت و منفی اقدامات صورت گرفته، موجب توسعة تله‌مدیسین جهت برطرف نمودن نیازمندیهای حوادث غیر مترقبه آینده می‌گردد. پروژه‌های اولیه، فواید سیستم‌های تله‌مدیسین را آشکار نمود. و بر نیازمندیهای لازم جهت رسیدن به توانائی‌های ملی و بین‌المللی تاکید کرد، بطوریکه بتوان از آنها در مواقع نیاز استفاده کرد. مهمترین دستاورد این تلاشها، ایجاد و تقویت یک ذهنیت جهانی در خصوص کمک رسانی در حوادث غیر مترقبه از طریق تله‌مدیسین بود.

تجارب غیر نظامی تله‌مدیسین در حوادث غیر مترقبه:

سازمان هوا و فضای ملی (NASA) برای اولین بار از تکنولوژی مخابراتی برای کمک در شرایط حوادث غیر مترقبه پس از وقوع زمین لرزة ویرانگر سال 1985 شهر مکزیکوسیتی استفاده کرد. ماهوارة مخابراتی ATS-3یک پشتیبان صوتی خیلی مهم را برای تلاشهای امداد و نجات بین‌المللی صلیب سرخ آمریکا و سازمان بهداشت همگانی آمریکا فراهم آورد. اتصال به ماهوارة مخابراتی ATS-3 بسیار حیاتی بود، زیرا زمین لرزه به غیر از تعداد کمی از سیستم‌های رادیویی، تمام ارتباطات زمینی مکزیکوسیتی را ویران کرده بود. در طول مدت 24 ساعت بعد از وقوع آن فاجعه (مرحله بعد از حادثه) ATS-3 موجب ارتباط مخابراتی برای ارزیابی حادثه غیر مترقبه و عملیات فوری امداد , نجات شد. پروژه پل فضایی اتحاد جماهیر شوروی و ایلات متحده (US/USSR Space Bridge) که به منظور پشتیبانی در امور تله‌مدیسین برای فضانوردانی که در مأموریتهای مشترک فضایی روسیه و ایالات متحده شرکت می‌کردند توسعه پیدا کرده است. یک نمونه بسیار خوب از کمک در شرایط حوادث غیر مترقبه و تله‌مدیسین در جهان بشمار می‌آید. پل فضایی پس از وقوع زمین لرزة آمریکا در سال 1988 عملاً مورد بهره‌برداری قرار گرفت. این پروژه از ارتباط ماهواره‌ای (intelsta and comsat) برای ارائه مشاورة کلینیکی به چندین بیمارستان منطقه‌ای در امریکا و مرتبط ساختن آنها با چهار مرکز پزشکی ایالات متحده بهره‌گیری نمود. این برنامه از انتقال تصاویر ویدئویی متحرک یکطرفه (full- motion) و صوتی متقابل دو طرفه (Interactive) از ارمنستان به ایالات متحده استفاده می‌کرد.
خطوط انتقال فاکس و داده‌های مجزا پهنای باند بیشتری را فراهم آورند. پروژه پل فضایی امکان مشاوره در زمینه‌های نورولوژی، ارتوپدی، روانپزشکی، بیماریهای عفونی و جراحی عمومی فراهم نمود، یک اتصال جداگانه برای مشاور با شهر یوفا در روسیه برقرار گردید در جایی که انفجار گاز تعداد زیادی مجروح به جای گذارده بود.

تصاویر ویدئوی سیاه و سفید (slow – scan) از یوفابه سایتهای پل فضایی در ایروان (واقع در ارمنستان) که ارتباط ماهواره‌ای را برقرار می‌کرد، ارسال شدند. طی یک دوره 12 هفته‌ای در سال 1988 برنامة پل فضایی مراقبت از 209 بیمار ارمنی را بر عهده داشت. تشخیص بیماری برای 54 نفر تغییر کرد، مطالعات تشخیصی جدیدی برای 70 بیمار توصیه گردید و طرح درمانی 47 نفر دیگر تغییر کرد. اتصالات ژئوپولیتیکال و تکنولوژیک طی پروژه اصلی پل فضائی توسعه یافت و در سراسر دهة 1990 ادامه داشت.
توانایی‌ها در زمان بحران افزایش می‌یابند. برای مثال، در زمان کودتای نافرجام 1993 در مسکو، NASA از قابلیت‌های موجود برای کمک به مصدومان تیراندازیهای خیابانی بهره‌گیری کرد. این پروژه چهار مرکز پزشکی ایالات متحده را به بیمارستان کلینیکی ادارة پزشکی وابسته به وزارت کشور در مسکو مرتبط می‌ساخت. هر یک از سایتهای شرکت کننده دارای یک استودیوی تلویزیونی با ارتباط صوتی و تصویری کاملاً رنگی دو طرفه بودند.
هیجده جلسة مشاور بالینی مجزا شامل پزشکی داخلی، مدیریت سوانح و حوادث غیر مترقبه، جراحی و بهداشت عمومی، (شامل اپیدمیولوژی و پزشکی پیشگیری بود ) همچنین سیستم‌های تله پاتولوژی و تله رادیولوژی را دربر می‌گرفت که به وسیلة سیستم پشتیبانی تصویربرداری تشخیصی پزشکی دفاعی ایالات متحده توسعه داده شد. پل فضایی هم اکنون «پل فضایی به روسیه» نام گرفته است. در حال حاضر پزشکان پروژه از یک جستجوگر جهانی مشترک استفاده می‌کنند تا پرونده‌های پزشکی را تشکیل داده و براساس اطلاعات کلینیکی ذخیره شده در پایگاه داده‌های وابسته، مشاوره ارائه دهند. این پروژه یک بستر مناسب آزمایشی برای ارزیابی زیر ساختهای تله‌مدیسین مبتنی بر اینترنت و برای گسترش دیدگاههایی در خصوص روشهای مراقبت کلینیکی بالقوه بر پایه اینترنت می‌باشد. این روش از ایمیل‌های چند رسانه‌ای و شبکه‌ جهانی اینترنت و کنفرانسهای ویدئویی چند جانبه استفاده می‌کند و آموزش همانند مشاوره از طریق آن صورت می‌گیرد. حوادث غیر مترقبه مرحله‌بندی شده می‌توانند به برآورد سودمندی و اجرای تله‌مدیسین کمک نماید. چندین تجربة تله‌مدیسین و وضعیتهای مشابه آن از ACTS بهره‌برداری نموده است (یعنی ماهوارة تکنولوژی پیشرفتة NASA) که در سال 1994 به فضا پرتاب شد. ACTS، مدارک پزشکی، تصاویر و تصاویر ویدئووی زنده را با سرعت نسبت داده‌های T-1 (مگابایت 544/1) منتقل می‌کند. ACTS مقرون به صرفه‌تر و سریعتر از آنچه قبلاً امکان داشت سرویسهای اطلاعاتی و کلینیکی کیفی را به نواحی دور دست منتقل می‌سازد.
انجام خدمات تله‌مدیسین ACTS در سال 1996 در ایالات مونتانا شامل نظارت بر وقوع سانحة طبیعی در پالایشگاه شرکت اگزان به صورت فراهم آوردن تسهیلات بیمارستانی از راه دور بود. این مدل معتبر، از یک نسخه اصلاح شده‌ای از دهانه ورودی بسیار کوچک (USAT) با یک بسته ابزار تله‌مدیسین قاب حمل (TIP) که برای مرکز فضایی جانسون تکیمل گردیده بود، استفاده می‌کرد. TIP یک مجموعة فشرده و جامعی از ابزار فراهم می‌کند. (دستگاههای دسترسی داده‌ها جهت تصاویر گوش، بینی، گلو و الکتور کاردیوگرافی، سطح غلظت اکسیژن خون، و قلب و گوش کردن صدای ششها و قلب) TIP (به عنوان سیستم تشخیصی در ابعاد یک چمــدان تهیه شده است) در ماموریتهای رفت و برگشت فضایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. TIP همگام بــا ACTS , USAT ثابت کرد که توانایی ارائه خدمات پزشکی اصلی را در هر مکان داراست. TIP امکان آزمایش بیماران و معاینه را در هر محل فراهم می‌آورد و داده‌های آزمایشگاهی، تصاویر ویدئوی و اصوات را گرفته و به مسافتهای دور منتقل می‌کرد. مدل آزمایشی ACTS یک نمونه اولیه برای نسل جدید سیستم‌های تله‌مدیسین ماهواره‌ای محسوب می‌گردد. چنین سیستم‌هایی زیر ساختهای ماهواره‌ای جدیدی را ارائه می‌کنند که عمدتاً دیدگاهها و نحوة پاسخگویی به شرایط حوادث غیر مترقبه را متحول خواهند ساخت.

