وبلاگ شخصی دکتر امیرهوشنگ واحدی
دکتر امیر هوشنگ واحدی متخصص طب فیزیکی و توابخشی، درمان بیماریهای ستون فقرات، عصبی، عضلانی و مفصلی و ... مطب کرج، جهانشهر-روبروی بیمارستان مدنیوبلاگ شخصی دکتر امیرهوشنگ واحدی
دکتر امیر هوشنگ واحدی متخصص طب فیزیکی و توابخشی، درمان بیماریهای ستون فقرات، عصبی، عضلانی و مفصلی و ... مطب کرج، جهانشهر-روبروی بیمارستان مدنیقرص و شربت چه زمانی فاسد می شود؟
با گذشت زمان، داروها غیرقابل مصرف می شوند، برخی از آن ها تاثیرشان را از دست می دهند، در حالی که مصرف برخی دیگر برای سلامتی مضر است. به همین خاطر باید تاریخ مصرف داروها را جدی گرفت و هر چند مدت یک‌بار با بررسی آنها، داروهای تاریخ گذشته را دور ریخت و نگه نداشت.
همه می دانند داروها تاریخ مصرف دارند و نمی توان برای همیشه آنها را نگه داشت، اما خیلی افراد در موقع استفاده، وسوسه می شوند و ترجیح می دهند این نکته مهم را فراموش کنند.
با گذشت زمان، داروها غیرقابل مصرف می شوند، برخی از آن ها تاثیرشان را از دست می دهند، در حالی که مصرف برخی دیگر برای سلامتی مضر است. به همین خاطر باید تاریخ مصرف داروها را جدی گرفت و هر چند مدت یک‌بار با بررسی آنها، داروهای تاریخ گذشته را دور ریخت و نگه نداشت.
شرکت های تولید دارو نیز فقط تا زمان اتمام تاریخ مصرف، تاثیر و سلامت دارهایشان را تضمین می کنند و بعد از آن تاریخ، خود دارو ممکن است عامل بیماری شود تا کمک به سلامتی.
واقعیت این است که گاهی ممکن است دارویی پیش از تمام شدن تاریخ مصرفش، فاسد یا غیرقابل استفاده شود. این امر وقتی اتفاق می افتد که داروها درست نگهداری نشوند.
کارشناسان توصیه می کنند که بهتر است همه داروهایی که بیرون از یخچال هستند را در اتاق خواب نگهداری کرد، چرا که اتاق خواب معمولا خنک و تاریک است.
حمام و دستشویی نامناسب ترین جاها برای نگه داشتن داروها هستند، چرا که رطوبت بالای آنها باعث فاسد شدن داروها می شود.
در ارتباط با قرص ها معمولا کمتر مشکلی ایجاد می شود، اما در مورد قطره چشم، اسپری بینی، شربت و پماد مسئله متفاوت می شود، چرا که این داروها مدت کمی پس از باز شدن درشان قابل استفاده هستند.
به طور خلاصه می توان گفت در هر دارویی که آب وجود داشته باشد، مشکل میکروبی شدن و فساد آن نیز وجود دارد.
پس شربت ها و قطره هایی که درشان باز شده، دیگر تا زمان تاریخ مصرفشان قابل استفاده نیستند. اما از کجا می توان فهمید که پس از باز کردن این داروها تا چه زمانی می توان از آن ها استفاده کرد؟
در پاسخ به این سوال باید یادآور شد که در راهنمای استفاده بسیاری از محصولات این نکته نیز درج شده که پس از باز کردن آن، تا چه زمانی می توان از آن استفاده کرد.
همچنین می توانید هنگام خرید دارو چنین اطلاعاتی را از داروخانه بپرسید. بهتر است برای فراموش نکردن تاریخ باز شدن دارو، تاریخ موردنظر را روی خود آن بنویسید.
بهتر است بدانید داروهای ترکیبی را هم که خود داروخانه ها درست می کنند، معمولا خیلی کمتر از دیگر داروها ماندگاری دارند. دلیل این امر هم این است که در این داروها، مواد نگهدارنده اضافه نمی شود، چرا که مثلا بیمار قادر به خوردن آن ها نیست. اما همین داروها هم تاریخ مصرف معینی دارند که باید اطلاعات لازم را از سازنده آن گرفت.
در ادامه مطلب به مدت زمانی که برخی داروها پس از باز شدن درشان قابل استفاده هستند اشاره خواهد شد.
قطره چشم
قطره های چشم اکثرا حاوی مواد نگهدارنده هستند. با این وجود حداکثر چهار هفته پس از باز شدن درشان قابل استفاده اند. اما قطره های چشم کوچکی که تنها برای یک بار استفاده درست شده اند مواد نگهدارنده ندارند. اگر پس از باز شدن این قطره ها از آن ها استفاده نشود، باید دور ریخته شوند.
