وبلاگ شخصی دکتر امیرهوشنگ واحدی
دکتر امیر هوشنگ واحدی متخصص طب فیزیکی و توابخشی، درمان بیماریهای ستون فقرات، عصبی، عضلانی و مفصلی و ... مطب کرج، جهانشهر-روبروی بیمارستان مدنیوبلاگ شخصی دکتر امیرهوشنگ واحدی
دکتر امیر هوشنگ واحدی متخصص طب فیزیکی و توابخشی، درمان بیماریهای ستون فقرات، عصبی، عضلانی و مفصلی و ... مطب کرج، جهانشهر-روبروی بیمارستان مدنیفواید و مضرات تردمیل
تنها گروهی که نمی‌توانند از تردمیل استفاده کنند افرادی هستند که دچار مشکلات استخوانی و مفاصل در پا هستند.به‌دلیل فشاری که در هنگام دویدن یا پیاده‌روی به پاها وارد می‌شود افرادی که پایشان آسیب دیده است یا مفاصل آنها خشک است، ورم داردیا درد می‌کند نباید بر روی تردمیل پیاده‌روی کنند. بنابراین تردمیل برای تمامی افراد دیگر مناسب است.
حتی افرادی که بیماریهای قلبی دارند نیز می‌توانند ازتردمیل استفاده کنند البته قبل از شروع ورزش با تردمیل، حتما باید با پزشکشان درمورد حداکثر شدت دویدن و ضربان قلب مجاز مشورت کنند. تردمیل حتی می‌تواند برای بازتوانی افرادی که دچار سکته مغزی و در نتیجه ضعف عضلات شده‌اند،مورد استفاده قرار گیرد.
فواید تردمیل
اولین دلیلی که مردم تردمیل رابرای ورزش انتخاب می‌کنند، راحتی است. تردمیل به شما اجازه می‌دهد حتی در هوای برفی و بارانی، خیلی سرد یا خیلی گرم،در زمان طوفان و تاریکی،بدوید. با تردمیل دیگر درترافیک سنگین شهری وقت‌تان را برای رسیدن به باشگاه ورزشی هدر نمی‌دهید.
می‌توانیددر هر زمانی از روز، چه صبح‌زود و چه آخر شب ورزش کنید. دلیل دیگری که به‌خصوص برای خانم‌ها اهمیت دارد، ایمنی است زیرا با حوادث غیرمترقبه خارج از خانه، مواجه نمی‌شوند.
هنگامی‌که روی تردمیل ورزش می‌کنید، می‌توانید همزمان تلویزیون تماشاکنید، تلفنی با دوستانتان صحبت کنید و یا به موسیقی دلخواهتان گوش دهید.
دلیل دیگری که افراد تردمیل را ترجیح می‌دهند این است که بدون آماده‌سازی زیاد قبلی می‌توانند در هر زمان از روز که دوست داشتند با تردمیل پیاده‌روی کنند و یا بدوند. همچنین برای افرادی که ترجیح می‌دهند در خلوت خانه‌شان و به‌دور از هیاهوی بیرون ورزش کنند، تردمیل یک انتخاب ایده‌آل است.
امروزه،تردمیل‌های مدرن، برنامه‌های پیاده‌روی و دویدن متنوعی را با استفاده از تغییر دادن شیب و تغییر دادن سرعت دستگاه، ایجاد می‌کنند تا یک ورزش موثر انجام داده باشید و به تناسب اندام برسید. تردمیل‌های مدرن،با استفاده از کنترل ضربان قلب شما به‌صورت مداوم، به شما اجازه می‌دهند تا ورزش خود را به یک ورزش علمی وموثر تبدیل کنید. یک عملکرد ویژه این تردمیل‌ها این است که با توجه به میزان ضربان قلب شما سرعت خود را کم‌وزیاد می‌کنند تا به سیستم قلب و عروق شما فشار زیادی واردنشود. همچنین صفحه تردمیل از جنسی است که برخلاف آسفالت و موزاییک از آسیب‌های وارده به پا جلوگیری می‌کند.
