آرتروز به این معناست که ستون مفصلی کاملا صاف و صیقلی زانو،دچار تخریب و ناصافی میشود و فرد احساس درد میکند.
در مراحل اولیه این بیماری، میتوان با تغییر روش زندگی،کاهش وزن،عدم انجام ورزشهایی که به زانو فشار میآورد درد را کاهش داد،چرا که بالا رفتن از پله و یا سربالایی 4 برابر وزن و پیمودن سرپایینی و پایین آمدن از پله،چیزی حدود 7برابر وزن، به زانو فشار وارد میکند.
جراحی زانو،در مواقعی که درد بسیار شدید و پیشرفته است و سطوح مفصل بسیار ناصاف شده است،زانو مورد عمل جراحی قرار میگیرد و کشکک بیمار با سطوح فلزی صیقلی تعویض میشود.
معمولا تعویض مفصل در سنین بالا صورت میگیرد و در مواقع استثنایی،از برخی پروتزها برای جوانان استفاده میشود.
آمار نشان میدهد که در فرهنگ جامعه ما،کاربرد مفصل مصنوعی آنچنان پذیرفته نیست و ترجیح این عمل در سنین بالاست،بیشترین علت تعویض مفصل زانو،دردهای بسیار شدید است که به خاطر به دست آوردن دوباره <حرکت> و نه به خاطر <زیبایی>،صورت میگیرد.گاهی افراد دچار آرتروز، زانوهایشان تغییر شکل داده و به شکل پرانتزی درمیآیند که اگر پزشک در طول 6 الی 7 ماه متوجه پرانتزیشدن بیشتر پاهای بیمار شود،پیشنهاد عمل جراحی میدهد،علت نیز این است که در صورت پیشرفت زیاد این عارضه،تعویض مفصل زانو بسیار مشکلتر از قبل خواهد شد و پزشک نیز مجبور است بنا بر ضرورت از انواع پروتزی که درجه حرکت آن در جهات مختلف کمتر است،استفاده کند.
مستعدین آرتروز
این عارضه به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم میشود،عدهای به شکل فامیلی دچار آن میشوند و علاوه بر زانو،مفاصل دیگرشان نیز درگیر میشود.
قابل ذکر است که این عارضه از 35 الی 40 سالگی شروع میشود و بتدریج در سنین بالاتر،فرد را درگیر میکند و به دلیل این که به صورت آرام و تدریجی پیشرفت میکند،به آن آرتروز اولیه گفته میشود. یکی از عوامل به وجود آمدن آرتروز ثانویه را شکستگی داخل مفصلی زانو است.
بدی راستای اندام تحتانی (پاهای پرانتزی) باعث میشود نیرو بین دو طرف زانو تقسیم نشود و یک قسمت از زانو (قسمت داخلی) دچار آرتروز شود که بعدها تمام زانو را گرفتار میکند.به همین دلیل در بسیاری از مواقع به افراد جوانی که پاهای پرانتزی دارند،توصیه میشود هرچه سریعتر پاهای خود را اصلاح کنند تا از بروز زودرس آرتروز جلوگیری به عمل آید.
در این عمل، استخوان از محل مورد نظر شکسته شده و پس از اصلاح زاویه، جهت جوش،آماده میشود.
افرادی که در سنین کودکی و جوانی،سابقه عفونت مفصل زانو دارند،این عارضه برایشان اورژانس ارتوپدی محسوب میشود؛به این معنا که اگر به عفونت رسیدگی نشود،چرک داخل زانو جمع خواهد شد و سطح مفصلی در عرض 5 روز تخریب خواهد شد که طبعا اگر غضروف تخریب شود،این فرد مستعد آرتروز زودرس در آینده خواهد شد،بنابراین افرادی (بخصوص کودکان) که از بیماری عفونی زانو رنج میبرند،بیش از سایرین مستعد این بیماری خواهند بود.
ایجاد بیماریهای عفونی در نوزادان میتواند سبب شود عفونت از طریق خون وارد مفاصل دیگری همچون لگن، زانو و... شود که در این صورت باید محل عفونی شده هرچه سریعتر باز شود و با شستشو،چرکزدایی شود و آنتیبیوتیک دریافت کند.