قطره ها
قطره ها، حتی قطره هایی که حاوی الکل هستند، باید ظرف یک ماه استفاده شوند. البته اطلاعات دقیق تر در مورد هر محصول را باید در دستورالعمل بسته خود قطره یافت.
کرم ها و ژل های حاوی آب
ماندگاری این محصولات پس از باز شدن، کمتر از پمادهای بدون آب است. همچنین کرم هایی که حاوی چربی هستند، اگر در معرض اکسیژن هوا قرار گیرند فاسد می شوند.
اسپری بینی
این محصول نیز پس از باز شدن نباید بیش از سه ماه مورد استفاده قرار گیرد.
اسپری هایی که از طریق مخاط بینی جذب می شوند تنها به مدت یک هفته قابل استفاده هستند و پس از آن، در هر صورت تاثیرگذاری شان از بین می رود و باید دور ریخته شوند.
منبع: تبیان
هر دارویی را چه موقع از روز باید بخورید؟
بسیاری از ما مجبوریم برای پیشگیری یا درمان بیماری خود، با تجویز پزشک هر روز دارو بخوریم، اما آیا می‌دانید هر دارویی را باید در زمان مناسبش در روز مصرف کرد؟
تحقیقات نشان داده است خوردن داروها در زمان نادرست نه تنها اثر آنها را کم می‌کند، بلکه در بعضی موارد ممکن است برای بدن مضر باشد؛ برای مثال خوردن داروهایی مانند داروی درمان آرتروز، پوکی استخوان یا سوزش معده در زمان مناسب می‌تواند تاثیر شگفت‌انگیزی روی میزان اثر آنها داشته باشد و زمان بهبود شما را به‌طور چشمگیری کاهش دهد.
چندی پیش محققان با انجام مطالعاتی صحت این ادعا را اثبات کردند. برای مثال آنها متوجه شدند، مشکلات بیمارانی که دچار ضربان قلب نامنظم هستند، هنگام صبح بیشتر است. به این ترتیب بیمارانی که دچار مشکلات قلبی هستند یا در خطر سکته مغزی قرار دارند، با مصرف داروهای خود بعد از بیدار شدن از خواب شب (در صبح) نتیجه بسیار بهتری از روند درمان می‌گیرند.
به‌نظر می‌رسد راز این اکتشاف در ساعت داخلی بدن نهفته است که توسط غده هیپوتالاموس در مغز کنترل می‌شود. این ساعت نه تنها سیستم ایمنی بدن انسان را کنترل می‌کند، بلکه روی فشار خون، دمای بدن، میزان تولید هورمون‌ها، حرکات روده و حتی خستگی و شادابی ما هم تاثیر‌گذار است. اما خب چه موقعی بهترین زمان برای مصرف داروهای مختلف است؟
داروی پوکی استخوان: با شکم خالی میل شود
متداول‌ترین داروهایی که برای درمان پوکی‌استخوان تجویز می‌شوند «بی فسفونات‌ها» هستند که از تحلیل استخوان‌ها پیشگیری می‌کنند. نکته کلیدی در مورد مصرف بی‌فسفونات‌ها این است که این داروها به میزان بسیار کمی جذب بدن می‌شوند. دلیل این موضوع هم کاملا مشخص است، زیرا این داروها به‌خوبی در مایعات به‌خصوص در روغن‌ها و چربی‌های موجود در معده حل نمی‌شوند، بنابراین بهترین زمان برای مصرف این داروها بعد از بیدار‌شدن از خواب (به طور ناشتا) است که شکم شما بعد از گذراندن چند‌ساعت در طول خواب شبانه خالی شده است. سپس یک ساعت بعد از مصرف دارو، بیماران می‌توانند به فکر خوردن صبحانه باشند.
بسیاری از مبتلایان به پوکی استخوان مجبورند همراه داروهای خود ویتامین D و مکمل‌های کلسیم هم مصرف کنند، اما این داروها هم ممکن است در روند جذب داروهای اصلی که همان بی‌فسفونات‌ها باشند، اختلال ایجاد کنند. پس بهتر است بین زمان مصرف این داروها هم یک ساعت فاصله بیندازید.
داروی فشار خون : شب‌ها میل شود
با مصرف قرص‌های فشار خون هنگام شب میتوان کنترل بهتری روی این بیماری داشت و به این ترتیب خطر ابتلا به حمله قلبی و سکته را کاهش داد.
در افراد سالم فشار خون هنگام شب بین 10 تا 20 درصد کاهش پیدا می‌کند، اما در افراد مبتلا به فشار خون بالا این اتفاق نمی‌افتد و به همین دلیل آنها با احتمال بیشتری در شب‌ها دچار حمله قلبی و سکته خواهند شد.