تجربة ارتش در خصوص تله‌مدیسین هنگام وقوع حوادث غیر مترقبه:

نیروهای نظامی ایالات متحده از مدتها قبل به استفاده از خدمات تله‌مدیسین و خدمات بهداشتی سیّار علاقمندی خاصی نشان داده‌اند. طی اواخر دهة 1980 و اوائل دهة 1990، گسترش تکنولوژی موجب شد که ارتش توانایی و امکان پایه گذاری شبکه‌های ارائه مراقبت بهداشتی مجتمع را در بسیاری از مناطق جهان پیدا کند. هنگامی که گرد و باد و طوفان ویرانگر هیوگو در ماه مارس 1990 جزایر ویرجین را در نوردید، بیمارستان سیار جراحی ارتش (MASH) وابسته به گارد ملی ارتش آلاباما به منطقة سَنت کرویکس منتقل گردید. آنها از اسکنر رادیوگرافی کامپیوتری نمونة اولیه مخصوص میدان نبرد، یک دیجیتایزر و یک ترمینال یا همان پایانة ماهواره‌ای نیروی دریایی بین‌المللی (INMARSAT) برای انتقال تصاویر بدست آمده در جزایر ویرجین استفاده کردند که تصاویر از طریق ماهوارة متعلق به مرکز پزشکی ارتش والتررید (WRAMC) واقع در واشنگتن (دی‌سی) به مرکز پزشکی دوایت‌ دی‌آیزنها و ارتش واقع در شهر آگوستای ایالات جورجیا ارسال می‌شدند. این اولین تلاش امدادی برای نشان دادن ارزش سیستم‌های تله رادیولوژی در زمان وقوع بحران بشمار می‌آمد. در سال 1991، تکنولوژی پیشرفتة ارتباط از راه دور در داخل واحدهای بهداشتی سیار در طی جنگ خلیج فارس تکمیل گردید، و نشان داد این سیستم‌ها می‌توانند تحت شرایط آب و هوایی و جغرافیایی دشوار بخوبی عمل نمایند. دو سی‌تی‌اسکن در بیمارستان‌های آموزشی صحرایی ارتش در صحرای سعودی واقع در جنوب مرزهای کویت وعراق نصب گردیدند.

تصاویر سی‌تی‌اسکن که از یک پایانة INMARSAT استفاده می‌کردند، از طریق شبکة تلفن بین‌المللی و ماهواره‌ای به مرکز پزشکی نظامی بروک واقع در شهر سن‌ آنتونیو (ایالت تگزاس) به منظور مشاوره‌های تخصصی انتقال داده شد. این امر نشان دهندة ارزش تله رادیولوژی در میدانهای جنگ است. در اواخر 1992، نیروهای ایالات متحده بعنوان بخشی از برنامه کمک انسان دوستانة سازمان ملل به سومالی اعزام شدند. مردم سومالی با مشکلات عدیده‌ای نظیر جنگ داخلی، قحطی، بیماریهای عفونی گوناگون نظیر مالاریا و تب دنگو دست و پنجه نرم می‌کردند. علاوه بر اینها، زیر ساخت‌های خدمات عمومی، حمل و نقل و مخابراتی آن کشور طی جنگ داخلی شدیداً تخریب شده بود. مراقبت‌های پزشکی بسیار محدود وکمیاب بود. واحدهای پزشکی که از نیروهای ایالات متحده پشتیبانی می‌کردند به یک بیمارستان صحرایی وابسته بودند. درهر حال، هیچیک از تخصص‌های پزشکی و فنون ضروری وجود نداشت. بنابراین در اوائل سال 1993، سیستم ارتباطی کلینیکی از راه دور (RCCS) بکار گرفته شد تا تصاویر دیجیتالی شدة ثابت و پیام‌های صوتی را از یک پایانة سیار INMARSAT به WRAMC ارسال نماید. RCCS از ارتباط از راه دور دارای پهنای باند کوتاه با سرعت 9600 بایت در ثانیه برای ارسال و برگشت تصاویر سی‌تی‌اسکن با ایلات متحده استفاده می‌کرد تا در آنجا مشاوره‌های مربوط به رادیولوژی اعصاب و جراحی اعصاب صورت پذیرد.