یکی از مشکلات و خطرهایی که در کار با تردمیل وجود دارد، آسیب عضلات اندام تحتانی به ویژه در ناحیه ران و پشت ران و ساق پاست. این موضوع نیز به علت کار کشیدن زیاد از این گروه از عضلات در هنگام کار با تردمیل است چون در هنگام کار با تردمیل، مسافت پیموده شده از نظر ظاهری مخفی می‌ماند
مضرات تردمیل
از جمله آسیب‌های ورزشی‌ای که در کار با تردمیل بروز می‌یابد، آسیب زانو است. نقطه‌ای از بدن که بیشترین بار و وزن بدن را تحمل می‌کند، زانوهاست و وقتی در مدت زمان طولانی، فشار مداومی به آن وارد شود یا در مدت زمان کم، فشار زیادی بر آن تحمیل شود، دچار تغییرات شبیه آرتروز می‌شود، یعنی غضروف آن ساییده می‌شود و درد و مشکلات دامنه حرکتی مفصل به وجود می‌آید، یعنی زانو به سختی باز و بسته می‌شود.
یکی از مشکلات و خطرهایی که در کار با تردمیل وجود دارد، آسیب عضلات اندام تحتانی به ویژه در ناحیه ران و پشت ران و ساق پاست. این موضوع نیز به علت کار کشیدن زیاد از این گروه از عضلات در هنگام کار با تردمیل است چون در هنگام کار با تردمیل، مسافت پیموده شده از نظر ظاهری مخفی می‌ماند (اگرچه به صورت دیجیتالی نمایش داده می‌شود)، به همین علت میزان شدت ورزش و مسافت پیموده شده، کمتر از حد واقعی تخمین زده می‌شود. با شدت بیشتر ورزش، فرد بیشتر در معرض آسیب قرار می‌گیرد.
از خطرهای تردمیل می‌توانیم به استفاده از انواع شیب‌دار آن اشاره کنیم. کسانی که از انواع شیب‌دار آن به صورت نامناسبی استفاده می‌کنند، هم به آسیب مفاصلی چون زانو، مفصل لگن و مچ پا دامن می‌زنند و هم به طور ناخودآگاه شدت ورزش را بیشتر می‌کنند و خود را در صورت وجود عوامل خطر بیماریهای قلبی، در معرض ابتلا به این‌گونه بیماریها قرار می‌دهند.
کسانی که به استفاده از تردمیل عادت ندارند و مبتدی و تازه‌کارند یا به علل گوناگون، به انواع سرگیجه و نداشتن تعادل دچارند، در هنگام کار با تردمیل، ممکن است از روی دستگاه سقوط کنند و دچار عوارض ثانویه شوند چون افراد می‌توانند تعادل خود را در هنگام پیاده‌روی حفظ کنند اما نمی‌توانند روی تسمه تردمیل که دایم در حال حرکت است، به حفظ تعادل خود بپردازند و این موضوع خطر بروز آسیب را افزایش می‌دهد.
کسانی که با تردمیل کار می‌کنند، به علت اینکه در فضای بیرون از منزل و فضای آزاد نیستند، ناخودآگاه مراقب رطوبت و گرما و میزان تعریق خود نیستند و این موضوع ممکن است موجب بروز شوک گرمایی یا افت فشار خون شود و افتادن ناگهانی فرد روی دستگاه یا روی زمین موجب بروز آسیب او می‌شود. دمای اتاق هم باید برای حرکت روی تردمیل مناسب باشد چون اگر فضای اتاق از لحاظ میزان اکسیژن فقیر باشد، فرد دچار حملات قلبی خواهد شد و در آخر لباس فرد هم باید لباس مناسبی باشد چون در غیراین صورت تهویه پوستی درست انجام نمی‌گیرد.
کاربرد کورکورانه تردمیل خستگی منفی می‌آورد که یا به دلزدگی و کنار گذاشتن تردمیل ختم می‌شود (که اتفاقا این اشباع شدن زودهنگام، موضوع شایعی است) یا به یک صدمه بدنی به‌خصوص در کمر و پاها. اگرجابه‌جایی قدم روی تردمیل با حرکت تسمه آن ناهماهنگ باشد در زانوی فرد شوک ایجاد می‌شود.
در ضمن، هنگامی که شیب یا سرعت تردمیل مناسب نباشد، ممکن است با فشار بر دستگاه قلبی عروقی، موجب بروز عوارض قلبی مانند اختلال خونرسانی به قلب و حتی سکته قلبی شود که این عوارض، کم مشاهده نمی‌شود. همچنین سرعت زیاد نامناسب با وضعیت آمادگی جسمانی فرد استفاده کننده، موجب زمین خوردن و یا بدتر شدن وضعیت بیماری قلبی او می‌شود.
