آرتروز وساییدگی مفاصل

بیمارى دژنراتیو مفصلى یا استئوآرتریت (OA) اختلالى است که با زوال پیشرونده و کاهش غضروف مفصلى همراه با پرولیفراسیون استخوان و بافت نرم جدید در مفصل مبتلا و اطراف آن مشخص مى‌گردد.

- OA اولیه (ایدیوپاتیک): علت زمینه‌اى ندارد.

- OA ثانویه: عامل زمینه‌سازى مثل تروما، استرس مکرر (شغلی، ورزش)، اختلال مادرزادی، اختلال متابولیک یا بیمارى‌هاى دیگر استخوانى / مفصلى وجود دارد.

- OA اروزیو: اصطلاحى است که اغلب براى بیماران مبتلا به استئوآرتریت DIP/PIP دست همراه با شواهد سینوویت و اروزیون‌هاى مرکزى سطح مفصلى در رادیوگرافى به‌کار مى‌رود.

پاتوژنز

تغییرات اولیه در غضروف شروع مى‌شود و به‌صورت تغییراتى در آرایش و اندازه فیبرهاى کلاژن است. پروتئازها موجب کاهش ماتریکس غضروف مى‌شوند. در ابتدا به‌صورت جبرانى سنتز پروتئوگلیکان افزایش مى‌یابد ولى در نهایت کاهش مى‌یابد و موجب فقدان کل ضخامت غضروفى مى‌گردد.

تظاهرات بالینى

OA شایع‌ترین شکل بیمارى مفصلى است، تقریباً هر مفصلى را مى‌تواند درگیر کند ولى معمولاً در مفاصل تحمل‌کننده وزن و پرکار مثل زانو، لگن، مهره‌ها و دست‌ها اتفاق مى‌افتد. در دست به‌طور تیپیک DIP، PIP یا اولین CMC (قاعده شست) مبتلا مى‌شود. درگیرى MCP نادر است.

علائم

- درد یک یا چند مفصل در موقع استفاده از آنها (درد در حالت استراحت و درد شبانه شیوع کمترى دارد)

- خشکى پس از استراحت یا خشکى صبحگاهى مى‌تواند رخ دهد ولى معمولاً کوتاه‌مدت (کمتر از ۳۰ دقیقه) است.

- کاهش حرکت مفصلى یا محدودیت عملکردی

- عدم ثبات مفصل

- دفرمیتى مفصل

- کرپیتاسیون مفصل ( 'صداى ترق و تروق' )

معاینات بالینى

- منوآرتریت یا الیگو / پلى‌آرتریت غیر قرینه مزمن

- تورم سفت یا استخوانى حاشیه مفصل مثل گره‌هاى هبردن (DIP) (Heberden's Nodes دست) یا گروه‌هاى بوکارد (PIP) (Bouchard's Nodes دست)

- امکان سینوویت خفیف همراه با افیوژن سرد وجود دارد ولى شایع نیست.

- کرپیتانس - صداى جیرجیر یا ترق و تروق قابل سمع در حرکت فعال یا غیر فعال مفصل

- دفرمیتى - به‌عنوان مثال OA زانو مى‌تواند با درگیرى کمپارتمان‌هاى مدیال، لاترال یا پاتلوفمورال باعث دفرمیتى‌هاى واروس یا والگوس گردد.

- محدودیت حرکات مفصل - مثلاً محدودیت روتاسیون داخلى مفصل لگن

- مى‌توان اختلالات نورولوژیک عینى را درگیرى مهره‌ها مشاهده کرد (مى‌تواند دیسک‌هاى بین‌مهره‌ای، مفاصل آپوفیزیال و لیگامان‌هاى کنار مهره‌هاى را درگیر کند).

ارزیابى

- معمولاً آزمایشات معمول طبیعى هستند.

- معمولاً ESR طبیعى است ولى ممکن است در بیمارانى که سینوویت دارند بالا باشد.

- فاکتور روماتوئید و بررسى‌هاى ANA منفى هستند.

- مایع مفصلى کاهى‌رنگ است و ویسکوزیته خوبى دارد. WBC مایع مفصلى ۲۰۰/L است و درد آرتریت‌هاى ناشى از کریستال یا عفونت باارزش است.