تصاویر رنگی با کیفیت بسیار بالا از وضعیتهای پزشکی مشاوره‌های بیماریهای پوستی و عفونی، توموگرافی کامپیوتری و رادیولوژی و مشاوره پزشکی پیشگیری را امکان پذیر می‌ساخت. طی 13ماه که عملیات در جریان بود، 74 پرونده شامل 248 تصویر از سومالی منتقل گردید. برای چندین بیمار، براساس مشاوره تله‌مدیسین، تخلیه هوا یا مداخلات انجام جراحی در محل ممنوع گردید. پزشکانی که در محل حضور داشتند، RCCS را بسیار قابل اطمینان، راحت جهت استفاده، انعطاف پذیر و بعنوان ابزاری ارزشمند برای حمایت کلینیکی ذکر کردند. این سیستم همچنین نشان داد که قابلیت‌های کنفرانس از راه دور ویدئویی گران‌قیمت، برای بسیاری از انواع مشاوره‌های تله‌مدیسین امری ضروری بشمار نمی‌آیند. بطور کلی، این تجربه بر ارزش بالقوة تله‌مدیسین تأکید نمود.

در سال 1994، ارتش ایالات متحده با فرستادن یک تیم تله‌مدیسین به منظور حمایت از نیروهای ایالات متحده (اشغالگران آمریکایی) در هائیتی به تجربه بیشتری دست یافت. بیماران را پرسنل نظامی و شهروندان هائیتی تشکیل می‌دادند. قابلیت‌های تله‌مدیسین شامل تکه کنفرانسهای ویدئوی و تصاویر دیجیتالی ساکن دارای کیفیت (شامل فیلم‌های رادیوگرافی دیجیتالی) بود. تجهیزات تشخیص ویدئویی عبارت بود از اُتوسکوپ ، آُفتالموسکوپ و درِمسکوپ که جهت مشاوره براساس WRAMC به تجهیزات تله کنفرانس متصل شده بودند.

ارتباطات از راه دور اولیه هائیتی یک ماهوارة 56 کیلو بایت در ثانیه نیروی دریایی را استفاده می‌کرد که به خط تجاری 56 کیلو بایت در ثانیه سوئیچی واقع در RAMC متصل گردیده بود. بعدها، فرماندهی نیروهای فضایی متعلق به ارتش از یک ایستگاه زمینی T-1/VSAT برای دسترسی خدمات تله‌مدیسین به سیستم ماهواره‌ای ACTS متعلق به NASA استفاده کرد. این ماهواره از اتصال کامل پهنای باند T-1 به WRAMC با استفاده از یک خط تجاری بهره‌گیری می‌نمود. با استفاده از این تکنولوژی، یک اتصال ویدئویی کاملاً متحرک (نه تصاویر ساکن) و دارای پهنای زیاد بین بیمارستان پشتیبانی نبرد و WRAC برقرار گردید. بوسیله این ارتباط مخابراتی پیشرفته، یک عمل جراحی دهان، یک عمل نورولوژی و سه مشاورة پوستی انجام گردید.

معاینات مشترک ارتوپدی با تصاویر متحرک و معاینات آسیب‌شناسی محاوره‌ای از راه دور به عنوان آزمایشات اعتبار مفهومی که از مقیاسهای داده‌های گوناگون استفاده می‌کرد هدایت می‌شد. پزشکان نتیجه گرفتند که به کارگیری واحد تله‌مدیسین در هائیتی یک اختلاف چشمگیری جهت تعداد کمی از بیماران ایجاد نمود، در 15 مشاوره از 30 مشاوره تله‌مدیسین، توصیه از راه دور به عنوان امری که تأثیر فراوای بر درمان دارد، ارزیابی گردید. در پنج مورد، توصیة پزشکی دارای تأثیر ممکن یا حتمی بر طرحهای تخلیه پزشکی بود. مشاورات عمده در زمینة مشکلات پوستی، رادیولوژی، ارتوپدی و جراحی سرپایی صورت پذیرفت. تله‌مدیسین هنگامی که فراهم کننده مراقبت مستقر در مکان دور است دارای مهارت کلینیکی کافی برای بکارگیری توصیه‌ها در مورد بیمار بود بسیار مفید واقع می‌شد. عملیات Prime time که در سال 1993 آغاز گردید، حمایت تله‌مدیسین را برای واحدهای پزشکی مستقر در مقدوینه و کرواسی فراهم آورد. این عملیات به روش جدید انجام گردید (Primetime II)، و در سال 1995 با افزایش پهنای باند ارتباطی به 30 برابر اندازه قبیل کیفیت تصاویر پزشکی که برای مقاصد مشاورة تشخیصی منتقل می‌گردیدند، رسید. تکنولوژی ATM (حالت انتقال همزمان T-1) برای چندین تست تلفیقی بکار گرفته شد که اولتراسوند با داپلر رنگی را در مقیاس T-1 نتیجه داد.

در سال 1996 وزرات دفاع ایالات متحده یک شبکه پزشکی در کشور بوسنی تأسیس نمود که پزشکان مستقر در میدان جنگ را به پزشکان پنج مرکز پزشکی ارتش در ایالات متحده (واشنگتن، تگزاس، کالیفرنیا، ناحیة کلمبیــا و هــاوایی) مرتبط می‌کــرد. بخــش تله‌مدیسین این پروژه (prime time III) از ماهوارة ارتباطی استفاده می‌کرد تا پزشکان ارتش بتوانند بوسیله صدا و تصویر واقعی با یکدیگر مشورت نمایند. پزشکان مستقر درخط مقدم جبهه با استفاده از تکنولوژی موجود، عکس‌های اشعه ایکس، اولتراسوند، سی‌تی‌اسکن و دیگر تعمیرات، تصاویر متحرک ویدئوی را برای پشتیبانی تشخیصی به بیمارستانهای دورتر منتقل ساختند.

همان پزشکان خط مقدم جبهه‌ها از آن سیستم برای دسترسی به سوابق و پرونده‌های پزشکی کامپیوتری و پیگیری ترخیص‌های بیماران استفاده می‌کردند. آنها نتایج رادیولوژی، آزمایشگاه و تجویز را دریافت می‌کردند و از حمایت منطقی پزشکان دیجیتالی، دندانپزشکی از راه دور، اطلاع رسانی کلینیکی آن لاین ، پست الکترونیکی، تکنولوژیهای آگاهی از وضعیت اجرای و کنترل پزشکی استفاده می‌کردند. برای عملیات Prime time III، زیر ساخت ارتباطی از ATM به یک چارچوب تلفیقی وابسته به معماری ISND (شبکه دیجیتالی خدمات تلفیقی) تغییر کرد. مرکز اصلی فعالیت تله‌مدیسین که در مرکز پزشکی منطقه‌ای لندستوهل آلمان واقع بود با اینترنت و یک دروازة ISND تجاری به کل جهان متصل گردید. آنتن‌های اصلی و بزرگ تله‌مدیسین در بیمارستان پشتیبانی جنگی در شهر تاسزار مجارستان و واحد MASH در شهر توز بوسنی نصب گردیدند.