می‌توانیددر هر زمانی از روز، چه صبح‌زود و چه آخر شب ورزش کنید. دلیل دیگری که به‌خصوص برای خانم‌ها اهمیت دارد، ایمنی است زیرا با حوادث غیرمترقبه خارج از خانه، مواجه نمی‌شوند
مشکل دستگیره‌ها
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات استفاده کنندگان تردمیل این است که هنگام دویدن یا راه رفتن دستگیره‌ها را نگه می‌دارند. گرفتن دستگیره‌ها مشکلات زیادی را برای ورزشکار ایجاد می‌کند. برخی از این مشکلات شامل این موارد هستند:
* موجب کاهش شدت ورزش می‌شود، در نتیجه کالری کمتری سوزانده می‌شود و منافع ورزش هوازی کاهش می‌یابد.
* حالت و وضعیت طبیعی بدن را به هم می‌ریز د .
*خطر کشیدگی عضلات را افزایش می‌د هد .
* هماهنگی و تعادل را کاهش می‌دهد .
*حس عمقی عصبی را کاهش می‌د هد . این حس، توانایی احساس موقعیت بدن و تثبیت آن در فضای اطراف است
منبع : تبیان
سونا
آیا می دانید که خاستگاه و زادگاه سونا کشور فنلاند است؟ قدمت سونا در این کشور به 1000 سال پیش باز می گردد.شـمـار سـونــاها در کشور فنلاند از تعداد خودروهای این کـشــور افزون تر است. به ازای هر 4 فنلاندی یک سونا وجود دارد.
در فصل زمستان فنـلانـدی هـا عــادت دارند پس از سونا گرفتن در دریاچه و یا برکه بسیار سـرد و یــــخ زده آب تنی کنند و یا روی برف غلت بزنند.
چگونه از سونا استفاده کنیم ؟
1- پیش از ورود به اتاق سونا جواهر آلات، ساعت، عینک و لنزهای طبی خود را از خود جدا کنید.
2- قبل از آنکه وارد سونا شوید، دوش بگیرید و خود را با صابون بشویید.
3- به محض ورود به سونا برای آنکه بدنتان به گرما عادت کند ابتدا روی زمین و یا نیمکت پایین بنشینید وسپس به نیمکت فوقانی سونا بروید، در این میان می توانید زیر خود یک حوله کوچک نیز بیندازید.
4- چند دقیقه به همین صورت در سونا بنشینید تا گرما به بدن شما نفوذ کرده و روزنه های پوست شما باز شود.
پس از سونا:
1- بعد از سونا باید زیر دوش آب ولرم رفت تا عرق پاک شود.
2- برای خنک کردن بدن از دوش آ ب سرد استفاده شده و یا از حوضچه آب سرد استفاده می‌گردد. توجه شود، از حوضچه آب سرد بیش از 2 یا 3 بار به شکل غوطه خوردن استفاده نگردد. زیرا حرارت بدن به سرعت پایین آمده و عوارض نامطلوبی مانند انقباض عضلانی، سرما خوردگی و لخته شدن ذرات چربی در رگهای بدن می‌گردد. (البته تمام بدن خود را همزمان داخل آن کنید تا خون در سرتاسر بدن تان بطور یکنواخت تغییر دما بدهد)
برای خنک کردن بدن از دوش آ ب سرد استفاده شده و یا از حوضچه آب سرد استفاده می‌گردد. توجه شود، از حوضچه آب سرد بیش از 2 یا 3 بار به شکل غوطه خوردن استفاده نگردد. زیرا حرارت بدن به سرعت پایین آمده و عوارض نامطلوبی مانند انقباض عضلانی، سرما خوردگی و لخته شدن ذرات چربی در رگهای بدن می‌گردد
3- مرحله بعد از سرد کردن؛ زمان استراحت به مدت 10 تا 15 دقیقه روی سکو یا صندلی به طوری که پاها کمی بالاتر از سطح بدن قرار گیرد. در سکوت و آرامش کامل.(در پایان نیز پیش از آنکه لباس های خود را تن کنید، صبر کنید تا حرارت بدن و ضربان قلب تان کاملا به حالت طبیعی خود بازگردد.)
انواع سونا:
1-سونای خشک: میـزان رطـوبـت در ایـن ســونا 5 تا 10 درصد و درجه حرارت 90 تا 100 درجه سانتی گراد می باشد.
2-سونای مرطوب: میـزان رطوبت در این سونا 15 تا 30 درصد و درجه حرارت 75 تا 85 درجه سانتی گراد می باشد.
3- سونای بخار: مـیـزان رطـوبـت در ایــن ســونا 40 تا 65 درصد و درجه حرارت 45 تا 65 درجه سانتی گراد می باشد.
4- حمام بخار: مـیــزان رطوبت در این سونا 100 در صد و درجه حرارت 40 تا 45 درجه سانتی گراد می باشد.