- ممکن است در ابتدا رادیوگرافى طبیعى باشد ولى با پیشرفت بیمارى باریک شدن فضاى مفصلی، اسکلروز استخوان زیرغضروفی، کیست‌هاى زیر غضروفى و استئوفیت مشاهده گردد. اروزیون‌ها با موارد مشابه در آرتریت روماتوئید یا پسوریاتیک فرق مى‌کنند و به‌صورت زیر غضروفى در طول قسمت مرکزى سطح مفصلى اتفاق مى‌افتند.

درمان

- آموزش بیماران، کاهش وزن، استفاده مناسب از عصا و وسایل کمکى دیگر، ورزش‌هاى ایزومتریک براى تقویت عضلات اطراف مفصل درگیر.

- کرم کاپسایسین (Capsaicin) موضعى مى‌تواند در رفع درد دست یا زانو کمک کند.

- استامینوفن، سالیسیلات‌ها و NSAIDs. در موارد خطر توکسیستى گوارشی، NSAIDs اختصاصى COX-2 را در نظر بگیرید.

ترامادول (Tramadol) - در مواردى که NSAIDsها به میزان کافى علائم را کنترل نمى‌کنند در نظر گرفته مى‌شود. این دارو نوعى آگونیست اپیوئید صناعى است و اعتیاد به آن نگران‌کننده است.

- گلوکوکورتکیوئیدهاى داخل مفصلى - باعث رفع علائم مى‌شود ولى باید به‌ندرت انجام شود زیرا اگر به دفعات انجام گیرد مى‌تواند کاهش غضروفى را تشدید کند.

- هیالورنین داخل مفصلى - در بیمارانى توصیه مى‌شود که به درمان غیر داروئى و ضدٌ دردها پاسخ نداده‌اند. وقتى NSAIDsها ممنوعیت مصرف دارند یا مؤثر نباشند این روش را در نظر مى‌گیرند.

- شستشوى مفصلی- روش تهاجمی. نقش آن در درمان هنوز نامعلوم است.

- گلوکزآمین و کندروئیتین - مؤثر بودن آنها اثبات نشده است.

- گلوکوکورتیکوئیدهاى سیستمیک جائى در درمان OA ندارد.

- جراحى را در مواردى مى‌توان در نظر گرفت که بیمار درد مقاوم به درمان و کاهش عملکرد دارد و به درمان‌هاى دیگر پاسخ نمى‌دهد.

تشخیص

معمولاً براساس الگوى درگیرى مفصل، خصوصیات رادیوگرافیک، تست‌هاى آزمایشگاهى طبیعى و یافته‌هاى مایع سینوویال اثبات مى‌گردد.

تشخیص افتراقى

تشخیص افتراقى استئونکروز، مفصل شارکوت، آرتریت روماتوئید، آرتریت پسوریاتیک، آرتریت‌هاى ناشى از کریستال. منبع:مجله الکترونیکی ویستا

برچسب‌ها: متخصص ارتوپدی, متخصص طب فیزیکی وتوابخشی استخوان وعضلات, متخصص فیزیوتراپی,متخصص مغز واعصاب وستون فقرات, متخصص روماتیسم ومفاصل

آناتومی زانو - منیسک

بین کندیل های  استخوان ران و پلاتوی تیبیا دو ساختار نیمه حلقوی قرار گرفته اند که به آنها منیسک Meniscius میگویند. جنس منیسک ها فیبروکارتیلاژ است یعنی هم شبیه غضروف و هم شبیه رباط است.

یک منیسک بر روی نیمه خارجی پلاتوی تسا  قرار گرفته و به آن منیسک خارجی یا لترال Lateral meniscus میگویند. منیسک خارجی به شکل یک قرص است. سطح پایینی آن که روی پلاتوی تیبیا مینشیند صاف بوده و سطح بالایی آن که در زیر کندیل خارجی ران قرار میگیرد مقعر است.

منیسک داخلی Medial menisci بر روی نیمه داخلی پلاتوی تیبیا قرا دارد و به شکل یک نعل اسب است که طرف باز نعل آن در طرف رباط های صلیبی  قرار دارد. سطح پایین منیسک داخلی هم که بر روی پلاتوی تیبیا قرار گرفته است صاف بوده و سطح بالایی آن که با کندیا داخلی ران در تماس است مقعر است.

دور تا دور منیسک ها در زیر به توسط رباط های محکمی به لبه پلاتوی تیبیا چسبیده و محکم شده است.