 CSH از طریق مدارهای زمینی T-1 به لندستوهل متصل شدند و MASH از طریق دو مدار ماهواره‌ای T-1 به لندستوهل متصل شد. پزشکان می‌توانستند جلسات ویدئویی تله‌مدیسین را در هر مکان دلخواه برگزار نمایند و می‌توانستند به مراکز پزشکی واقع در ایالات متحده پس از ساعات کار عادی در آلمان یا هنگامی که تجربه کلینیکی ویژه‌ای برای مواقع فوری در بوسنی سریعاً در دسترس نبود، وصل شوند. اتصال به مراکز پزشکی در شرایط مختلف زمانی در 24 ساعت شبانه روز و 7 روز هفته بدون هیچگونه نیاز به پرسنل اضافی امکان پذیر بود.

گذرگاه ارتباطی

سیستم‌های ساده تله‌مدیسین در مواقع بروز حوادث غیر مترقبه اغلب می‌توانند مزایایی را در بر داشته باشند. چالش اصلی منطبق ساختن سیستم‌های ضروری و ارتباطی صحیح با یک الگوی پزشکی تله‌مدیسین حوادث غیر مترقبه می‌باشد. چالش مهم دیگر تفسیر و به کارگیری خلاصة اطلاعات اکتسابی و نتایج ضروری ارتباطی در زمان و مکان مورد نیاز می‌باشد.

زیر ساختهای ارتباط از راه دور از گردش اطلاعات در بین مکانهای جغرافیایی پراکنده حمایت می‌کنند. این گذرگاه که از یک برنامه معین تله‌‌مدیسین بهره خواهد گرفت از طریق زیرساختهای موجود و توانایی‌های مورد نیاز مشخص می‌شود. متوسط پهنای باندی که برای انتقال اطلاعات به کار می‌رود یک فاکتور محدوده کننده نوع سیستم تله‌مدیسین می‌باشد. خطوط زمینی مستقیم بوسیله سیستم‌های دوتایی فلزی، رایج‌ترین وسیله انتقالی برای شبکه‌های تلفن هستند. ولی فیبر نوری خدمات برجسته‌ای را ارائه می‌دهد. یکی از محدودیتهای خطوط مستقیم این است که ارتباط «نقطه به نقطه» را فراهم می‌آورند و قابل استفاده در سیستم موبایل نبوده و به طور مقرون به صرفه جهت ارسال به مکانهای دورتر توسعه می‌یابند و فقط با دشواری فراوان می‌توان از آنها برای پخش یک سیگنال بطور همزمان به همه بخشهای یک قاره بهره‌گیری نمود. برای غلبه بر این محدودیت‌ها، وسایل پخش بی‌سیم (نظیر رادیو و ماهواره) به خدمت گرفته می‌شوند. ارتباطات انتقالی بی‌سیم (عمدتاً رادیو) می‌توانند ارتباط مستقل از زیر ساختهای الکتریکی و تلفن محلی را فراهم آورند. بنابراین، خسارات ناشی از حوادث غیر مترقبه تاثیر چندانی بر ارتباطات بی‌سیم ند ارند.

در هر حال، خسارت به برج‌های رادیویی، ایستگاهای اصلی و تکرار کننده‌ها می‌توانند این ارتباطات را با وقفه مواجه سازند. در جایی که سایر وسایل نظیر خطوط زمینی یا خدمات موبایل در اثر حوادث غیر مترقبه خراب شده‌اند. یا در بسیاری از کشورهای در حال توسعه که تعداد این تجهیزات کافی نیست، ماهواره یک ابزار ارتباطی از راه دور مفید محسوب می‌گردد. اکثر ماهواره‌های ارتباطی تجاری در یک مدار زمینی هم زمان کره زمین یعنی در مسافت 300/22 مایلی (420164 کیلومتر) در بالای مدار زمین قرار می‌گیرند.
ماهواره‌های ثابت زمینی مکان ثابتی را در آسمان اشغال می‌کنند زیرا کاملاً با چرخش زمین می‌چرخند بدلیل مسافت انتقال طولانی بین ماهواره‌های ثابت زمینی و زمین، امکانات پخش باید بسیار قوی باشند که این امر مستلزم نصب امکانات و وسایل ثابت با آنتن‌های بلند است. هر چند که، سودمندیهای حاصل از ماهواره‌ها هزینه بالایی دارد. اخیراً پایانه‌های ماهواره‌ای هزاران یا دهها هزار دلار قیمت دارند که هزینه‌های سرویس و نگهداری هم به آن اضافه می‌شود، بنابراین فقط دولتهای بزرگ، سازمانهای امدادی بزرگ و رسانه‌های گروهی ثروتمند می‌توانند منابع ماهواره‌ای را در اختیار گیرند. برخی از جوامع و حتی کشورهای در حال پیشرفت نمی‌‌توانند از عهده هزینه‌های مربوط به ماهواره بر آیند و مجبورند برای کمک‌های ماهواره‌ای به آژانس‌های خارجی متکی باشند. خوشبختانه، با پیشرفت‌های که صورت می‌گیرد، هزینه‌های مربوط و پایانه‌های ماهواره‌ای قابل حمل در سالهای آینده کاهش خواهد یافت.

گرچه پژوهشهای پایانة ماهواره‌ای موجب فراهم آوردن آسایش بیشتری خواهند شد. (محصولات قابل حمل) حتی کوچکترین پایانه‌های ماهواره‌ای امروز فاقد کاربری سطح شخصی محصولات قابل حمل سلولار هستند.

دو رویکرد به سوی سیستم‌های ماهواره‌ای آینده مشکل قابل حمل بودن را حل خواهند کرد. یکی از رویکردها، انتقال دهنده‌ها و دریافت کننده‌های قدرت‌مندتر و بزرگتری را در ماهواره‌های ثابت زمینی قرار می‌دهد تا پایانه‌های کوچک‌تر دستی قابل استفاده باشد. رویکرد دیگر از یک مجموعه‌ای از ماهواره‌های غیر ثابت در مدار پایین زمین (LEO) بهره می‌گیرد. از آنجا که ماهواره‌های LEO نسبت به ماهواره‌های ثابت به زمین نزدیکتر هستند، نیازمندی به انتقال امواج زمینی و دریافت کننده‌های قوی کاهش می‌یابد.