5- سونای مادون قرمز: در این سونا بر خلاف دیگر سونا ها از حرارت دهنده مادون قرمز استفاده می گردد. ( در سونا هـای سنـتی از کوره های با منبع انرژی گاز، الکتریسیته و یا چوب استفاده می گردد). در سونای مادون قرمز و یا اینفرارد(INFRARED) فضــای اتـاق گـرم نمی گردد بلکه بدن افراد داخـل سـونا مستـقـیـما" تـوسط پرتوهای مادون قرمز گرم می گردد.
6- سونای گیاهان معطر: نوعی از سونای بخار است که در آن اسانس گیاهان معطری همچون اوکالیپتوس، نعناع، دارچین، لیمو. کاج به روی سنگهای بخاری (Heater) سونا پاشیده می گردد تا عطر آنها در فضا پخش گردد. رایحه این گونه گیاهان بسیار نشاط آور و شفا بخش است.
چه کسانی نباید به سونا بروند؟
1-افرادی که دچار مشکلات قلبی و تصلب شرایین بوده و یا از ناراحتی های ریوی رنج میبرند می بایست پیش از رفتن به سونا با پزشک خود مشورت کنند.
2- کودکان زیر 4 سال از آنجایی که سیستم لنفاوی بدنشان بطور کامل رشد و تکامل نیافته نباید به سونا بروند.
تمرینات آب درمانی(1)
تاریخچه آب درمانی:
معالجه و مداوا با آب ، از قرنها پیش به عنوان یک شیوه پذیرفته شده علمی در پزشکی به کار گرفته می شود ودر میان مردم بصورت تجربی و با استفاده از آبهای معدنی رواج داشته است. درمان با آب در یونان وروم باستان و چین سابقه ای طولانی دارد. از قرن 18 استفاده از آب در پزشکی رواج یافت و اصطلاح "هیدروتراپی" متداول گشت ودر قرن 19 اولین مطب آب درمانی در اروپا گشایش یافت. در قرن بیستم خواص آب و مداوا توسط آب گرم و سرد اثبات شد. نتایج تحقیقات نشان می داد ، آب وسیله ای بسیار مؤثر و قطعی در بهبود برخی بیماریها یا تخفیف و حتی ریشه کن کردن دردهای عضلانی و مفاصل ، مداوای نارسائیهای جسمی، سرعت بخشیدن به کاهش طول دوران نقاهت ناشی از صدمات استخوانی ، تقویت عضلات، به کار گیری عضلات غیر فعال، تسریع گردش خون در عروق و حتی تسکین بیماران روحی و روانی و... می باشد.
هید روتراپی: قبل از این گفته می شد که هرگونه معالجه و مداوا به کمک آب را می توان هیدروتراپی دانست.
ولی امروزه اعتقاد بر این است: هیدروتراپی اغلب به شیوه ای از معالجه گفته می شود که در آن اجرای حرکات و نرمشهای خاص در آب مورد نظر باشد. اساس این نوع معالجه سبک شدن بدن هنگام غوطه وری در آب است و به همین دلیل است که بیمار قادر است با صرف نیروی کمتر عضلات و اندامهای خود را به حرکت در آورد و همچنین چون فشار بدن روی مفاصل کاهش می یابد در اجرای حرکات نیز درد کمتری احساس می شود. علاوه بر اینکه آب با خاصیت نشاط انگیزی و فرح بخشی که دارد ، شوق لازم برای تمرین تکرار و اجرای حرکات را ایجاد می کند.
هیدروتراپی 2 نوع است: 1- هیدروتراپی عمومی 2- هیدروتراپی عضوی
در هیدروتراپی عمومی : به طور معمول تمام بدن ( به جز سر و گردن ) بیمار در آب قرار می گیرد.
در هیدروتراپی عضوی: فقط همان عضوی که دچار ضایعه شده است در آب قرار می گیرد.
در هیدروتراپی ، یک قسمت یا تمام بدن (بستگی به مورد دارد) به دفعات گرم و سرد می شود با این کار گردش خون در عروق تسهیل می گردد. هیدروتراپی به روشهای مختلفی اجرا می شود. درهیدروتراپی به کمک دوش از سوراخهای ریز آن آب با فشار به اعضاء و اندامها برخورد می کند و باعث تحریک اعصاب ، حرکات عضلات و تسهیل جریان خون در عروق می شود.