افرادی هم که دارای اضافه وزن هستند نیز میتوانند با کاهش وزن خود از فشار بیش از حد به زانو جلوگیری کنند.
شایعترین علائم آرتروز درد است و با انجام رادیوگرافی،عکس و مشاهده تغییرات مفصلی،میتوان بیماری را تشخیص داد و با تجویز داروهای ضدالتهاب،درد را تا حدود زیادی التیام داد. اگر فردی که با داروهای ضدالتهاب،دردش تسکین داده شده است،به زانویش بیش از اندازه فشار وارد کند،در واقع دچار وضعیتی بدتر خواهد شد؛چرا که با علم به این که از مشکل زانوی خود آگاهی دارد،ناپرهیزی را نیز پیشه خود کرده است.
با توجه به تمهیدات وزارت بهداشت،قیمت پروتز در کشور ما نسبت به سایر کشورها،بالا نیست ولی با این حال برای عامه مردم گران و هزینهزاست و شرکتهای بیمهای تعویض مفصل زانو را جزو جراحیهای زیبایی محسوب میکنند؛در صورتی که فردی با 65 سال سن،از درد شدید زانوانش و برای بالا بردن سطح کیفیت زندگی تن به این عمل جراحی میدهد.
اگر چه کمردرد میتواند علامتی از درد زایمان باشد ، ولی در کل در اثر تغییراتی که در بدن رخ میدهد، بوجود میآید.
عوامل موثر بر ایجاد کمردرد در دوران بارداری :
* هورمون هایی که در طی بارداری در بدن تولید میشوند، باعث عدم استحکام مفاصل میشوند، در نتیجه با رشد جنین لگن خاصره هم بزرگتر میشود.
* افزایش وزن در حدود 11 تا 16 کیلوگرم در طی بارداری باعث وارد آمدن وزن زیادی دراطراف کمر و شکم میشود.
* افزایش کشش وضعی بدن برای جبران تغییراتی که در مرکز ثقل بدن زن باردار رخ میدهد.
خانم باردار با احساس کمردرد تصور میکند فقط باید استراحت کند و هیچگونه حرکت ورزشی را انجام ندهد، در حالیکه حرکات ورزشی آرام و تحرک باعث کاهش اسپاسم عضلات، بهبود عمل ستون فقرات و کاهش درد میشود. همچنین مقدار انرژی بدن را افزایش میدهد و باعث درد کمتر، زایمان بهتر و بهبود سریع تر بعد از زایمان میشود.
اجزاء تشکیل دهنده یک برنامه ورزشی منظم برای بهبود کمردرد در طی بارداری شامل تمرینات قلبی- عروقی ، تمرینات استحکام دهنده و تمرینات کششی است. |
تمرینات قلبی- عروقی :
ورزشی که در مدت زمان مشخص باعث افزایش ضربان قلب شود ، بعنوان تمرین قلبی- عروقی محسوب میشود. پیاده روی ، دوچرخه سواری و شنا برای بیشتر خانم های باردار مناسب هستند و باید 3 تا 5 روز در هفته و هر بار به مدت 20 تا 45 دقیقه انجام شوند.
خانم های باردار باید توجه داشته باشند که حتماً با شدت ملایم تا متوسط ورزش کنند و هرگز با ورزش شدید خود را خسته نکنند.
به خاطر داشته باشید که هر نوع ورزشی بهتر از ورزش نکردن است. حتی 10 دقیقه پیاده روی قبل از ناهار مفید است.
تمرینات استحکام دهنده :
تقویت عضلات شکم ، کمر، لگن، باسن و ران باعث پیشگیری و کاهش درد در ناحیه کمر میشود. این حرکات بایستی به آرامیو به طور کنترل شده اجرا شوند. 3 تا 10 دقیقه این حرکت را نگه دارید ( روی این حرکت مکث کنید ) و بعد استراحت کنید و مجدداً آن را تکرار کنید . باید 10 تا 30 بار این حرکت تکرار شود.
در مرحله ای که به عضلات خود فشار میآورد( در زمان 10-3 دقیقه ) نفس خود را بیرون بدهید و در مرحله استراحت ، هوا را به داخل ریه هایتان بکشید ( نفس خود را داخل بکشید) .