پایانه‌های کوچک و سبک وزن سیار تلفن‌های موبایل می‌توانند برای ارتباط با ماهواره‌های LEO کفایت کنند. در زمینه ارتباطات مخابراتی در زمان وقوع حوادث غیر مترقبه، یک چنین سیستمی می‌تواند ارتباط سریع، کارآمد، قابل اعتماد و شخصی را برای امدادگران حوادث غیر مترقبه صرفنظر از شدت و گستردگی خرابی‌ها و خسارات ارائه دهد. شروع به کار ماهواره‌های مخابراتی LEO یک واقعه مهم تلقی می‌گردد. آنها می‌توانند مناطق جهان را به یکدیگر متصل نمایند و ارتباطات اصلی را بهتر از سیستم‌های کامل زمینی فراهم آورند. در مهمترین سطح، فردی که از ارتباط LEO استفاده می‌کند می‌تواند یک تلفن همراه داشته باشد که در تمام نقاط جهان قابل استفاده خواهد بود. در زمان ووقع یک حادثه غیر مترقبه حتی اگر محیط اطراف کاملاً خراب شده باشد، فرد دارنده یک تلفن همراه (جیبی) LEO می‌تواند به راحتی با سراسر دنیا تماس برقرار نموده و تقاضای کمک کند. تلاشهای مدیریت حوادث غیر مترقبه آینده به دلیل فقدان ارتباطات فلج نخواهد شد.

ابزاهاری ارتباطی جدید

برای مدیریت، تحلیل و مبادلة اطلاعات بهتر طی وقوع یک حادثه طبیعی، سیستم‌ها باید از بار مسئولیت مدیریت اطلاعات بکاهند. آنها باید وررود و بازیابی سریع یادداشتها، دسته‌بندی و گزارش سریع یافته‌ها و دسترسی آسان و به موقع به متون جدید، پایگاههای داده‌ها و دانش لازم را تسیهل نمایند. کارآیی فزایندة اینترنت، شبکه گستردة جهانی، حقیقت مجازی، ساختن کامپیوترهای خیلی کوچک و مطالب جدید، موجب پیشرفت مدیریت منابع و تحقیقات علمی مربوط به حوادث غیرمترقبه و ادارة امور خواهند شد.

اینترنت و شبکه گسترده جهانی:
اینترنت در اوسط دهه 1990 به طور غیر منتظره‌ای رواج یافت، اگر چه تاریخچة آن به سه دهه قبل بر می‌گردد ولی هم اکنون تسهیلات و امکانات بی‌نظیری برای ایجاد ذخیره‌سازی و مبادله اطلاعات فراهم آورده است. افزایش سریع استفاده از اینترنت به علت قابلیت خواندن و نوشتن کامپیوتری توسط استفاده کنندگان، دسترسی ارزان قیمت به سخت افزارها و نرم افزار کامپیوتری و بهتر از همه، دسترسی در همه مکانها مفید واقع شده است و نیز گسترش خواهد یافت. کاربران هم اکنون می‌توانند: صدا، تصاویر ویدئویی، متون و نرم افزارهای مورد نیاز (ماننــد Java applet، افزودنی و برنامه‌های اصیل باینری (دودیی)) قابل اجرا را از طریق اینترنت مبادله نمایند.

شبکه‌های مدیریت حوادث غیر مترقبه:
در حالت ایده‌آل، یک منبع جهانی که همه کشورها را به هم مرتبط می‌نماید. به اشتراک گذاشتن اطلاعات و تجربیات مربوط به حوادث غیر مترقبه را تسهیل می‌نماید. بسیاری از کشورها برای خودشان شبکه‌های قابل دسترسی اینترنتی مربوط به حوادث غیر مترقبه را تاسیس نمودند. یکی از تلاشها، که شبکه بهداشت جهانی (GHNER) است، یک دروازه برای اطلاعات بهداشت عمومی در سطح جهانی پدید می‌آورد. GHNET یک اتحادیه از متخصصان پزشکی و آژانسهای ارتباطی (دانشگاه پتزبوگ، سازمان بهداشت همگانی، بانک جهانی، سازمان بهداشت جهانی، اداره هوا و فضای ملی و آژانس آمریکایی برای گسترش بین‌المللی) است که در یک معماری اطلاعات بهداشتی در حال پیشرفت سهیم شده‌اند. اهداف GHNET در سه حیطه اصلی قرار می‌گیرند: 1- ارتباط بین آژانس‌ها، ارتقاء آموزش بهداشت از راه دور، پیشیگری از راه دور در سطح جهان، توسعه برنامه‌های ویژه.

GHNET یک آموزش از راه دور برای تشویق افرادی که در زمینه ارتباط از راه دور و اپیدمیولوژی یا بهداشت عمومی، آموزش دیده‌اند. جهت فراهم آوردن مهارت و علوم پزشکی آنلاین و ساده را آغاز کرده است. GHNET امیدوار است شبکه‌ای ایجاد کند که بتواند اطلاع رسانی سریع و صحیح را در موقع وقوع حوادث غیر مترقبه انجام دهد. یک شبکه بهداشتی جهانی برای زمان حوادث غیرمترقبه (GHDNET) در دانشگاه اهیم ژاپن به عنوان بخشی از GHNET اصلی آغاز بکار کرده است. GHDNET یک سایت اینترنتی اصلی برای پزشکی حوادث غیر مترقبه می‌شود. این شبکه کلیة سازمانها و افرادی را که در سطح جهان در امور مربوط به کمک‌رسانی حوادث غیر مترقبه کار می‌کنند، در فهرستهایی ذکر کرده و اتصالات گسترده‌ای را در حوادث غیر مترقبه براساس بانک اطلاعاتی (پایگاه داده‌ها) به وجود می‌آورد. یکی از اهداف آن ایجاد یک شبکة رسمی و جدید برای انتقال اطلاعات به منظور انجام پزشکی اورژانس و حوادث غیر مترقبه است. GHDNET، افراد و سازمان‌ها را صرفنظر از کشور محل سکونت یا شغل رسمی‌شان بطور داوطلبانه ثبت نام می‌نماید. شرکت کنندگان منابع اطلاعاتی را اختیار یکدیگر گذاشته و طی وقوع حوادث غیر مترقبه با یکدیگر ارتباط برقرار می‌نمایند. GHNET در ژاپن و ایالات متحده دوره‌های آموزشی کوتاه مدت برگزار می‌نماید. سازمان ملل متحد برای هماهنگی تلاشهای انسان دوستانه یک شبکه امدادی را به عنوان یک سیستم اطلاع رسانی جهانی بر پایة وب تأسیس کرده تا تلاشهای امدادی انسان دوستانه را بهبود بخشد و حمایت کند. این شبکه تقسیم‌بندی به موقع اطلاعات معتبر را در مورد پیشگیری، آمادگی و پاسخگویی به حوادث غیر مترقبه را امکان پذیر می‌سازد. شبکه امدادی در 24 ساعت قابل دسترسی است، کاربر می‌تواند زبان دلخواه را انتخاب نماید و به نقشه‌ها، به روز رسانی‌ها و پایگاههایی جهت سایت‌های اینترنتی دیگر آژانسهای بشر دوستانه دسترسی پیدا کنند. این یک فروشگاه کامل جهت اطلاع رسانی به موقع و معقول براساس منابع و وضعیتها را ایجاد می‌کند. وزارت دفاع آمریکا در حال توسعة یک منبع کامل ازکمک و اطلاع رسانی مربوط به بلایای طبیعی با مرکز اطلاع رسانی مجازی‌اش (VIC) است.