مهمترین وظایف منیسک عبارتند از

1- سطح کندیل های ران گرد و مدور است ولی سطح بالایی پلاتوی تیبا مقعر نیست. در واقع مانند این است که یک توپ بر روی یک سطح صاف قرار گرفته است. مفصل زانو مانند مفصل ران پایداری استخوانی ندارد چون دو سطح استخوانی که مقابل یکدیگر هستند مقعر و محدب نیستند. در نتیجه این دو سطح کاملا بر روی یکدیگر قرار نگرفته و نیروهای وارده به مفصل نمیتواند در تمام سطح کندیل و پلاتو پخش شود. 

منیسک ها با پر کردن فضای خالی بین کندیل و پلاتو موجب میشوند تا در عمل سطح بالایی پلاتو مقعر شده و تماس کامل و یکنواختی با کندیل ران داشته باشد و در نتیجه نیروهای وزن بطور متعادل و یکنواخت بین کندیل و پلاتو توزیع شوند.

2- با درست کردن یک سطح مقعر در بالای پلاتوی تیبیا که کندیل های را در داخل آن قرار میگیرند در واقع به نوعی جلوی حرکات و لغزش جانبی کندیل ها بر روی پلاتو گرفته شده و پایداری زانو افزایش میابد.

3- جنس منیسک قابلیت ارتجاعی زیادی داشته و مانند یک بالشتک یا یک فنر بین دو استخوان قرار گرفته و نیروهای ضربه ای که به مفصل زانو وارد میشود ( مانند وقتی که میجهیم یا میدویم و به زمین برخورد میکنیم) را جذب میکند در واقع منیسک یک جذب کننده شوک و ضربه است.

حاشیه بیرونی منیسک ها حاوی رگ های خونی است و در صورتیکه بدنبال ضربه پاره شوند قابلیت ترمیم دارند. این قسمت را ناحیه قرمز مینامند. قسمت های داخلی تر منیسک رگ خونی ندارد و تغذیه آن فقط از طریق انتشار موارد از مایه سینوویال است. این قسمت از منیسک اگر پاره شود قابلیت ترمیم ندارد. به این ناحیه قسمت سفید منیسک میگویند. 

در تصویر بالا نواحی قرمز و سفید منیسک دیده میشود

 تصاویر بالا در حین آرتروسکوپی زانو تهیه شده است. گردی سفید در بالا غضروف کندیل ران و سفیدی پایین غضروف پلاتوی تیبیا است و در بین آن دو منیسک دیده میشود

تصاویر بالا در حین آرتروسکوپی زانو تهیه شده اند. در تصویر سمت راست منیسک سالم دیده میشود که در زیر آن وسیله فلزی جراح قرار گرفته است و در تصویر سمت چپ منیسک آسیب دیده دیده میشود.

منبع :ایران ارتوپد

برچسب‌ها: منیسک, آناتومی زانو, وظایف منیسک, منیسک داخلی, متخصص طب فیزیکی و توانبخشی

بهترین راه های درمان زانو درد

شایع ترین مفصلی که دچار سائیدگی می شود زانو است . درد زانو در میان مردم بسیار شایع می باشد . بویژه در بین افراد چاق و سن بالا بیشتر مشاهده می شود .

* علت سائیدگی زانو چیست ؟

این بیماری ناشی از روند فرسودگی است که بطور طبیعی و بالا رفتن سن ایجاد می شود ،‌البته تقریباً همیشه عواملی وجود دارند که موجب تسریع این روند می شوند . شایعترین عامل چاقی می باشد که اثر سوء بر روی زانو دارد ولی چنین اثری را بر روی ران و مچ پا ندارد .

عوامل مساعد کننده دیگر عبارتند از شکستگی هایی که سبب ناهمواری سطوح مفصلی می گردد . بیماری قلبی که باعث آسیب دیدن غضروف مفصلی شود از جمله آنها می توان روماتیسم مفصلی ،‌ عفونتهای مفصلی زانو پارگی منیسکها و غیره ... را نام برد . در یک راستا نبودن استخوان ران و استخوان درشت نی که در نزدیک یا دور شدن زانوها از هم دیده می شود

.

در این بیماری غضروف مفصلی فرسایش یافته استخوان زیر آن سخت شده رشد آن در کناره های مفصلی سبب ایجاد خارهای استخوانی می گردد که مشخصه بیماری می باشد .