چندین تمرین برای دردهای مفصلی و عضلانی دراستخر
تمرین (1)
این حرکت در محل کم عمق استخر در جایی که آب تا ناحیه سینه قرار دارد،انجام شود. حرکات با تکیه دادن بدن به دیوار استخر آغاز می شود و همزمان با راه رفتن موزون در آب دستها حول محور شانه از عقب به حرکت در می آید.(شکل 1)
تمرین(2)
شخص در حالی که یک پای خود را ثابت نگه می دارد ، پای دیگر را به اندازه نیم متر به جلو می برد و سپس به حالت اول خود باز می گرداند. (شکل 2)
تمرین(3)
شخص در حالی که یک پای خود را ثابت نگه می دارد، پای دیگر را به اندازه نیم متر به عقب می برد و سپس به حالت اول خود باز می گرداند. (شکل 3)
تمرین(4)
شخص در حالت ایستاده دو دست را بر دیوار استخر تکیه داده ، سپس یک پا را از عقب به اندازه یک زاویه 90 درجه بالا می آورد. در این حالت پا بعد ازطی یک نیم دایره به حالت اول برمی گردد. (شکل 4)
تمرین(5)
شخص با حالت ایستاده دو دست را بر دیواره استخر تکیه داده سپس یک پا را از ناحیه زانو خم کرده و به طرف بالا می آورد و سپس در همان حال آن را صاف می کند و به جای اول خود باز می گرداند و همین عمل را با پای دیگر نیز انجام می دهد. (شکل 5)
تمرین (6)
شخص در محل کم عمق استخر قرار می گیرد و در حالی که یک پا ثابت می ماند پای دیگر از زانو خم شده و بعد از تشکیل یک زاویه قائمه مجددا" راست شود و به جای اول خود بازمی گردد و همین عمل در مورد پای دیگر نیز انجام می شود. (شکل 6)
تمرین(7)
شخص در محل کم عمق استخر یک دست را بر دیوار استخر تکیه داده و دست دیگر را در امتداد آن معلق روی آب قرار می دهد و حرکت پا به گونه ای است که یک پا ثابت می ماند و پای دیگر بدون خم شدن زانو در جهت طرفین بدن باز و بسته می شود.این حرکت برای پای دیگر نیز در جهت مخالف باید انجام شود. (شکل 7)
تمرین (8)
شخص در حالی که با دستهای باز لبه استخر را در اختیار دارد ، خود را به دیواراستخر می چسباند و یک پای خود را از زانو به طرف بالا خم می کند و سپس در حالی که پا را رفته رفته باز می نماید ، با پیمودن یک نیم دایره دوباره به حالت اولیه خود باز می گرداند .این حرکت به همین شکل برای پای دیگر نیز انجام می شود.(شکل 8)
تمرین (9)
شخص از پشت به دیوار استخر می چسبد و با دستهای باز لبه استخر را می گیرد. سپس زانو را در حالت بالا کشیدن به سمت چپ بدن خم می کند، آنگاه با یک چرخش دایره وار آن را به حالت اول خود باز می گرداند همین کار را برای پای دیگر نیز انجام می شود. (شکل 9)
تمرین (10)
شخص در حالتی که دو دست را به دیواره استخر تکیه می دهد، یک پا را ثابت نگه داشته و پای دیگر را به اندازه ای از جلو به بالا خم می کند که با تنه خود یک زاویه 90 درجه درست کند.آنگاه در حالیکه پا را در جهت طرفین بدن به چرخش در آورد به حال اول خود باز می گرداند و با پای دیگر همین کار را انجام می دهد. (شکل 10)
تمرین (11)
در این حرکت شخص دستها خود را به صورت باز به لبه استخر می گیرد و یک پای خود را ثابت روی زمین نگه می دارد، آنگاه پای دیگر را بدون خم شدن زانو به دور پای ثابت به چپ و راست به حرکت در می آورد. (شکل 11)
تمرین (12)
شخص در کنار دیواراستخرمی ایستد و دستهای خود را به لبه استخر می گیرد ، سپس زانو را به بالا خم می کند و یک بار از سمت راست و بار دیگراز سمت چپ به حالت اول باز می گرداند.این کار باید در دفعات پی در پی وبه کرات انجام گیرد. (شکل 12)
تمرین (13)
شخص از پشت به دیواره استخر با دو دست باز بر روی آبریز استخر تکیه داده و هر دو پا را از زانو خم کرده و به سمت بالا می آورد و به جای خود باز می گرداند در این حالت باسن و پشت شخص باید با بدنه استخر تماس داشته باشد. (شکل 13)
تمرین (14)
شخص در نقطه ای از استخر قرار می گیرد که آب تا زیر سینه او باشد وسپس دو دست را بالا برده در حالی که بدن ثابت است ، دستها را حول محور شانه از عقب به جلو به چرخش در می آورد و این کار به همین ترتیب ادامه می یابد. (شکل 14)
تمرین (15)
در حالی که شخص با هر2 دست بدنه استخر را در اختیار دارد ، زانوهای خود را خم کرده و پنجه دو پا را بالا می آورد و روی دیوار استخر قرار می دهد ، سپس در حالی که دستها ثابت می ماند زانو ها را به دفعات خم و راست می کند.(شکل 15)
تمرین (16)
در این حرکت شخص بوسیله 2 حلقه نجات خود را روی آب شنا ور نگه می دارد ، سپس زانوهای خود را به بالا خم کرده و به چپ و راست به چرخش در می آورد. (شکل16)
خانه تکانی دارویی
این احساس مشترک انسانی است که هنگام بروز حوادث طبیعی و غیرطبیعی دوست داریم برای کمک به انسان‌های گرفتار کاری انجام دهیم.