برای عضلات شکمی: به پشت دراز بکشید و زانوها را خم کنید و کف پاها را روی زمین بگذارید. دست هایتان را زیرپشتتان قرار دهید به طوریکه بین زمین و پشت شما فاصله باشد. سپس کمر خود را به زمین بچسبانید و مجدداً آن را بلند کنید. باسن شما باید در حالت RELAX باشد. این حرکت ورزشی را هنگام دراز کشیدن، ایستادن یا نشستن میتوانید انجام دهید.
برای عضلات پشت و باسن : کف دست ها و زانوهای خود را روی زمین بگذارید، در حالیکه ستون فقرات شما کاملاً راست باشد. حرکت قبلی ( برای عضلات شکمی) را انجام دهید ، یعنی کمر خود را به آرامیخم و راست کنید . سپس دست راست و پای چپ خود را بلند کنید ، طوریکه در راستای ستون فقرات شما باشند. مدتی در این حالت بمانید. سپس به آرامیدست و پای خود را پائین بیاورید. این بار دست چپ و پای راست خود را بلند کنید و به آرامیپایین بیاورید و به همین ترتیب ادامه دهید. اگر انجام این حرکت برای شما سخت است، میتوانید دست و پای خود را بطور جداگانه بالا ببرید ، یعنی فقط دست یا پای خود را بلند کنید ، نه هر دو را با هم.
برای عضلات شکم ، باسن و ران : پشت به دیوار بایستید . سپس سر، شانه و کمر خود را به دیوار بچسبانید، در حالیکه پاهای شما 30 تا 60 سانتیمتر با دیوار فاصله داشته باشند.
کمر خود را به سمت دیوار فشار دهید و به حالتی که میخواهید بنشینید، به سمت پایین بیایید، طوریکه زانوهای شما زاویه 90 درجه را تشکیل دهند( یعنی کاملاً ننشینید). سپس به آرامیبه حالت اول خود برگردید، در حالیکه پشت و باسن شما به دیوار چسبیده باشد.
تمرینات کششی :
این گروه از حرکات ورزشی نیز مانند حرکات قبلی در درمان و پیشگیری از کمردرد دوران بارداری مهم هستند. پس هیچ وقت آنها را فراموش نکنید. برای افزایش انعطاف پذیری کمر، این دسته از حرکات را هر روز بعد از انجام یک سری حرکات ورزشی و در مرحله گرم شدن بدن باید انجام دهید. باید20 تا 30 ثانیه این حرکت را نگه دارید( نه بیشتر) ، سپس استراحت کنید و مجدداً به همین ترتیب سه بار آن را تکرار کنید.
بیشترین عضلاتی که در ایجاد کمردرد مؤثر هستند، عضلات پشت بدن، سینه ها، پشت ران و گردن است. به همین دلیل ما هم فقط حرکات کششی مخصوص این عضلات را برای شما بیان میکنیم:
کشش پشت بدن : روی دست ها و زانوهای خود بنشینید. دست هایتان را به سمت جلو بکشید. در صورت لزوم بالش کوچکی زیر شکمتان بگذارید تا از آسیب احتمالی محفوظ باشید. سپس روی زانوهایتان بنشینید و دست ها را بلند کرده و به جلو بکشید تا در ستون فقرات خود احساس کشش کنید.
کشش عضلات پشت ران : یک صندلی مقابل خود بگذارید و یکی از پاهایتان را روی آن قرار دهید. در حالیکه پشتتان را صاف نگه داشته اید، به جلو خم شوید تا کشیدگی را در عضلات پشت ران احساس کنید. اگر نمیتوانید راحت بایستید یا زانوهایتان خم میشود، به جای صندلی از یک وسیله کوتاه تر استفاده کنید.
کشش عضلات سینه : کاملاً صاف بایستید، طوریکه سر رو به بالا و کمر صاف باشد. دست هایتان را از پشت به هم قفل کنید و بدون اینکه شانه هایتان به سمت جلو خم شوند، بازوهایتان را به سمت عقب بکشید تا کشیدگی را در قسمت جلوی شانه ها و بازوها احساس کنید.
کشش عضلات گردن : در حالت نشسته یا ایستاده سر را به سمت جلو بیاورید و سپس به یک طرف ( چپ یا راست ) خم کنید. سپس دستی را که سر به آن سمت خم شده است، پشت سرتان ببرید و سرتان را کمیبه سمت عقب فشار دهید. سپس به آرامیسرتان را به سمت دیگر برگردانید. این حرکت کمک میکند تا کشش لازم به عضلات گردن وارد شود.