تحقیقات انجام شده روی دو هزار و 156 مرد و زن مبتلا به این بیماری نشان داده، افرادی که به‌طور مرتب حداقل یکی از قرص‌های فشار خون خود را هنگام شب مصرف کرده‌اند، با احتمال 33 درصد کمتر در مقایسه با افرادی که قرص خود را هنگام صبح مصرف کرده‌اند در خطر ابتلا به حمله قلبی و سکته قرار داشته‌اند.
این تحقیقات همچنین نشان داده است، بهترین معیار پیش‌بینی احتمال ابتلا به حملات قلبی در بیماران، اندازه‌گیری فشار خون آنها هنگام شب است. بیشترین تاثیر داروهای فشار خون روی بیماران زمانی به دست می‌آید که فرد قبل از رفتن به تختخواب اقدام به مصرف دارو کند. اگرچه افرادی که داروهای خود را هنگام صبح استفاده می‌کنند، نباید بدون مشورت با پزشک خود زمان مصرف دارو را به شب منتقل کنند. بعضی از افراد ممکن است در خطر کاهش غیر‌طبیعی فشار خون قرار بگیرند که این عامل خطر، سکته را در آنها افزایش خواهد داد.
داروی قلب: صبح‌ها میل شود
مدتی است که محققان متوجه شده”‹اند احتمال بروز حمله قلبی و سکته در صبح، سه برابر بیشتر از هر زمان دیگری در روز است. اما تا‌کنون علت اصلی این موضوع مشخص نشده است. به تازگی محققان یک پروتئین خاص را در بدن شناسایی کرده‌اند که وظیفه منظم‌کردن ضربان قلب را بر عهده دارد. تحقیقات نشان‌داده، مقدار این پروتئین طی مدت 24 ساعت شبانه‌روز بالا و پایین می‌رود.
پالس‌های الکتریکی قلب از ساعت 6 صبح تا هنگام ظهر کمترین میزان را دارند. در این دوره احتمال نامنظم شدن ضربان قلب افزایش پیدا می‌کند و به همین دلیل احتمال حمله قلبی هم بیشتر می‌شود. بنابراین مشخص می‌شود، بهترین زمان برای مصرف داروهای قلبی هنگام صبح است.
این تحقیقات می‌تواند یکی از مهم‌ترین یافته‌ها در طول 20 سال گذشته به حساب بیاید. حتی تعدادی از محققان توصیه می‌کنند شما این داروها را درست بعد از بیدار شدن از خواب و قبل از بلند شدن از بستر استفاده کنید.
قرص کم‌کاری تیروئید : مصرف شبانه بهتر از صبح است
تقریبا سه میلیون نفر در کشور انگلستان دچار کم‌کاری تیروئید هستند که بیشتر آنها را هم خانم‌ها تشکیل می‌دهند. بیشتر داروی درمان کننده این بیماری شامل«لووتیروکسین» است که عملکرد یکی از هورمون‌های تولید شده توسط تیروئید را شبیه‌سازی می‌کند. این هورمون نیاز دارد که ابتدا به یک فرم از هورمون فعال شده تبدیل شود که این فرایند زمان زیادی در بدن طول می‌کشد. قبلا بسیاری از پزشکان تصور می‌کردند مصرف داروهای تیروئیدی در اول صبح بهترین کار است. اما دو تحقیق اخیر که توسط دانشمندان هلندی انجام شده نشان داده، بهتر است این داروها را به جای صبح هنگام شب مصرف کرد تا با این کار میزان هورمون تیروئید به بیشترین حالت خود برسد.
از آنجایی که حرکات معده و روده در شب آرام‌تر است، قرص‌ها زمان بیشتری را در طول سیستم گوارش طی خواهند کرد و به این ترتیب جذب و میزان اثر دارو به حداکثر خواهد رسید.
تعداد دیگری از پزشکان هم توصیه می‌کنند بیماران هر روز داروی خود را در یک زمان مشخص بخورند و این روند را همیشه ادامه بدهند.
برای جذب بیشتر دارو بهتر است تا دو ساعت بعد از مصرف داروهای تیروئیدی، از خوردن غذاهای حاوی فیبر بالا (میوه و سبزی و سبوس)، مکمل‌های آهن، کلسیم و داروهای ضد‌افسردگی خودداری کرد.
داروی کلسترول خون: شب نتیجه بهتری دارد
مطالعات محققان دانشگاه ساندرلند نشان داده، در بدن بیمارانی که داروی خود را به جای شب‌ها در صبح مصرف می‌کنند، به میزان بسیار بیشتری کلسترول‌های بد از نوع LDL تولید می‌شود.