* علائم سائیدگی زانو چیست ؟

معمولاً بیمار یک خانم چاق مسن است که از درد زانو شاکی می باشد . در اغلب موارد هر دو زانو گرفتار می باشند. درد مفصل بتدریج افزایش می یابد و پس از فعالیت غیرعادی بدتر می باشد . حرکات زانو تا حدودی محدود شده و با صدایی شبیه خرد شدن همراه هستند . ورم مفصل مگر از فعالیت شدید دیده نمی شود . در نگاه عضله چهار سرران تحلیل رفته است . در موارد شدید بیماری زانو خم شده و تغییر شکل بصورت دور یا نزدیک شدن زانوها از هم دیگر ایجاد می شود .

* تشخیص

پزشکان معمولاً بیماری را با انجام یک رادیو گرافی ساده ( بصورت رخ و نیمرخ ) زانو تشخیص می دهند . باریک شدن فضای مفصلی که در اکثر مفاصل بدن نشانه سائیدگی است ، در مورد زانو ، اغلب تا مراحل پیشرفته بیماری قابل مشاهده نمی باشد .

اولین نشانه بارز سائیدگی زانو تیز یا زائده دار شدن کناره های مفصل بویژه دور کشکک و استخوان درشت نی می باشد . بعداً کاهش فضای مفصلی ایجاد شده و خارهای استخوانی در کناره های مفصل تشکیل می شوند .

* سائیدگی زانو را چگونه درمان می نمایند :

با وجود آنکه تغییر ساختمانی مفصل غیرقابل برگشت می باشد اما معمولاً درمان علامتی درد تخفیف درد مؤثر است . مؤثرترین روش فیزیوتراپی می باشد که ورزش های سنگین به منظور تقویت عضله چهار سر ران انجام می دهند . گرما درمانی موضعی را نیز بکار می برند اما از کمتر از ورزش اهمیت دارد .

لازم به ذکر است که استحکام زانو بستگی به عضله چهار سرران دارد و در صورت قوی بودن این عضله ، حتی با وجود سائیدگی واضح ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد .

علاوه بر اینها پزشکان از داروهای مسکن و ضد التهاب نیز استفاده می نمایند .

در موارد پیشرفته سائیدگی زانو که همراه با درد شدید دائمی و تغییر شکل مفصل مشاهده می شود عمل جراحی توصیه می شود .

استخوان های مفصل زانو شامل استخوان ران-درشت نی و کشکک زانو است.

سطوح مفصلی استخوان ران-درشت نی و کشکک زانو با یک پوشش غضروفی ضخیم چند میلیمتری پوشیده است که باعث فشار بیش از حد براین سطوح مفصلی می شود.

مینیسک یک دیسک غضروفی هلالی شکل است که در قسمت داخل و خارج مفصل زانو وجود دارد .مفصل زانو توسط یک کپسول مفصلی حمایت می شود که خود این کپسول توسط رباط های داخلی و خارجی طرفی زانو حمایت می شود.

مینیسک داخلی به رباط داخلی طرفی زانو می چسبد در حالیکه مینیسک خارجی به لیگامان خارجی طرفی نمی چسبد.

زانو از روبرو

زانو از بالا

علت اختلال:

این ضایعه اغلب وقتی بوجود می اید که زانو همزمان با چرخش تحت کشش هم قرار بگیرد و غضروف مینیسک بین استخوان زانو و درشت نی تحت فشار قرار می گیرد.

مینیسک داخلی بیشتر از مینیسک خارجی اسیب می بیند.اسیب مینیسک در بچه ها بسیار نادر است.

علائم اختلال:

درد در طول مفصل زمانیکه روی مفصل فشار وارد بیاید یا مفصل زانو بچرخد ایجاد می شود.وقتی حرکت خاصی انجام شود درد ناگهانی ایجاد می شود و التهاب زانو می تواند اضافه شود.

در بعضی موارد زانو قفل می کند که ناشی از تحت فشار قرار گرفتن مینیسک و متلاشی شدن ان است.

در بعضی موارد یک منطقه حساس ناشی از بیرون زدگی مایع در مفصل می تواند حس شود(کیست مینیسک)ناراحتی طول کشیده به کاهش حرکات عضله رانی منجر می شود.

درمان موارد حاد:

درمان باید بلافاصله بعد از اتفاق شروع شود. هدف از درمان فوری این است که از جراحات بیشتر پیشگیری شود و تا جایی که ممکن است خونریزی مهار شود.

درمان موثر باعث کاهش خونریزی- کاهش بافت ناشی از جوش خوردن زخم و کاهش عوارض میشود که میتواند این مشکلات دوره باز توانی یا ناتوانی را طولانی کند.