شاید عملی‌ترین اقدام در این موارد اهدای آن چیزی است که در دسترس داریم. به همین دلیل به محض شنیدن خبر بروز حادثه‌ای طبیعی یا غیر طبیعی و درخواست کمک برای ارسال مواد غذایی، پوشاک، دارو و حتی خون، دست به کار می‌شویم. اگر بتوانیم خون اهدا می کنیم و در غیر این صورت مواد غذایی یا لباس به مراکز اعلام شده تحویل می دهیم.
در اغلب موارد، داروها یکی از عمده‌ترین اقلام تحویل شده به مراکز جمع آوری کمک‌های مردمی است. از آنجا که همه ما کم و بیش ذخیره‌ای قابل توجه از داروهای بلا استفاده ناشی از مراجعات مکرر و احتمالاً غیرضروری به پزشک و داروخانه در منازل خود داریم و دلمان هم نمی آید آنها را دور بریزیم، با بروز هر یک از این حوادث یک موقعیت طلایی برای خالی کردن این انبارها به دست می آوریم.
اگرچه از نظر اخلاقی اهدای وسایل دست دوم شامل پوشاک و وسایل زندگی برای آسیب دیدگان ناشی از حوادث ممکن است کاری ناپسند باشد، ولی این افراد ممکن است از نظر علمی منعی برای استفاده این وسایل دست دوم نداشته باشند. اما مطمئنا در مورد داروها این گونه نیست. به دلیل شرایط خاص داروها، تقریباً تمامی مراکز علمی و بهداشتی دنیا، تجویز داروهای جمع آوری شده ناشی از کمک‌های مردمی را درست نمی دانند و این عمل را به عنوان یک اقدام مخاطره‌آمیز برای مصرف کنندگان (آسیب‌دیدگان) منع می کنند.
اهدای داروها عمدتاً از دو طریق انجام می شود، یکی از طرف شرکت‌های داروسازی بین‌المللی و دیگر از سوی مردم، اگر چه حجم داروهای اهدایی از طرف شرکت‌های داروسازی در مقایسه با داروهای اهدایی از طرف مردم بسیار بیشتر است. این شرکت‌ها معمولاً در این اقدام خود اهداف خاص اقتصادی را نیز دنبال می‌کنند. مهم ترین این اهداف ضمن نشان دادن چهره‌ای انسانی از شرکت اهداء‌کننده، گریز از مالیات و نفوذ به بازار دارویی کشورهای دریافت‌کننده این داروهای اهدایی است.
علاوه بر این داروهای اهدایی این شرکت‌ها عمدتاً برای کشورها و مناطق آسیبب دیده غیرقابل مصرف هستند و معمولاً کشورهای دریافت‌کننده اگر آنقدر خوش شانس باشند که این داروها سر از بازار سیاه دارو در کشورشان در نیاورد، باید هزینه‌های زیادی را برای معدوم کردن آنها صرف کنند.
مضرات دریافت داروهای اهدایی آنقدر زیاد است که در خیلی از موارد دریافت‌کنندگان ترجیح می دهند از خیر آن بگذرند.
داروهای دست دوم
بخش دیگری از داروهای اهدایی به آسیب‌دیدگان معمولاً از طرف خانواده‌ها به مراکز جمع‌آوری کمک‌های مردمی تحویل می شود. اگرچه به دلیل آنکه این داروها به احتمال زیاد قبلاً از خود بازار دارویی کشور تهیه شده‌اند، قاعدتاً می توان انتظار داشت که باعث بروز مشکلاتی در نظام دارویی کشور نخواهند شد، اما همین داروها نیز بنا به‌دلایل متقن علمی قابل مصرف مجدد نیستند.