تحقیق دیگری که در سال 2008 انجام شده ثابت کرده بیمارانی که داروی خود به نام atorvastatin (آتروواستاتین) که یکی ازداروهای کاهنده کلسترول خون است را بعد از ظهر مصرف می‌کنند، نتیجه بهتری در مقایسه با استفاده آنها در صبح می‌گیرند. با این کار میزان تعداد حملات قلبی و انسداد رگ‌های خونی در این بیماران کاهش چشمگیری پیدا می‌کند و در عوض میزان تولید کلسترول‌های خوب در بدنشان بیشتر می‌شود.
فایده دیگر مصرف قرص‌ها در این زمان، بهتر شدن عملکرد رگ‌های خونی است.
داروهای آرتروز: ظهرها مصرف شود
تحقیقات دانشگاه «تگزاس» نشان داده، درد مفاصل در افراد مبتلا به آرتروز هنگام بعدازظهر بیشتر می‌شود. به این ترتیب این مطالعات اثبات می‌کند، بهترین زمان برای مصرف داروهای غیراستروئیدی ضد‌تورمی مانند ایبوپروفن بین ظهر تا اواسط بعدازظهر است. با این کار دارو می‌تواند درست در زمان شکل‌گیری علائم بیماری با آن مبارزه کرده و روند درمان را سریع‌تر کند.
علاوه‌بر آن، شواهد نشان می‌دهد بیماران مبتلا به آرتروز، شدید‌ترین دردها را هنگام صبح تجربه می‌کنند، بنابراین استفاده از قرص‌های مسکن درست هنگام شام می‌تواند مانع از بروز درد در طول شب و آشکار شدن آن هنگام صبح شود.
داروهای معده : بعدازظهر بهترین موقع است
معمولا توصیه می‌شود داروهایی که تولید اسید معده را کاهش می‌دهند، درست 30 دقیقه قبل از وعده‌های غذایی مصرف شوند. اگرچه، مطالعات محققان کانزاس نشان داده که موثرترین زمان برای مصرف این داروها و کاهش اثرات ناخوشایند بازگشت اسید معده به داخل دهان هنگام بعد از ظهر است.
به این ترتیب دارو می‌تواند در سراسر شب که شما خوابیده‌اید در سیستم گوارش تاثیر‌گذار باشد. در حالت درازکش احتمالبازگشت اسید معده به‌داخل دهان بیشتر است، اما با مصرف دارو هنگام بعد از ظهر و در ساعات نزدیک به پایان روز میتوان به میزان زیادی از بروز این حالت ناخوشایند پیشگیری کرد.
محققان همچنین توصیه می‌کنند، این داروها را به دو قسمت تقسیم کرده و بخشی را صبح و بخش دیگر را بعدازظهر استفاده کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید.
منبع: برترین ها10دستور برای مصرف دارو
هر ساله شرکت‌های دارویی، داروهای جدیدی را به پزشکان معرفی می‌کنند. این داروها به‌طور مجزا می‌توانند باعث بهبود بیماری‌ها شوند یا دردهای مختلف را تسکین دهند، اما استفاده همزمان از همین داروهای مفید می‌تواند مضر و حتی مرگبار باشد. بنابراین اگر می‌خواهید از داروهای بدون نسخه استفاده کنید بد نیست به موارد زیر نگاهی داشته باشید:
1- به پزشک خود بگویید چه داروهایی مصرف می‌کنید.
این مسئله به پزشک شما کمک می‌کند تا دیدگاه بهتری نسبت به تاریخچه پزشکی شما پیدا کند. فایده این قضیه پرهیز پزشک از تجویز داروهایی است که ممکن است با داروهای دیگر تداخل اثر داشته باشند، بخصوص اگر شما همزمان توسط چند پزشک مختلف تحت درمان باشید.
در این موارد هم برای شما و هم برای پزشکتان لازم است که درباره داروهای تجویز و مصرف شده اطلاعات مورد نیاز را رد و بدل کنید.
2- برنامه مصرف داروها را بنویسید.
در یک برگه، تعداد و مقدار داروهای مصرفی خود در شبانه روز را بنویسید. سعی کنید همه چیز دقیقا مشخص باشد.
در این برگه، عوارض جانبی شایع و روش نگهداری هر دارو را نیز از روی بروشور مشخصات دارو یادداشت کنید. البته اغلب داروها را باید در محیط خشک و خنک و به دور از یخ زدگی نگهداری کنید.
جالب اینکه بر خلاف تصور رایج، حمام و آشپزخانه برای نگهداری داروها محیط مناسبی نیستند چرا که حرارت و رطوبت می‌تواند باعث فساد داروها و کاهش تأثیر آنها شود.