VIC تکنولوژیهای مدیریت اطلاعات موجود را با منابع اطلاعاتی موجود، اینترنت، پایگاه وب، موتورهای جستجوگر سریع، ابزارهای مدل پیشگیری و مانیتورهای حساس از راه دور، ادغام می‌نماید. این تلاش که با راهنمایی ستاد فرماندهی ایالات متحده در هاوایی و با همکاری مرکز جنگ ستاد مشترک در سافولک ایالت ویرجینیا و مرکز ارتقاء مدیریت حوادث غیر مترقبه و کمکهای انسان دوستانه صورت پذیرفته است، از سازمانهای بین‌المللی و داوطلب خصوصی، غیردولتی و نظامی که در کمک رسانی انسان دوستانه یا عملیاتهای مدیریت بر حوادث غیر مترقبه شرکت می‌کنند حمایت و پشتیبانی به عمل می‌آورد. VIC یک منبع متقابل خواهد شد که می‌تواند کمک دستی و الکترونیکی را از منابع گوناگون گسترده مربوط به محل وقوع حوادث غیرمترقبه (شامل آژانسهای اطلاعاتی تجاری، و منابع قابل افشاء نظامی و سازمانهای محلی و جهانی است) درخواست نماید. VIC از طریق انجام آنالیزهای سطح اولیه اطلاعات و انتقال داده‌ها و خلاصه وقایع جهت ایجاد ارتباط زمینی مداوم، کلیه تلاشها را هماهنگ می‌نماید. آزمایش VIC در یک سری آزمایشات در آوریل 1998 آغاز شد و تا 1999 ادامه یافت. ملاحظات چند زبانه بودن طی ارتباطات حوادث غیر مترقبه باید مد نظر قرار گیرد. کارکنان امدادرسانی چند ملیتی، چه به یک صحنه فرستاده شده باشند یا با آن ارتباط الکترونیکی داشته باشند، همیشه مشکلات مربوط به اختلاف زبان را حل می‌کنند. بطور ایده‌آل، یک سیستم مباحثه با بحثهایی به زبان خارجی، بعنوان بخشی از یک سیستم اطلاع رسانی حوادث غیر مترقبه‌ جهانی کمک بزرگی خواهد نمود. مؤسسه پزشکی عملیاتهای نیروی دریایی ایالات متحده، مدل ارزیابی بهداشتی سریع را توسعه داده که این مدل ترجمة عبارات مبتنی بر کامپیوترهای کوچک یا لپ‌تاپ (کامپیوتر کیفی)، ثبت مهاجران، و پرسش‌های پزشکی متعددی را در بر می‌گیرد. این مدل برای کاربرد نظامی که شامل جمعیتهای محلی، زندانیان جنگی، برنامه‌های غیر نظامی و نیروهای اشغالگر چند ملیتی می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد. با استفاده از این مدل، یک مصاحبه‌گر عبارتی انگلیسی را انتخاب می‌کند و کامپیوتر آنرا به زبان دیگر (که توسط گیرنده بومی مشخص می‌شود) بازگو می‌کند. این سیستم از یک محاورة دو طرفة محدود و متمرکز بدون حضور یک مترجم انسانی حمایت می‌کند. زبانها را می‌توان به سرعت عوض نمود و افراد بی‌سواد هم می‌توانند از این سیستم استفاده کنند. ترقی این سیستم مباحثه چند زبانه مبتنی بر اینترنت به کارکنانی که کامپیوترهای لپ‌تاپ بی‌سیم در اختیار دارند، امکان و اختیار تحقیق و بررسی در خصوص مصدومان حوادث غیر مترقبه در اقصی نقاط جهان را می‌دهد.

منبع :انجمن درمانگران ایران

نانوتکنولوژی در پزشکی

اگر پیشرفتهای کنونی بتوانند معیاری برای سنجش پیشرفتهای آینده باشند ، احتمالاً در همین دهه ، انقلاب ششم صنعتی ،یعنی ساخت دستگاهها در مقیاس نانومتر اتفاق خواهد افتاد .

مقیاس میکرومتر که هزار برابر کوچکتر از میلیمتر است ، اساس فناوری تراشه های کامپیوتر را تشکیل می دهد . حافظه های CPU , ROM , RAM ، همگی مشخصه هایی دارند که اندازه آنها بر حسب میکرومتر سنجیده می شود . تمامی فناوری پردازنده ها ،‌‌در اصل برای کاهش حجم مدارها از میلیمتربه میکرومتر است . با روشهای سنتی ،‌توانسته است تا مقیاس میکرومتر پیش رود اما پیشرفت بیشتر در کاهش حجم با روشهای سنتی امکان پذیر نخواهد بود چرا که در مقیاسهای کوچکتر از میکرومتر در کاهش حجم ، ماهیت موجی الکترون بارز میشود .
اگر یک میکرومتررا هزار بارکوچکترکنیم به مقیاس نانومتر خواهیم رسید . مقیاسی که در آن اتمها به اجسامی ملموس تبدیل میشوند.

یک مکعب به حجم یک نانو متر مکعب ، 176 اتم دارد. طراحی و ساخت در این مقیاس به یکپارچگی و همکاری علوم مختلفی نظیر فیزیک ، شیمی ، مهندسی برق ،‌مکانیک و کامپیوتر نیاز دارد . و این حیطه جدید از علم را مهندسی مولکولی و یا نانوتکنولوژی مولکولی (Molecular Nano technology ) می نامند . هدف مهندسی مولکولی،‌ساخت سیستم هایی است که هزار بار کوچکتر از کوچکترین دستگاههای فعلی می باشد.تا همین اواخر ، این مسئله بیشتر به رویا می ماند چرا که نیاز به پیشرفتهایی داشت که تا آینده دور در اختیار انسان قرار نمی گرفت . اما این موقعیت امروزه در حال تغییر است.
همانطور که گفته شد ، بزرگترین مانع برای نانوتکنولوژی ، حد امکان کوچکتر کردن دستگاهها ، با روشهای فعلی می باشد . اما امروزه انسان در حال کسب مهارتهایی است که به او این امکان را می دهد که سیستم های نانومتری مورد نیازش را در حد مولکولی و از پایین به بالا بسازد . بعبارت دیگر لازم به کوچکتر کردن دستگاههای موجود نیست بلکه مولکولهای مورد نیازش را بصورت اتم به اتم خواهد ساخت.
برای ساخت و ساز اتمی ، مشکل عمده دیگری نیز وجود دارد وآن مسئله زمان است . ساخت یک دستگاه پیچیده که تعداد زیادی اتم دارد و نیز ساخت نمونه های زیاد از یک دستگاه خاص با روش فوق الذکر، بسیار وقت گیر است . اما امروزه شیمیدانها در زمینه طرح وتولید مولکولهایی که امکان خود مونتاژی و تولید مثل دارند، پیشرفت های چشمگیر نموده اند و حتی جایزه نوبل شیمی در سال 1987 به همین زمینه کاری تعلق گرفت.در حقیقت با این روش ماشینهای مولکولی را مجبور به تهیه کپی از خودشان می نمایند تا با ایجاد یک واکنش زنجیره ای ، تعداد زیادی ماشین در مدت زمان کم ساخته شود . در سایر علوم مرتبط نیز پیشرفتهایی رخ داده است که امکان مهندسی مولکولی را به تدریج فراهم نموده است . مثل پیشرفت در توانایی مدل سازی و شبیه سازی سیستم های کامپیوتری ، ساخت دستگاههای الکترونی که در سطح مولکولی کار میکنند(شرکت تگزاس اینسترومنت، ترانزیستورهایی ساخته است که در مقیاس مولکولی کار میکند) ،ساخت سیم های کوانتومی با پهنای حدود 30 نانومتر با روش لیتوگرافی اشعه ایکس و نیز ساخت مواد جدیدی بنام نانو کامپوزیت ها که از 100تا 1000 اتم تشکیل شده اند.
اگر پیشرفتهای کنونی بتوانند معیاری برای سنجش پیشرفتهای آینده باشند ، احتمالاً در همین دهه ، انقلاب ششم صنعتی ،یعنی ساخت دستگاهها در مقیاس نانومتر اتفاق خواهد افتاد .