مصرف این داروها که داروهای "دست دوم" نامیده می شوند نیز ممکن است خطرات جدی برای سلامت مصرف‌کنندگان ایجاد کنند. با وجود همه کاستی‌های موجود، نظام دارویی کشور ما نظارت مناسبی بر تولید و توزیع داروها دارد و حداکثر تلاش از طرف تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان داروها در کشور انجام می شود تا مقررات علمی در این موارد به کار گرفته شود. با این همه، اطمینان از سلامت داروها در هنگام تحویل به بیماران در داروخانه یکی از مسئولیت‌های اصلی داروسازان است.
اما امکان نظارت بر سلامت داروها در هنگام نگهداری و مصرف آنها توسط مصرف‌کنندگان در خانه وجود ندارد.
بسیاری از داروها به شرایط نگهداری حساس هستند و عدم نگهداری آنها در شرایط مناسب ممکن است باعث بی اثر شدن و یا حتی تبدیل شدن آنها به مواد سمی شود. بنابراین اطمینان از سلامت داروهای "دست دوم" ناشی از شرایط نگهداری آنها اگر غیرممکن نباشد، بسیار سخت و هزینه بر است.
با وجود این متأسفانه در کشور ما بازگرداندن داروهای "دست دوم" به چرخه نظام دارویی کشور فقط به کمک‌های مردمی بعد از بروز بلایا محدود نمی شود و هر از گاهی بعضی از سازمان‌ها و ارگان‌های خیریه (مطمئناً با اهداف خیرخواهانه) به جمع آوری داروهای "دست دوم" مردم اقدام می کنند و از آنها می خواهند با خالی کردن قفسه‌های دارویی خود این داروها را برای توزیع بین نیازمندان به آنها تحویل دهند. متأسفانه باید اذعان کرد که به نظر می رسد این اقدام در کشور ما به تدریج به یک ارزش تبدیل شده است.
اگرچه نگارنده تردیدی در نیت خیرخواهانه این سازمان ها و همچنین اهدا‌کنندگان ندارد، ولی باید به آنها یادآور شود که این اقدام ممکن است خطرات جدی به سلامت مصرف‌کنندگان این داروهای "دست دوم" وارد کند که قطعاً با نیات خیرخواهانه آنها در تضاد است. شاید بتوان اقدام این سازمان ها را به حساب عدم اطلاع آنها گذاشت، ولی تأسف بارتر آن است که در مواردی، حتی بخش‌هایی از وزارت بهداشت و دیگر سازمان‌های دولتی امدادی نیز با این مراکز همراهی و در کار آنها مشارکت می کنند.
این‌هم از عجایب است که همان وزارت بهداشتی که به حق داروخانه هایی را که داروهای "دست دوم" را وارد چرخه دارویی می کنند توبیخ و جریمه می کند، خود مشوق این اقدام می شود. شاید تصور شود به دلیل الگوی نادرست تجویز و مصرف داروها در کشور با این کار و بازگرداندن داروهای "دست دوم" به بازار دارویی کشور بتوان بخشی از این اتلاف منابع را جبران کرد اما واقعیت آن است که هیچگاه از نظر آماری ارزش ریالی داروهای "دست دوم" برگشت داده شده و نسبت آن در مقایسه با ارزش بازار دارویی گزارش نشده تا بتوان منافع احتمالی این اقدام را در مقایسه با مضرات قطعی آنها به سلامت مصرف‌کنندگان این داروها بررسی کرد.
بنابراین باید به خودمان و هموطنان نوع دوستمان یادآور شویم که اهدای داروهای «دست دوم» نه تنها یک اقدام انسانی نیست، بلکه ممکن است باعث به‌خطر افتادن سلامت مصرف‌کنندگان این داروها نیز شود.
متأسفانه باید اذعان کرد که تنها راه راحت شدن از شر داروهای اضافی موجود در قفسه‌های آشپزخانه‌مان انداختن آنها به سطل زباله (البته بعد از شکستن بسته بندی آنها به منظور جلوگیری از سوءاستفاده زباله گردها) است.
این یادآوری از آن جهت اهمیت دارد که در خانه تکانی خانه هایمان، احساسات بشردوستانه مان گل نکند و نخواهیم ضمن پاکسازی قفسه‌های آشپزخانه، داروهای "دست دوم" انباشته شده در طول سال را نیز به سازمان‌های خیریه اهدا کنیم. قطعاً باید خیلی بیشتر از اهدای لباس‌های مستعمل خود به دیگران، از تحویل داروهای دست دوم خود اجتناب کنیم.