درمان را تحت عنوان اصول Rice دنبال می کنیم (همراه تصویر):

استراحت و فعالیت ورزشی فورا متوقف شودR=rest

هر چه سریعتر باید یخ در ناحیه اسیب دیده قرار بگیردI=ice

سرمای یخ باعث انقباض عروق خونی و توقف خونریزی می شود. در چنین شرایطی اسپری سرما ساز موثر نیست.

یخ نباید مستقیما با پوست تماس داشته باشد و باید با یک لایه نازک مثلا باند کشی پوشانده شود.

درمان با یخ باید به مدت 20دقیقه در عرض 3 ساعت اول اسیب انجام شود.

در صورت امکان درمان باید شامل موارد زیر باشد:

:C بایستی یک باند فشاری البته نه انقدر محکم که مانع جریان خون شود بسته شود.

بانداژ فشاری باید در طول شب برداشته شود ولی مجددا صبح ها تا زمانی که ورم کاهش یابد بایستی انجام شود.

برای افزایش اثر باند فشاری بهتر است از یک تکه پشم یا نمد به اندازه تقریبا یک سانتی متر ضخامت در زیر باند که درست و مستقیم در بالای محل خونریزی قرار داده میشود استفاده کرد.

E : تا جایی که ممکن است محل اسیب دیده بالاتر از سطح قلب قرار گیرد در این حالت باید خونریزی متوقف شود تا مادامیکه ورم وجود دارد باید این بالا گرفتن عضو اجرا شود.

باز توانی را می توان48-24ساعت بعد از رخداد اسیب شروع کرد.

معاینه:

اگر اسیب مفصل زانو مورد تردید باشد باید معاینه پزشکی انجام شود.یک معاینه بالینی طبیعی کافی نیست.پزشک تست های گوناگون زانو(تست مینیسک)انجام می دهد.

هر چند که در طی چرخاندن زاند حساسیت و درد ناکی زانو معمولا افزایش می یابد.ارتروس کپی – اسکن MR یا سونو برای تشخیص اغلب ضروری است .

درمان:

در موارد مشکوک درمان شامل تسکین درد و نوتوانی است .اگر ناراحتی کم کم از بین نرفت و اگر مواردی از قفل شدگی زانو و یا ضایعه واضح مینیسک وجود داشت (مثلا تویط سونو مشخص شده است)جراحی باید مد نظر باشد.

تحت جراحی سعی می شود که تکه های پاره شده مینیسک اره شود.(که در این حالت به دوره ی نوتوانی طولانیتری نیاز خواهند داشت ولی احتمالا در طولانی مدت خطر تحلیل غضروف زانو کاهش می یابد)

تکه های پاره شده مینیسک معمولا خارج می شود ولی در موارد نادری کل مینیسک خارج می شود.

نوتوانی :

شامل کلیات و مراحل 1 تا 4 است.

به دنبال جراحی،اعمال فشار روی زانو به محض کاهش درد و التهاب می تواند شروع شود. در بهترین موارد فعالیت کامل بعد از چند هفته امکان پذیر است.

در موارد بدون عارضه می تواند به سطح فعالیت ورزشی قبل خود در طی یک ماه بر گردد.

نوتوانی نباید باعث درد و التهاب در زانو شود .

عوارض:

اگر بهبودی کافی ایجاد نشد قبل از جراحی باید از تشخیص مطمئن شد.معاینات تکمیلی شامل :عکس برداری با اشعه ایکسو سونو گرافی و اسکنMR باید انجام شود.

در موارد خاصی مشکل زیر باید مورد توجه باشد:

صدمه غضروفی.

_پارگی رباط داخلی-طرفی زانو.

_پارگی رباط خارجی –طرفی زانو.

_پارگی رباط صلیبی-قدامی.

_پارگی رباط صلیبی خلفی.

_از هم گسیختگی غشای استخوانی .

_التهاب زرد پی.

_تجمع مایع در مفصل.

_التهاب کیسه بورس.

_بیماری تحلیل برنده غضروف.

_التهاب چین مخاطی.

به دنبال یک ارتروس کپی مشکلاتی مانند تجمع مایع در مفصل یا عفونت زخم یا مفصل زانو ممکن ایت بوجود اید که نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد .

منبع:پزشکی

برچسب‌ها: زانو درد , درمان زانو درد , متخصص زانو درد , ساییدگی زانو , متخصص طب فیزیکی و توانبخشی