این تکنولوژی چه فایده ای دارد ؟
مهمترین فایده این تکنولوژی بهبود در تکنیک های ساخت و ساز است . ساخت وسازهای مولکولی باعث ایجاد دستگاههایی با دقت اتم خواهد شد . و این خود باعث ساخت دستگاههای متنوع مورد نیاز می شود . کنترل سیستم ها از مقیاس ماکروبه مقیاس میکرو تبدیل می شود و بطور هم زمان هزینه های ساخت نیزکاهش می یابد .یکی ازمهمترین پیشرفتها در حیطه علوم پزشکی رخ خواهد داد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت .نانوتکنولوژی تمام جنبه های زندگی ما را تحت تاثیر قرارخواهد داد : از آبی که می خوریم تا هوایی که تنفس می کنیم ، هنگامی که قدرت بکارگیری ماشین هایی در سطح مولکولی داشته باشیم ، قادر به ساخت سیستم هایی خواهیم بود که بطور انتخابی مواد سمی و ارگانیسم ها را از هوا یا آب حذف نمایند و در حقیقت یکی دیگر از مهمترین پیشرفتها در حیطه طبیعت و حفظ آن صورت خواهدگرفت. نانو تکنولوژی در زمینه فضانوردی نیز مفید خواهد بود . هزینه حمل هر کیلوگرم بار توسط فضا پیما حدود بیست هزار دلار می باشد . با بکار گیری نانو تکنولوژی ، انسان می تواند از وسایل کم حجم و درعین حال متنوع تری برای تحقیقات فضایی استفاده نماید و پیشرفت هایی که در زمینه پزشکی رخ خواهد داد ، امکان ایجاد تطابق بیشتر انسان با محیط های خارج کره زمین را فراهم می نماید . در زمینه صنایع نیز فواید نانوتکنولوژی ، ناگفته مشخص است . بکارگیری دستگاههای نانومتری در تعمیرات ،‌کنترل کیفی ، ساخت وساز صنعتی ، کاهش خطرات صنعتی برای انسان وپیشرفت در ساخت وسائل با مقیاس های بزرگ ، بسیار تاثیر گذار خواهد بود.
نانوتکنولوژی در پزشکی : NanoMedicine
اکثر بیماریها بعلت آسیب در سطح سلولی و مولکولی ایجاد می شوند و روشهای درمانی فعلی نسبت به این مقیاس بسیار بزرگ و زمخت محسوب می شوند . از نقطه نظر سلولی ، حتی یک اسکالپل ظریف نیز ، بیشتر به سلولها آسیب می رساند تا ترمیم و معالجه .نانو تکنولوژی امکان ساخت ماشین های پیچیده مولکولی را فراهم کرده است که حتی از سلول های بدن نیز کوچکتر هستند . این ماشین های کوچک ( Nanobots ) با کنترل برنامه ریزی شده کامپیوتری قادرند که در سطح سلولی و مولکولی به درمان بپردازند .

این دستگاه های کوچک قادرند مانند سیستم های طبیعی بدن به حمل و نقل مولکول ها بپردازند و می توانند ابزار آلات ظریف را جهت مقاصد تشخیصی و درمانی منتقل نمایند، امکان شناخت بیشترپدیده های مولکولی مانند واکنش با رسپتور های سطح سلولی و استفاده از آنها برای مقاصد درمانی را فراهم کنند،‌قبل از ایجاد بیماری و با شروع تغییرات مولکولی ، اخطار دهند ، و خود تغییرات ایجاد شده را اصلاح نمایند و بعبارتی دیگر بدن انسان را همیشه در یک حالت Tune-up دائمی نگه دارند.
◄ Nanobot های جراحی قادر خواهند بود از سوراخهای طبیعی پوست بدن وارد شوند و وظایف خود را انجام دهند ،‌می توانند در سطح سلولی و مولکولی اقدام به حذف یا ترمیم نمایند و بخیه های مولکولی بزنند . بدین معنا ، وقتی که یک برش بزرگ جهت مقاصد جراحی لازم باشد، فرآیند ترمیم نیز با اتمام جراحی ، کامل خواهد شد .
◄ داروهای فعلی برای رسیدن به محل اثر خود ، در تمام بدن انسان پخش می شوند . این مسئله شاید برای انسولین لازم باشد اما مطمئناً برای داروهای کموتراپی بی ضرر نیست با استفاده از Nanotechnologyامکان انتقال داروها به سلولهای هدف فراهم می آید و از ایجاد عوارض جانبی برای بافت های دیگر و حتی سلولهای دیگر جلوگیری می کند .

حتی امکان ساخت مواد شیمیایی لازم در محل توسط Nanobots ها فراهم می شود وبه وارد کردن دارو ازخارج بدن،نیازی نخواهد بود.
◄ در زمینه پیوند اعضا نیز ناتوتکنولوژی بکار می آید. امکان ساخت اعضای طبیعی بدن توسط سلولهای خود شخص بیمار و نیز امکان ساخت اعضای مصنوعی فراهم خواهد شد.