البته امیدوارم سازمان‌هایی مانند وزارت بهداشت، هلال احمر و کمیته امداد نیز با اطلاع رسانی صحیح و به موقع به مردم ضمن اجتناب از ترغیب مردم به اهدای داروهای "دست دوم" آنها را از خطرات احتمالی چنین اقدامی آگاه کنند.
دکتر عبدالمجید چراغعلی- دکترای فارماکولوژی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله
ایندومتاسین؛ مسکّن درد مفاصل
INDOMETHACIN
- ایندومتاسین مسکن غیرمخدری است که برای تسکین آرتریت‌ها یا التهاب و درد مفاصل استفاده می‌شود.
- به سبب خواص ضدالتهابی‌اش، در درمان بیماری‌هایی مثل آرتریت روماتویید، اسپوندیلیت آنکیلوزان، آرتروز، آرتریت نقرسی ، التهاب مفصل و التهاب تاندون بسیار مؤثراست. ایندومتاسین از داروهای ضدالتهابی غیراستروییدی است.
- ایندومتاسین را همیشه با غذا، بلافاصله پس از غذا، یا با آنتی اسید بخورید تا به معده‌تان کمتر آسیب بزند و موجب سوزش معده نشود. پیش از ریختن سوسپانسیون آن، شیشه دارو را به خوبی تکان دهید. برای جلوگیری از تحریک و آسیب مری، پس از خوردن قرص و کپسول ایندومتاسین، 15 تا 30 دقیقه دراز نکشید.
- در صورت بروز هریک از علایم زیر مصرف ایندومتاسین را قطع کنید:
درد قفسه سینه، خستگی یا خواب‌آلودگی شدید، سردرد شدید هنگام صبح، تغییرات خلقی یا گیجی، گزگز انگشتان دستها و پاها، خون‌ریزی از مقعد (در موارد استعمال شیاف)، درد یا سوزش معده، تهوع یا استفراغ، مدفوع سیاه و قیری شکل، لرز، تب، درد عضلانی، به ویژه اگر درست قبل یا همزمان با بروز بثورات جلدی رخ دهند، افزایش وزن، کبودی یا خون‌ریزی غیرعادی، بثورات جلدی ، زخم‌های دهانی یا تب یا گلودردی که پیش از مصرف ایندومتاسین وجود نداشته است.
- افراد مسن بیشتر از سایرین در معرض خطر مشکلات گوارشی و دیگر مشکلات خون‌ریزی دهنده هستند.
- یک واکنش حساسیتی نادر به ایندومتاسین، آنافیلاکسی (شوک آلرژیک) است که به مراقبت فوری پزشکی نیاز دارد. آنافیلاکسی به سرعت پیشرفت می‌کند. در صورت بروز تورم لب‌ها و اطراف چشم، کهیر یا تورم‌های روی پوست، ضربان قلب تند، خس‌خس سینه یا مشکل در تنفس، مصرف ایندومتاسین را قطع کرده، با یک مرکز اورژانس پزشکی تماس بگیرید.
- در صورت وجود هریک از موارد زیر پیش از مصرف ایندومتاسین، پزشکتان را مطلع سازید:
حساسیت به آسپیرین یا دیگر داروهای ضدالتهابی غیراستروییدی، سابقه ابتلا یا ابتلا به پولیپ‌های بینی مرتبط با آسپیرین، زخم‌های یا التهاب‌های دستگاه گوارش، هموفیلی یا دیگر مشکلات خون‌ریزی دهنده، زخم‌های دهانی یا بیماریهای کبدییا کلیوی.
- هنگام مصرف ایندومتاسین، برچسب همه داروهای مجاز بدون نسخه ای را که مصرف می کنید،به دقت بخوانید تا مطمئن شوید جزء داروهای ضد التهابی غیراستروییدی (مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن) یا داروهایی که با ایندومتاسین تداخل ایجاد می‌کند، نباشد.
به خاطر داشته باشید که آسپیرین یک داروی ضدالتهابی غیراستروییدی است.
- پیش از انجام هرگونه عمل جراحی یا کارهای دندانپزشکی، پزشک را از اینکه ایندومتاسین مصرف می‌کنید، مطلع سازید. این دارو ممکن است موجب کبودی یا خون‌ریزی شدید شود.
دکتر هومن خلیقی
هفته نامه سلامت