3- پرهیز آگاهانه
می دانید چطور ممکن است آب گریپ فروت با آن همه خاصیت، برایتان مضر باشد؟ آب گریپ فروت با اثر برخی داروها تداخل می کند و به همین دلیل مصرف همزمان آنها با هم، می تواند مضر باشد، مثلا مصرف هم زمان داروهای ضد کلسترول از خانواده‌ی استاتین‌ها (مثل لواستاتین و آتروواستاتین)، با آب گریپ‌فروت تداخل ایجاد می‌کند.
مصرف الکل و کافئین، بلند کردن بارهای سنگین و مصرف داروهای مسکن از قبیل استامینوفن و ایبوپروفن درصورت همزمانی با مصرف برخی داروها می‌توانند خطرناک باشد.
حتما با پزشک خود رو راست باشید و دستورات او را برای پرهیز از برخی غذاها، داروها و فعالیت های مضر رعایت کنید.
4- داروهایتان را با کسی شریک نشوید.
در مدرسه به ما آموزش داده‌اند که اموالتان را با دیگران تقسیم کنید، چون باعث دوستی و محبت می‌شود. اما وقتی پای دارو به میان می‌آید بهتر است به آموزش های دوران مدرسه بی‌توجه باشیم!
دو بیمار می‌توانند دقیقا مقدار مساوی از یک دارو را مصرف کنند، ولی یک نفر از آنها کمی خواب آلود می‌شود و دومی به کُما می‌رود.
نحوه عملکرد دارو در بدن، از فردی به فرد دیگر متفاوت است. دارو برای هر فرد به‌طور اختصاصی تجویز می‌شود، بنابراین هرگز داروی خود را با کسی شریک نشوید و از داروی افراد دیگر استفاده نکنید، چون ممکن است عوارض مرگباری داشته باشد. اگر هم عوارضی بروز نکند، مطمئنا تأثیر درمانی دارو به طرز چشمگیری کم خواهد شد.
5- صبور باشید.
داروهای مختلف از راه های متفاوتی در بدن تأثیر خود را اعمال می‌کنند. برخی از داروها بلافاصله بعد از مصرف جذب شده و خیلی سریع تأثیر خود را نشان می‌دهند؛ اما تعداد دیگری از داروها دیرتر تأثیر می‌کنند و بیمار دیرتر متوجه تأثیر دارو و بهبود بیماری خود می‌شود.
6- داروهای تاریخ مصرف گذشته را دور بریزید.
هرگز داروهای تاریخ مصرف گذشته را در جعبه ی داروها نگه ندارید و به‌محض انقضای تاریخ مصرف دارو، بدون تردید آن‌را دور بریزید.
برخی از داروها بعد از گذشت تاریخ مصرف، به دلیل واکنش‌های شیمیایی می‌توانند باعث مسمومیت بیمار شوند.
7- داروها را در تاریکی مصرف نکنید.
اگر نور محیط آنقدر کم است که نمی‌توانید برچسب روی دارو را بخوانید، دارو را مصرف نکنید، به خصوص اگر همه داروها را در یک محل نگهداری می‌کنید. در چنین شرایطی احتمال اشتباه داروها با هم بسیار زیاد است، مثلا ممکن است به جای 2 عدد استامینوفن، 2عدد از داروی دیگری مصرف شود که عوارض خطرناکی را به دنبال خواهد داشت. پس هر زمان که خواستید دارویی را مصرف کنید، دقیقا مطمئن شوید که همان دارو را به دهان می‌برید.
8- قرص را نجوید، نشکنید و خرد نکنید.
بزرگ بودن برخی از قرص ها بیمار را به فکر شکستن یا خرد کردن قرص می‌اندازد تا مصرف آن راحت‌تر باشد، اما همین کار باعث می‌شود تا بخشی از دارو سریع تر از بخش‌های دیگر جذب شود و طبعا تأثیر دارو دچار اختلال خواهد شد. حتی احتمال دارد وضعیتی شبیه دوز بیش از حد دارو ایجاد شود.
9- لیست داروهای خود را همراه داشته باشید
اگر داروهای زیادی مصرف می‌کنید، فهرستی از نام و مقدار مصرف آنها را در جیب خود داشته باشید تا اگر احیانا بیرون از منزل دچار یک وضعیت اورژانسی شدید، بتوانید به تیم پزشکی درباره داروهایی که مصرف می‌کنید، توضیح دهید. چنین فهرستی در ملاقات با پزشک هم مفید خواهد بود چون بدین ترتیب، دیگر نام و دوز داروهای مصرفی را فراموش نخواهید کرد.
10- بیشتر، همیشه بهتر نیست.