دستگاه هایی که توسط این تکنولوژی ساخته شوند ، از منابع انرژی طبیعی بدن ( مثل گلوکز ) استفاده می کنند و نسبت به حالات بدن حساس بوده و واکنش نشان می دهند .
◄ بدن انسان دارای تعداد بسیار زیادی از مکانیسم های پیام رسانی شیمیایی و عصبی است که امکان کنترل اعضای مختلف و فعالیت هماهنگ آنها را فراهم آورده است . با تغییر دادن این پیامها می توان به مفهوم Heterostasis رسید که در آن اعضا و سیستم های مختلف بدن دارای تصویری متفاوت از آنچه که اکنون هستند ، خواهند شد .
تحقیقات زیادی صورت گرفته است تا بهترین حالت ترکیب کاری اعضای مختلف بدن تعیین شود و آشکار شده است که بدن انسان بطور طبیعی در بهترین حالت Optimum از لحاظ ترکیب اعضای مختلف قرار گرفته است.اما در برخی حالات غیر طبیعی ، شاید Heterostasis مفید باشد.مثلا بجای آنکه سعی کنیم ارگان جایگزین شده دقیقاً مثل ارگان طبیعی کار کند ، میتوانیم واکنش های سایر اعضا نسبت به آن راتغییر دهیم تا در کل سیستم بدن مشکلی ایجاد نشود . یا در حالاتی مانند شوک سپتیک که بسیاری از آثار زیانبار و گاه کشنده آن بعلت واکنش های زنجیره ای بدن انسان می باشد ، با قطع کردن ارتباط سیستم های مختلف می توان جان بیمار را نجات داد. در زمینه ایجاد Heterostasis ، ناتوتکنولوژی و نانوبوت ها براحتی میتوانند ایفای نقش کنند.
◄ سلولهای بدن انسان دارای توالیهای خاصی از DNA بنام تلومر می باشند که با هر تقسیم سلولی کوتاهتر می شوند.با کوتاه شدن تلومر ها ، قدرت تقسیم سلولی کم شده و سلول پیر می شود.با استفاده از نانوتکنولوژی میتوان از کوتاه شدن تلومر ها جلوگیری کرد و در نتیجه مانع پیری سلول شد . البته اینکار باید با احتیاط صورت گیرد،چرا که کوتاه شدن تلومریکی از مکانیسم های طبیعی ضد سرطان بدن انسان می باشد .
◄ یکی از علل آسیب سلولی ، تجمع مواد زیانبار داخل سلولی است که می تواند باعث و بانی بسیاری از بیماریها شود.بیماریهایی مانند آلزایمر ، هانتینگتون ،آمیلوئیدوز کهنسالی و… همگی در اثر تجمع مواد داخلی سلولی ایجاد می شوند.
Nanobot ها می توانند از سلولی به سلول دیگر بروند و مواد زائد داخل آنرا جذب و تجزیه نمایندو مانع بسیاری از بیماریهای مذکور شوند.
◄ ماده ژنتیک انسان دائماً در معرض آسیب ناشی از مواد شیمیایی و اشعه است . تغییرات و آسیب های DNA می تواند زمینه ساز بیماریهای مختلفی باشد . Nanobot ها علاوه بر اینکه می توانند مواد شیمیایی مضر را جذب و تجزیه نمایند ، قادرند DNA انسان را تحلیل نموده و آسیب ها را رفع نمایند و حتی بطور دوره ای کروموزوم را با کپی های بدون اشتباهی که قبلاً تهیه کرده اند جایگزین نمایند .
◄ سلولهای سرطانی از بسیاری جهات با سلولهای طبیعی فرق دارند و سیستم ایمنی انسان از روی نشانگرهای سطح سلول می تواند سلولهای سرطانی راشناسایی و نابود کند. اما عمل سیستم ایمنی بدن کافی نبوده و در بسیاری از موارد قادربه شناسایی و نابودکردن سلولهای سرطانی نیست.Nanobot ها می توانند وارد سلولهای سرطانی شوند وتمام مواد شیمیایی داخلی آن و حتی نسخه DNA آن را تحلیل نمایند و به درستی سلول سرطانی را شناسایی نمایند و ازبین ببرند.
◄ سلولهای مغز انسان تقسیم ناپذیرند و با مرگ سلول مغزی ، جانشینی برای آن وجود نخواهد داشت.در این مورد نیز نانوتکنولوژی مفید است . آنها میتوانند با تنظیم سیستم شیمیایی سلول مانع مرگ آن بشوند، مواد شیمیایی مضر را از بین ببرند، وحتی با تقلید کردن اعمال سلولی،پس از مرگ سلول آنرا شبیه سازی نمایند.
◄ میکروبها و ویروسهای بیماریزا با مکانیسمهای مختلفی می توانند از نابود شدن در بدن انسان بگریزند و ایجاد بیماری نمایند . مثلا Ebola آنقدر سریع پیشرفت می کند که سیستم ایمنی بدن نمی تواند پاسخ دهد و یا Herpes که باعث تغییردر ژنوم سلول می شـود .

توسط نانوتکنـولوژی و برنامه ریزی Nanobot ها می توان به سرعت عوامل پاتوژن را شناسایی و نابود کرد . حتی در مواردی که یک عامل بیماریزای جدید وجود دارد می توان سریعاً با استفاده از تغییر در برنامه Nanobot ،عوامل ناشناخته را شناسایی و نابود کرد .
◄حوادث یکی از مهترین علل مرگ ومیر در سطح جهان است .تروماهای فیزیکی، مسمومیت ها ،خفگی ها و … همگی می توانند بسرعت باعث مرگ انسان شوند.
با استفاده از Nanobot ها دائمی و ساکن در بدن(Permanent Nanobots ) میتوان جان انسان را در برابر حوادث حفظ کرد .آنها قادرند بسرعت و با رساندن اکسیژن به سلولهایی که در معرض کمبود آن قرار گرفته اند ،‌ ازمرگ سلولی جلوگیری نمایند،فرآیند ترمیم را سرعت ببخشند ومسمومیتها را رفع کنند

مواردی که در زمینه کاربرد نانوتکولوژی در طب ذکر شد ، اکثراً از مواردی بوده اند که جزو محدودیت های طب به شمار می روند . و در حقیقت نانوتکنولوژی در مرحله ای مهم از تاریخ طب، به یاری انسان آمده است . اکثر محققان عقیده دارند که نانوتکنولوژی هدفی دست یافتنی است و هنگامی که نانوتکنولوژی در دسترس قرار گیرد ، انقلاب بزرگی در علم طب ایجاد خواهد کرد. در بسیاری از موارد تکنیک های فعلی تشخیص و درمان را بهبود خواهد بخشید و درمواردی نیز تنها راه ممکن برای تشخیص یا درمان بیماریهای لاعلاج فعلی خواهد بود.

نوشته شده توسط دکتر نعمامحمدیان روشن

منبع :انجمن درمانگران ایران