سخن پایانی
با توجه به تغییرات بسیاری که در دوران بارداری در بدن رخ میدهد، کمردرد از مشکلات رایج این دوران است و نرمش بدنی روشی ساده برای بهبود کمردرد است.
به خاطر داشته باشید که همیشه علائم کمردرد خود در دوران بارداری را با پزشک در میان بگذارید تا از بی خطر بودن این حرکات ورزشی اطمینان حاصل کنید و از راهنمایی ها و ممنوعیت های موجود مطلع شوید. |
البته بعضی از خانم های باردار ممکن است نیاز به درمان ویژه و جدی تری برای بهبود کمردرد داشته باشند.
بدن انسان در واقع یک ماشین شگفت انگیز است که با شرایط سخت و استرس زا خود را مطابقت می دهد. از جمله این شرایط می توان وضعیتهای نامناسب بدن ، حرکات و فعالیتهای غیر معمول و حتی یک زندگی بی تحرک را مثال زد.قابل ذکر است که دردهای کمری بعد از سرماخوردگی به عنوان دومین علت شایع برای ترک کارهای روزمره یا اداری می باشد.بر اساس گزارشی 80% امریکایی های میان سال کمردرد را در زندگی خود تجربه می کنند و هزینه ای بالغ بر 24 بیلیون دلار صرف درمان و بی تحرکی آنها در سال تخمین زده می شود.
لذا ده روش ذیل جهت تخفیف دردهای کمری توصیه می گردد:
1. نحوه ایجاد استرس بر بدن خود را مشخص نمایید برای مثال اگر وضعیت نشستن شما نامناسب است آنرا اصلاح کنید، اگر عضلات کمری شما ضعیفند آنها را با ورزش مناسب قوی کنید و اگر بار زیادی را هر روز حمل می کنید بهتر است از سبدهای چرخدار استفاده نمایید.
2. قدرت حرکتی عضلات خود را افزایش دهید: با روشهایی مثل یوگا ، شنا و یا نرمشهای منظم .
3. ورزشهایی که تمام عضلات بدن بخصوص ناحیه شکم ، پشت، لگن و شانه ها و پاها را قوی می کند سبب می گردد تا از قوز کردن و یا گرفتن وضعیتهای نامناسب خودداری نمایید.
4. ورزشهای ایروبیک انجام دهید مثل راه رفتن و شناکردن و دویدن برای حداقل 20 دقیقه سه بار در هفته ، این ورزشها سبب افزایش تحمل سیستم گردش خون و عروق و نیز بهبود جریان خون در ناحیه ستون فقرات می گردد.
5. نحوه درست نشستن یا وضعیت درست بدن خود را تمرین کنید. هرگز به مدت طولانی ننشینید.هر ‘15 تا ’30 بلند شده و راه برویدو در صورت امکان حرکات کششی انجام دهید.حتی در حالت نشسته هم سعی کنید زاویه بین ران و زانو را در یک راستا قرار دهید و از صندلی هایی استفاده کنید که حمایت کافی از ناحیه کمر شما رامی نماید.
6.زمانیکه می ایستید، سر خود را بالا نگه داشته ، قفسه سینه را بیرون دهید، شانه ها راست و مستقیم و شکم خود را سفت نمایید. هرگز در مدت طولانی در یک وضعیت ثابت نایستید و همچنین در هل دادن یا کشیدن چیزی سنگین از پاهای خود استفاده کنید نه از کمر خود.
7. موقع خواب از تشک تقریباً سفت یا تشکهایی که حالت ارتجاعی آن سبب فرو رفتن بیش از حد آن نشده باشد استفاده کنید. در واقع حالت طبیعی ستون فقرات شما حفظ شود.
8. قبل از انجام هر فعالیت یا ورزش بدن خود را گرم کنید تا از افزایش ریسک صدمه به بدن جلوگیری نمایید.
9. از یک سبک زندگی پرتحرک و سالم پیروی نمایید چرا که چاقی و سیگار ریسک ایجاد دردهای کمری را افزایش می دهد.