بعضی وقت ها که خیلی بدحال هستید، شاید استفاده از مقدار بیشتر دارو شما را وسوسه کند، اما به یاد داشته باشید که این کار مفید نبوده و حتی در برخی موارد خطرناک خواهد بود. به این نکته مهم توجه داشته باشید که بسیاری از اوقات، بدحالی و ضعف شما به دلیل استرس یا تغذیه نادرست است.
در چنین شرایطی شاید بهبود تغذیه و شرایط روحی و ذهنی مفیدتر از مصرف انواع و اقسام قرص و دارو باشد، بنابراین همواره در اولین گزینه به سراغ دارو نروید.
اگر هم وضعیت بیماری شما به گونه‌ای است که باید از داروهای خاصی استفاده کنید، بهترین کار مشورت با پزشک است. اما اگر امکان چنین مشورتی وجود ندارد و شما درباره مقدار دارو اطمینان دارید، دوز دارو را بیشتر نکنید.
ترجمه: دکتر علیرضا آشوری
منبع: Abcnews. Com
*
پیچ‌خوردگی پا
شاید شما هم واژه پیچ‌خوردگی را شنیده باشید. پیچ‌خوردگی زمانی رخ می‌دهد که ضربه‌ای مانند سقوط، لغزیدن یا تصادف روی دهد. در این حالت مفصل بیش از حد حرکت می‌کند و رباط کشیده یا پاره می‌شود.
برای آشنایی بیشتر با پیچ‌خوردگی و افزایش اطلاعات‌مان در این خصوص پای صبحت دکتر حمید بهتاش، متخصص ارتوپدی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران نشستیم.
* پیچ‌خوردگی چطور ایجاد و در کدام مفصل بیشتر مشاهده می‌شود؟
بسیاری از آسیب‌ها تحت عنوان پیچ‌خوردگی نام برده می‌شوند، ولی پیچ‌خوردگی واقعی، آسیب به لیگامان‌ها (ligament) است. لیگامان‌ها یا رباط‌ها، نوارهای چربی از بافت همبند هستند که در داخل مفصل، یک استخوان را به استخوان دیگر متصل می‌کنند.
پیچ‌خوردگی‌ها بیشتر در مفاصل مچ پا و زانو رخ می‌دهند. علایم و نشانه‌های پیچ‌خوردگی عبارت‌اند از: تورم سریع گاهی همراه با تغییر رنگ پوست، اختلال در عملکرد مفصل یا احساس ناپایداری، درد و حساسیت در ناحیه درگیر و بروز مشکل در استفاده از مفصل.
* چطور می‌توانیم بفهمیم که مچ پا یا زانویمان پیچ خورده است؟
هر مفصلی در بدن می‌تواند دچار پیچ‌خوردگی شود. در هنگام پیچ‌خوردگی مفاصل می‌توانند فعالیت داشته باشد یا اینکه ناپایدار باشند. در پیچ‌خوردگی حرکات و فشار روی لیگامان یا رباط دردناک است. اگر مفصل قادر به حرکت نباشد، ممکن است آسیب همراه با شکستگی یا دررفتگی باشد.
اگر شما به شکستگی یا آسیب جدی رباط در مفصل خود مشکوک هستید و یا درد مفصل در حین تکان دادن، بعد از دو یا سه روز از بین نرفت، به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است دستور تهیه عکس را به منظور مشاهده ی شکستگی احتمالی بدهد.
* آیا پیچ‌خوردگی‌ها با یکدیگر تفاوت دارند؟
به طور کلی هرچه درد شدیدتر باشد، آسیب شدیدتر است. پیچ‌خوردگی‌ها از نظر شدت از خفیف تا شدید متغیر هستند.
پیچ‌خوردگی خفیف زمانی رخ می‌دهد که فیبرهای داخل لیگامان بیش از حد کشیده شوند یا کمی پاره شوند. ممکن است شما در هنگام حرکت دادن مفصل درد خفیف یا قابل توجهی داشته باشید و هنگامی که به مفصل دست می‌زنید، درد داشته باشد. تورم مختصری وجود دارد یا اصلا تورم وجود ندارد. شما معمولا می‌توانید وزن خود را روی مفصل وارد سازید و عکس‌های رادیولوژی طبیعی هستند. پیچ‌خوردگی‌های خفیف تکرار شونده منجر به تضعیف مفصل می‌گردند.
در اغلب موارد مفصلی که دچار پیچ‌خوردگی خفیف گردیده است قادر خواهد بود مدت 24 ساعت وزن را تحمل نماید و طی دو هفته کاملا بهبود یابد.
*درباره نوع متوسط و شدید پیچ‌خوردگی هم توضیح دهید؟
هنگامی که فیبرهای رباط دچار پارگی می‌شوند، ولی رباط به‌طور کامل پاره نمی‌شود، شما به پیچ‌خوردگی متوسط گرفتار شده‌اید. درد موضعی هنگام لمس، متوسط هستند، ولی ممکن است به علت احساس ناپایداری، از بخش آسیب‌دیده استفاده نکنید.
ممکن است مفصل شما کمی تورم داشته باشد و دچار تغییر رنگ سیاه، آبی یا کبود شود.
اگر هم یک یا چند رباط به‌طور کامل پاره شوند، شما به پیچ‌خوردگی شدید گرفتار می شوید که در این حالت ناحیه دردناک، متورم و کبود است. شما نمی‌توانید مفصل‌تان را به‌طور طبیعی حرکت دهید یا بر آن فشاری وارد سازید و اگر هم سعی کنید از آن استفاده نمایید، ممکن است احساس عدم تعادل کنید.
* برای درمان پیچ‌خوردگی چه اقداماتی می‌توانیم انجام دهیم؟
برای پیچ‌خوردگی ساده از یخ به مدت 24 ساعت بعد از آسیب استفاده نمایید تا تورم را کاهش دهید. مفصل را با پوشش‌های محافظی نظیر بانداژ الاستیک حمایت کنید و آن را در وضعیت بالا نگه دارید. به آرامی فعالیت طبیعی را شروع کنید. وقتی که یک روز یا بیشتر گذشت، به تدریج مفصل پیچ خورده را آزمایش کنید.
* اگر بخواهیم با استفاده از دارو، دردمان را ساکت کنیم چه کارهایی توصیه می‌کنید؟
ممکن است بخواهید از استامینوفن برای کاهش درد استفاده کنید، یا از داروهایی نظیر بروفن برای تسکین درد همراه با تورم استفاده کنید.
دقت کنید که مصرف آسپیرین و برخی از مسکن‌های دیگر ممکن است خون‌ریزی را افزایش دهند. به همین دلیل حتما تحت نظر پزشک آنها را مصرف کنید.
* اگر پیچ‌خوردگی به اندازه ای جدی باشد که مفصل را دچار ناپایداری کند نیز می‌توانیم آن را با دارو بهبود بخشیم؟
در این حالت ممکن است شما به عمل جراحی برای ترمیم رباطی که پیچ خورده، یا از استخوان جدا شده نیاز داشته باشید.
همچنین ممکن است پزشک با گچ یا آتل ناحیه مفصل پیچ خورده را بی‌حرکت سازد.
توصیه‌های پزشک در مورد بازتوانی را انجام دهید.
این مرحله شامل برنامه درمانی زیر نظر فیزیوتراپ و برنامه‌ای ورزشی برای تقویت عضلات اطراف مفصل پیچ‌خورده است.
* برخی افراد به طور مکرر دچار پیچ‌خوردگی می‌شوند، آیا این افراد می‌توانند پیشگیری کنند؟
هنوز به طور قطع نمی‌توان گفت با بانداژ، آتل‌گیری یا پوشاندن زانوها، مچ پا، مچ دست یا آرنج بتوان به طور موثر از پیچ‌خوردگی جلوگیری کرد، ولی این وسایل ممکن است در بازتوانی آسیب‌ها کاربرد داشته باشد. ورزش مخصوصا ورزش‌های استقامتی برای قوی کردن عضلاتی که به وسیله آسیب‌های مکرر ضعیف شده‌اند و برای پایدار کردن مفصل برای کمک به پیشگیری از تکرار پیچ‌خوردگی‌ها لازم هستند.
مصاحبه کننده : دکتر مجتبی جوان بختی
خار پاشنه چیست؟
خار پاشنه، زایده استخوانی اضافی است که در محل پاشنه پا ایجاد شده و باعث ملتهب شدن قسمت غلاف کف پا و دردناک شدن پاشنه و کف پا می شود.
میزان ابتلا به خار پاشنه، در زنان بیشتر است، زیرا، زنان بیشتر به مدت طولانی می ایستند. البته این امکان هم هست که این بیماری بخشی از یک بیماری باشد که کل بدن را گرفته باشد و نیاز به اقدامات بیشتری برای تشخیص و درمان داشته باشد.
علایم
گاهی علامتی ندارد.
در مراحل اولیه بیمار از درد کف پا در اثر ایستادن های طولانی مدت شکایت دارد.
در ابتدا این درد موجب لنگیدن بیمار هنگام راه رفتن می شود، اما به تدریج در اثر راه رفتن، درد کمتر می شود و دوباره با ایستادن طولانی مدت، درد شدت اولیه خود را پیدا می کند.
علل
وارد آمدن استرس یا آسیب به بافت پاشنه پا که منجر به التهاب و استخوانی شدن رباط‌های کف پا می‌شود.
به طور کلی، دو دلیل عمده خار پاشنه پا وجود دارد.
- رسوب کلسیم اضافی در بدن: که محل رسوب در لگن و پاشنه پا می باشد و یا جاهای دیگر بدن استخوان زائد بوجود می آید. با عدم مصرف لبنیات و خوردن غذاهای طبع گرم از میزان این برآمدگی کاسته و کم کم حذف می شود.
- تبلور بلغم: در صورتی که غذاهای بلغم زا (سردی بخش) مثل لبنیات، ترشیجات، برنج و خیار زیاد استفاده شود، بنا به حساسیت هر انسان، بلغم تبلور می کند و منجر به بروز بیماری هایی مثل آب مروارید یا خار پاشنه و یا MS (ام اس)می شود. لذا باید غذاهای گرم و خشک زیاد مصرف شود و از خوردن غذاهای سرد و تر (بلغم زا) پرهیز کرد.
عوامل افزایش دهنده خطر
- دویدن. خار پاشنه کمتر در اثر راه رفتن زیاد به وجود می‌آید.
- ایستادن به مدت طولانی
- چاقی
- بیماری های روماتولوژی
- التهاب پاشنه پا
- نامناسب بودن کفش
- انحراف پا
- صاف بودن کف پا
- بیماری های روماتیسمی ستون فقرات
پیشگیری
- از انجام فعالیت بدنی در زمان ابتلا به این بیماری که باعث وارد آمدن فشار مداوم به پا می‌شوند، خودداری کنید.
- کفشی بپوشید که در قسمت پاشنه، یک بالشتک پلاستیکی یا نمدی داشته باشد.
عوارض احتمالی
به وجود آمدن مشکلاتی در قسمت پایین کمر یا زانو، به دلیل لنگیدن مداوم.
درمان
- یک کفی مناسب در کفش خود بگذارید تا فشار روی پاشنه کم شود.
- از وسیله مناسب حفظ قوس کف پا یا قالب مناسب کف پایتان استفاده کنید.
- افراد دچار خار پاشنه، از ایستادن‌های طولانی مدت خودداری کنند.
- افراد مبتلا به خار پاشنه، روزانه سه دفعه پاشنه پا را در آب ولرم ماساژ دهند.
- افراد مبتلا، از کفش یا روفرشی با پاشنه سه تا چهار سانتی و در صورت داشتن کمردرد از پاشنه اسفنجی کش‌دار در منزل و قراردادن پد اسفنجی در کفش برای خارج از منزل استفاده کنند.
- اگر با روش های ذکر شده درمان صورت نگرفت، به یک متخصص فیزیوتراپی مراجعه کنید. آن متخصص، با معاینه دقیق و شناسایی عامل خارپاشنه در بیمار با بهره گیری از مناسب ترین روش درمانی (جراحی، دارویی و فیزیوتراپی) می تواند این عارضه را رفع کند.
- شوک درمانی در بهبود خار پاشنه پا مفید است. روش امواج شوک درمانی به تازگی وارد ایران شده است.
دارو درمانی
- برای برطرف کردن درد خفیف، میتوان از داروهایی مثل استامینوفن یا آسپیرین استفاده کرد.
- تزریق استرویید به درون ناحیه ملتهب برای کاهش التهاب
- اگر اقدامات ذکر شده موثر نباشد، میتوان از تزریق موضعی هیدروکورتیزون به ناحیه مبتلا استفاده کرد.
کفش مناسب
خانم هایی که به مدت طولانی از کفش های پاشنه بلند استفاده می کنند، این کفش ها موجب کشیدگی زیر پاشنه و ایجاد خار پاشنه می شود.
علاوه بر بلندی پاشنه، صافی پاشنه یا کم ارتفاعی آن نیز می تواند باعث کشیدگی کف پا و یا درد و خستگی در کف پا شود.
کفش های پاشنه بلند و یا پاشنه صاف هر دو به پا صدمه می زنند. بهترین ارتفاع برای پاشنه کفش 3 سانتیمتر است.
کفش هایی که جلویشان تنگ است باعث فشار زیاد در قسمت جلویی پا می شود، بنابراین بهترین کفش ها از قوس طبیعی برخوردار هستند.
رژیم غذایی
رژیم خاصی توصیه نمی‌شود.
- اگر اضافه وزن دارید، باید وزن خود را کم کنید تا از فشار وارده به کف پا کم شود.
- مصرف چربی ها را محدود کنید.
- سبزی ها و میوه های تازه را مصرف کنید.
- نان های سبوس‌دار مانند: سنگک را مصرف کنید.
- از مصرف نوشابه های گازدار و شیرینی ها و مواد نشاسته ای اجتناب کنید.
منبع :تبیان